Laos

Spis treści

Wnioski

Okres badawczy: 01.10.2022 – 30.08.2023

Laotańscy chrześcijanie byli zszokowani morderstwem pastora w październiku 2022 oraz dwoma kolejnymi, które od tego czasu miały miejsce w różnych częściach kraju. Chociaż brutalne traktowanie nie jest im obce, zabójstwa były w ostatnich latach bardzo rzadkim wydarzeniem. W ramach represji władze komunistyczne ściśle monitorują wszelką działalność religijną, w tym działalność kościołów zarejestrowanych. Ponieważ wszystkie zgromadzenia muszą być zgłaszane w odpowiednim urzędzie, kościoły domowe są zmuszone działać potajemnie, gdyż formalnie są uważane za „nielegalne zgromadzenia”. Nawet szacowane 75% zatwierdzonych przez państwo wspólnot Laotańskiego Kościoła Ewangelicznego (LEC) rozsianych po kraju nie posiada stałych budynków i spotyka się w domach prywatnych. Konwertyci na chrześcijaństwo doświadczają najpoważniejszych naruszeń praw. Obwinia się ich o porzucenie rodzimej (buddyjsko-animistycznej) społeczności, a w konsekwencji spotykają się z presją i przemocą ze strony swoich rodzin (które w laotańskim gospodarstwie domowym składają się zwykle z trzech pokoleń żyjących pod jednym dachem) oraz lokalnych władz. Zarówno rodziny, jak i lokalne władze podburzają miejscową społeczność przeciwko konwertytom lub szukają pomocy u lokalnych przywódców religijnych. Często kończy się to wypędzeniem konwertytów z ich rodzinnej wioski.

Spis treści

1. Tło

Do roku 1953 Laos był kolonią francuską. Siły komunistyczne obaliły monarchię konstytucyjną w 1975 roku. Od tamtego czasu Laos jest unitarną republiką marksistowsko-leninowską, rządzoną przez Laotańską Partię Ludowo-Rewolucyjną. Wybór Sonexay Siphandone na nowego premiera w grudniu 2022 roku najprawdopodobniej nie przyniesie żadnych znaczących zmian(RFA, 4 stycznia 2023). Pomimo reform gospodarczych przeprowadzonych w latach 80. kraj jest skrajnie ubogi i silnie uzależniony od pomocy zagranicznej, która jest w coraz większym stopniu dostarczana przez Chiny, co sprawia, że Laos coraz bardziej uzależnia się od Chin w zakresie potrzeb infrastrukturalnych, a także w zakresie zadłużenia.

Obserwatorzy międzynarodowi opisują sytuację w zakresie praw człowieka w tym kraju jako wyjątkowo złą ze względu na ograniczenia swobód obywatelskich i prześladowania mniejszości. Władze kładą duży nacisk na kontrolowanie, a nawet indoktrynowanie ludności za pośrednictwem mediów (których nie można nazwać „wolnymi”), a także uciszanie obywateli wyrażających skargi lub obawy w mediach społecznościowych (UCA News, 1 marca 2021 r.). W praktyce prawa społeczności wiejskiej, często oparte na tradycjach i wierzeniach, mają pierwszeństwo przed wszystkimi przepisami krajowymi.

Źródłem największych trudności, na które napotykają chrześcijanie, są przedstawiciele lokalnych władz i przywódcy wiosek, w których interesie leży ochrona i zachowanie praktyk etnicznych oraz utrzymanie komunistycznego stylu zarządzania i biurokracji, a także utrzymanie spokoju wewnątrz społeczności. Zabójstwo pastora w październiku 2022 r. i dwa kolejne morderstwa były szokiem dla małej społeczności chrześcijańskiej i żywym przypomnieniem, że rosnący Kościół chrześcijański nie jest dobrze widziany przez lokalne władze, zwłaszcza na obszarach wiejskich. Kraj znajduje się pod ścisłą kontrolą Partii Komunistycznej. Religia jest postrzegana jako zjawisko wrogie, nad którym trzeba mieć kontrolę. Podczas gdy buddyzm jest, przynajmniej do pewnego stopnia, akceptowany jako część dziedzictwa kraju, chrześcijaństwo jest postrzegane jako obcy wpływ wartości Zachodu, wrogich komunizmowi.    

Według szacunków World Christian Database 2023 54,15% ludności to buddyści, wyznający głównie nauki Therawady. 41.9% ludności wyznaje religie etniczne (nie licząc ludowych religii chińskich) związane z ich pochodzeniem etnicznym lub plemiennym. Niektóre z tradycyjnych religii ludowych zostały włączone do buddyzmu, więc liczby podane powyżej częściowo nakładają się na siebie. 2,8% populacji to chrześcijanie. Główne wyznania chrześcijańskie to Kościół rzymskokatolicki, Laotański Kościół Ewangeliczny (LEC) i Adwentyści Dnia Siódmego. W kraju występuje wiele innych denominacji, ale nie mają one zbyt wielu kościołów, na przykład kościoły ewangelikalne, baptystyczne, zielonoświątkowe, metodystyczne, luterańskie i Zbory Boże.

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Prowincje takie jak Luang Namtha, Phongsaly i Houphan na północy oraz Khammuane, Savannakhet w centralnym Laosie i Salavan na południu znane są ze stosowania przemocy wobec chrześcijan przez lokalne władze. W Khammouane doszło do zabójstwa pastora - pierwszego od dłuższego czasu zabójstwa chrześcijanina za wiarę. Lokalne władze i społeczności na tych obszarach nadal wydają się bardzo zdeterminowane, by uciszyć przesłanie chrześcijan.

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Wspólnoty chrześcijan ekspatriantów

Chrześcijanie z zagranicy na ogół nie utrzymują kontaktów z lokalnymi kościołami. Pozwolono im jednak dołączyć do dwóch kościołów ewangelicznych (LEC) w stolicy kraju Wientianie. Do tej grupy należą głównie pracownicy służby dyplomatycznej, którzy są stale inwigilowani przez policję.  

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Do tradycyjnych wspólnot chrześcijańskich należą Kościół rzymskokatolicki, Laotański Kościół Ewangeliczny (LEC) i Adwentyści Dnia Siódmego. Chociaż są one oficjalnie uznawane przez władze, są  także przez nie kontrolowane. W przypadku LEC istnieje ciche porozumienie, na mocy którego władze państwowe biorą udział w wyborze przywódców kościoła i zatwierdzaniu materiałów chrześcijańskich do druku.

Społeczności konwertytów

Konwertyci na chrześcijaństwo z buddyzmu oraz animizmu spotykają się z największą presją i przemocą ze strony władz lokalnych, rodzin i członków lokalnej społeczności. Konwersja jest postrzegana jako potencjalne zagrożenie dla władzy państwowej oraz zdrada jedności rodziny i społeczności. Policja często działa szybko, twardą ręką represjonując grupy chrześcijan szerzących wiarę.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Do nietradycyjnych wspólnot chrześcijańskich należą wspólnoty zielonoświątkowe i ewangelikalne oraz luteranie. Ponieważ rząd nie zezwala na „nielegalne” zgromadzenia, grupy te muszą zarejestrować się w ramach jednego z trzech uznanych przez rząd kościołów wymienionych w części Tradycyjne wspólnoty chrześcijańskie. Niezarejestrowane kościoły spotykają się w tajemnicy.  

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Ucisk komunistyczny połączony z paranoją dyktatorską

Laos jest jednym z pięciu krajów marksistowsko-leninowskich na świecie. Jednak ścisłe przestrzeganie ideologii komunistycznej jest widoczne tylko w kilku prowincjach i wsiach. Obszary te, wierne ideologii komunistycznej, są zdecydowanie przeciwne wszelkim wpływom uznawanym za obce lub zachodnie, w tym chrześcijaństwu. Władze często wykorzystują wrogie nastawienie obywateli do chrześcijan, aby uzasadnić działania, które mają ich wyeliminować z lokalnej społeczności. 

Ucisk klanowy

Animizm i inne obrzędy plemienne są praktykowane w całym kraju, zwłaszcza na obszarach wiejskich. Porzucenie tradycji plemiennych na rzecz chrześcijaństwa uznaje się za zdradę tożsamości rodziny i społeczności. Przywódcy wiosek i członkowie rodzin często zmuszają chrześcijan do wyrzeczenia się wiary lub wypędzają ich ze swoich społeczności, aby „nie rozgniewać duchów”.

Nacjonalizm religijny

Większość ludności praktykuje buddyzm Therawada, który jest fundamentem kultury laotańskiej. Jak zauważył jeden z lokalnych ekspertów: „Buddyzm jest spoiwem łączącym liczne grupy etniczne i niedostępne wioski rozrzucone po górzystych terenach”. Dodał także: „Animistyczne obrzędy i strach przed duchami są również częścią buddyjskiej kultury w tym kraju”.

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Przemoc wobec kobiet jest powszechnie akceptowana kulturowo. Dziewczęta narażone są na dyskryminację i prześladowania w szkole, a chrześcijańskie liderki mogą być aresztowane i trafić do więzienia. Kobiety ponoszą konsekwencje (finansowe i emocjonalne) prześladowań mężczyzn, zwłaszcza gdy ich mężowie odbywają karę pozbawienia wolności. Konwertytki cierpią najbardziej. Są obrażane, wykluczane społecznie, zmuszane do rozwodu, a w konsekwencji żyją w ubóstwie. We własnych domach są bite lub pozbawione możliwości dziedziczenia.

Formy wywierania nacisku:

• Ograniczanie kontaktów społecznych/międzyludzkich;
• Handel ludźmi;
• Przemoc fizyczna;
• Przemoc psychiczna;
• Przemoc seksualna.

Mężczyźni

Przywództwo kościelne najczęściej spoczywa w rękach mężczyzn i z tego powodu stają się obiektem ataków. Pastorzy są w niebezpieczeństwie podczas ataków na kościoły, grozi im także uwięzienie przez władze. Za ich uwolnienie trzeba płacić znaczne sumy pieniędzy. Zatrzymani donoszą o surowym i poniżającym traktowaniu w czasie pobytu w areszcie lub więzieniu. Chrześcijanie spotykają się z prześladowaniami i dyskryminacją w miejscu pracy, wykluczeniem z funkcji rządowych i wojskowych oraz utratą pracy.  

Formy wywierania nacisku:

• Nękanie ekonomiczne poprzez dostęp do zatrudnienia/ Nękanie w biznesie i miejscu pracy;
• Nękanie ekonomiczne poprzez grzywny;
• Uwięzienie przez władze państwowe;
• Przymusowy pobór do wojska/milicji/służba wbrew sumieniu;
• Przemoc fizyczna;
• Przemoc psychiczna.

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Wynik Laosu wzrósł o bezprecedensowe 6,6 pkt w ŚIP 2024, co wyniku głównie ze wzrostu liczby zgłoszonych incydentów z użyciem przemocy, które wpłynęły na ponad dwukrotny wzrost wyniku w kategorii „przemoc”. Najbardziej szokujące dla laotańskich chrześcijan były przypadki zabójstw, z których najbardziej znanym było zabicie pastora w październiku 2022 roku. Oprócz tego odnotowano przypadki zamykania kościołów oraz fizycznych ataków i zatrzymań chrześcijan. Nie ustały naciski wywierane na chrześcijan przez (głównie lokalne) władze państwowe oraz bardzo silna presja na konwertytów ze strony rodziny, znajomych i sąsiadów. Na terenach, gdzie Kościół się rozwija, zwłaszcza na obszarach wiejskich, gdzie powstają nowe kościoły, presja, a nawet przemoc są w zasadzie nieuniknione, głównie ze strony podmiotów na poziomie lokalnym. Laos idzie za przykładem innych krajów rządzonych przez partie komunistyczne – zwłaszcza swojego wielkiego sąsiada, Chin.

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Laosu.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

W okresie badawczym ŚIP 2024 zgłoszono trzy kolejne zabójstwa. Ze względów bezpieczeństwa nie możemy podać szczegółowych danych na ich temat.

• 29 stycznia 2023 r.: W południowo-środkowym regionie Laosu mieszkańcy wioski zniszczyli domy grupy chrześcijan, ponieważ chrześcijanie odmówili wyrzeczenia się wiary w Chrystusa.
• 3 stycznia 2023 i 3 lutego 2023 r.:. Co najmniej 15 chrześcijan zostało aresztowanych w środkowym i południowym Laosie. Ze względów bezpieczeństwa nie możemy podać szczegółowych danych na temat tych zdarzeń.
• 23 października 2022 r.: Pastor Sy Seng Manee został zabity podczas podróży służbowej. Jego ciało znaleziono w lesie w pobliżu drogi do wioski Donkeo w prowincji Khammouane (Radio Free Asia - RFA, 15 listopada 2022 r.). W 2018 roku pastor Sy został aresztowany, kiedy organizował cotygodniowe spotkania w swoim domu.

Życie prywatne

Chrześcijańscy konwertyci czy to z buddyzmu, czy z religii etnicznej, muszą zachować swoją wiarę w tajemnicy. Osobom, które przyznają się do bycia chrześcijanami, starszyzna wioski i jej pomocnicy grożą wypędzeniem. Wielu Laotańczyków wierzy, że są chronieni przez phi (duchy) i obawiają się ich obrazy. Chrześcijanom wyznacza się termin, w którym mają się wyrzec nowej religii, aby nie skazać wioski na zagładę. Stosowane są różne środki nacisku, a jeśli to nie skutkuje, chrześcijanie są w brutalny sposób wypędzani z wioski.

Życie rodzinne

Nauki buddyjskie oraz praktyki i wierzenia animistyczne są uważane za część laotańskiej tożsamości. Oczekuje się, że wszyscy obywatele podporządkują się tradycji; dzieci są zmuszane przez szkołę oraz lokalną społeczność do uczestniczenia w ceremoniach i obrzędach w świątyniach buddyjskich. Chrześcijanie na terenach zamieszkałych przez pobożnych buddystów są dyskryminowani przez całe życie, np. odmawia się im dostępu do edukacji i pracy. Organizowanie chrześcijańskich pogrzebów jest utrudniane, a czasami chrześcijanie trafiają z tego powodu do aresztu. Jak zauważył jeden z lokalnych ekspertów: „Chrześcijanie muszą zapłacić dodatkową kwotę, aby móc korzystać z wiejskiego cmentarza, albo pochować zmarłych na własnej ziemi lub na specjalnie zakupionej ziemi. Wraz z zapłatą, wierzący są również proszeni o zabicie świni / bawoła w celu uspokojenia duchów, zmuszając w ten sposób wierzących do przeprowadzenia animistycznego rytuału”. Wiejskie kościoły, nawet jeśli działają w ramach zarejestrowanego LEC, nie mogą otwarcie przeprowadzać chrztów.

Życie w społeczeństwie

Chrześcijanie poddawani są silnej presji społecznej. W prowincjach takich jak Luang Namtha, Phongsaly i Houphan na północy, Savannakhet, Bolikhamxay and Khammmouane w centrum oraz Salavan i Attapeu na południu lokalne władze, zwłaszcza przywódcy wiosek, nękają, monitorują, zatrzymują i wypędzają chrześcijan. Policja wymaga od kościoła podania danych osobowych takich jak numery telefonów,adresy oraz zdjęcia zarówno duchownych, jak i świeckich członków wspólnoty, aby ułatwić państwu nadzór nad nimi. Chrześcijanie w służbie publicznej (w tym w wojsku) są albo zwalniani, albo pomijani przy awansie. Chrześcijanie, którzy odeszli ze służby państwowej, otrzymują zaniżone emerytury. W bieżącym okresie badawczym odnotowano wyraźny wzrost liczby chrześcijan, którzy wyrzekli się swojej wiary, zamieszkujących obszary wiejskie,.

Życie w państwie

Chociaż konstytucja Laosu przewiduje wolność wyznania, prawo to nie jest respektowane. Urzędnicy komunistycznego rządu stosują naciski, ale większość naruszeń ma miejsce na poziomie lokalnym ze strony przywódców wiosek. W interesie lokalnych przywódców jest zachowanie tradycyjnych praktyk etnicznych i (do pewnego stopnia) komunistycznej biurokracji. Chrześcijanie zatrudnieni w służbie publicznej są rutynowo pomijani przy awansach na wyższe stanowiska, nawet jeśli mają większe doświadczenie i lepsze osiągnięcia niż inni kandydaci.

Życie w kościele

Zgodnie z dekretem 315 wiele działań kościelnych wymaga zatwierdzenia przez państwo. Zarówno tajna, jak i umundurowana policja uczestniczy w nabożeństwach, liczy osoby uczestniczące w nabożeństwach i robi notatki z kazań. Rząd jest nieco bardziej tolerancyjny wobec praktyk religijnych na obszarach miejskich, ale często podejmował surowe działania na obszarach wiejskich. W bieżącym okresie badawczym pojawiły się doniesienia o intensyfikacji działań policji wymierzonych w osoby posiadające/rozpowszechniające Biblie i inne materiały chrześcijańskie.

Spis treści

8. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Laos zobowiązał się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:  

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR).
2. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (ICESCR).
3. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT).
4. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW).
5. Konwencja o prawach dziecka (CRC).

Laos nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan: 

1. Władza monitoruje chrześcijan i ich działalność (Art. 17 ICCPR).
2. Chrześcijanie spotykają się z dyskryminacją w zatrudnieniu (Art. 26 ICCPR).
3. Dzieci chrześcijańskie są zmuszane do uczestniczenia w buddyjskich lekcjach religii oraz w obrzędach i świętach religijnych, które nie są zgodne z ich przekonaniami religijnymi (Art. 18 ICCPR i Art. 14 CRC).
4. Państwo nakłada surowe ograniczenia na chrześcijańskie spotkania, które wykraczają poza uznane i dozwolone na arenie międzynarodowej (Art. 18 i 21 ICCPR).
5. Chrześcijanie są atakowani i wydalani ze swoich społeczności za dzielenie się swoją wiarą (Art. 18 i 19 ICCPR).
6. Chrześcijanie są zabijani za wiarę (Art. 6,1 ICCPR).
7. Chrześcijanie są karani więzieniem za wiarę (Art. 9 ICCPR).

Spis treści

9. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Buddyści spoza głównego nurtu nauczania czasami napotykają problemy przy rejestracji mnichów.  Wśród społeczności etnicznych największe represje ze strony państwa dotykają Hmongów, wśród których wielu jest wyznawcami religii animistycznych oraz chrześcijanami. Muzułmanie, hindusi i wyznawcy bahaizmu również tworzą w kraju niewielkie mniejszości, które doświadczają dyskryminacji ze strony komunistycznych władz państwowych.

Spis treści

10. Open Doors w Laosie

Open Doors działa w Laosie we współpracy z lokalnymi kościołami, aby towarzyszyć wierzącym, którzy cierpią prześladowania dlatego, że zdecydowali się pójść za Chrystusem. Przemoc fizyczna oraz odsunięcie się rodzin i izolacja przez członków lokalnej społeczności to powszechne formy opresji, z którymi się spotykają. Stoimy u boku prześladowanych, niesiemy im pomoc w sytuacjach kryzysowych, pomagamy materialnie i mówimy światu o ich sytuacji. Open Doors pracuje poprzez lokalnych partnerów, by wzmocnić prześladowanych wierzących w Laosie poprzez następujące działania:

• Dostarczanie materiałów chrześcijańskich;
• Szkolenie z zakresu przywództwa;
• Programy uczniowskie;
• Programy rozwoju społeczno-gospodarczego.

Spis treści

11. Módl się za Laos

• Módl się, aby wszyscy uwięzieni w Laosie chrześcijanie zostali wzmocnieni fizycznie, psychicznie i duchowo i jak najszybciej uwolnieni z więzienia.
• Módl się, aby chrześcijanie w Laosie znajdowali coraz większą przychylność u lokalnych władz religijnych i urzędników państwowych.
• Módl się, o ochronę lokalnych partnerów Open Doors i mądrość w posłudze na rzecz prześladowanych chrześcijan w Laosie.