Bangladesz

Spis treści

Wnioski

Okres badawczy: 01.10.2021 – 30.08.2022

Najdotkliwszych przejawów dyskryminacji doświadczają konwertyci ze środowisk muzułmańskich, hinduistycznych, buddyjskich lub etnicznych/plemiennych. Ze strachu przed atakami spotykają się w małych kościołach domowych lub tajnych grupach. Społeczności ewangelikalne, które działają wśród muzułmańskiej większości, np. zielonoświątkowe, spotykają się z prześladowaniami. Nawet tradycyjne kościoły, takie jak Kościół rzymskokatolicki, coraz częściej spotykają się z atakami i groźbami śmierci. Chrześcijanie pośród ludności plemiennej, należący głównie do plemienia Santal, stają w obliczu podwójnych prześladowań (na tle etnicznym i religijnym) i zmagają się z problemami związanymi z zawłaszczaniem ziemi oraz przemocą. Chrześcijanie wśród muzułmańskich Rohingja, którzy uciekli do Bangladeszu z Mjanmy, również spotykają się z prześladowaniami i silną presją wewnątrz własnej społeczności. 

Profil kraju w PDF

Poniższy profil kraju jest przetłumaczonym fragmentem z Country Dossier World Watch Research, działu badawczego Open Doors. Kompletne lub skrócone dossier w języku angielskim można pobrać tutaj.

  Profil kraju w PDF

  Skrócony profil w PDF

Spis treści

1. Tło

Stosunki między społecznością chrześcijańską a władzami można określić jako dobre. W ostatnich latach obserwuje się jednak nasilenie zachowań ekstremistycznych wśród ugrupowań islamskich. Pomimo działań rządu mających na celu opanowanie i powstrzymanie przemocy, nadal dochodzi do pozasądowych egzekucji i ataków na działaczy praw człowieka i mniejszości religijnych.

Bangladesz zamieszkuje ponad 150 milionów muzułmanów, w większości sunnitów. Do niedawna wydawało się, że kraj wolny jest od radykalizmu, który nęka inne części świata. Niestety istnieją przesłanki, które wskazują na zmianę tego trendu. Nieco ponad 9% populacji to wyznawcy hinduizmu, którzy cierpią z powodu ataków radykalnych muzułmanów. Chrześcijanie są mało liczną mniejszością. Doświadczają marginalizacji, a jeśli należą do mniejszości etnicznych, grozi im podwójne niebezpieczeństwo. Chrześcijańscy konwertyci są atakowani przez członków ekstremistycznych grup islamskich, ale także islamskich współobywateli.  Spotykają się z wieloma przejawami przemocy. Kościoły i wszystkie religie mniejszościowe starają się trzymać z dala od polityki, choć zauważają rosnący konserwatyzm i radykalizację islamu w kraju.

Po przejęciu Afganistanu przez talibów w sierpniu 2021 r. bengalskie media społecznościowe  były pełne pochwał i wyrazów wdzięczności W czerwcu 2022 roku Biuro ds. Organizacji Pozarządowych, które działa na zlecenie Kancelarii Premiera odrzuciło wniosek Odhikar o przedłużenie zezwolenia na prowadzenie działalności. Grupa praw człowieka została oskarżona o publikowanie wprowadzających w błąd informacji i szarganie wizerunku kraju. Takie uzasadnienie zostało uznane za próbę uciszenia niewygodnych doniesień o pozasądowych zabójstwach i wymuszonych zaginięciach. Ilustruje to, jak niebezpieczne jest wytykanie rządowi niesprawiedliwego postępowania, szczególnie w przypadku mniejszości religijnych.

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Północny region Bangladeszu wraz ze Wzgórzami Chittagong i jego licznymi mniejszościami etnicznymi jest punktem zapalnym, w którym dochodzi do łamania praw chrześcijan zarówno przez muzułmańską większość, jak i mniejszość buddyjską, o którym mało się mówi. Kolejny punkt zapalny pojawił się, gdy Bangladesz przyjął ponad 700 tys. islamskich uchodźców z sąsiedniej Mjanmy. Większość z nich znalazła schronienie w dystrykcie Cox Bazar na południowo-wschodnim krańcu kraju, ale nawet z pomocą społeczności międzynarodowej opieka nad tą grupą jest dla Bangladeszu ogromnym obciążeniem. Działania repatriacyjne utknęły w martwym punkcie, a im dłużej uchodźcy przebywają w obozach, tym większe jest ryzyko, że zostaną poddani islamskiej radykalizacji i staną się kłopotem dla Bangladeszu. Ponadto, ponieważ junta nadal represjonuje pozostałą w stanie Arakan w Mjanmie mniejszość Rohingja, nie ma możliwości, aby w najbliższym czasie wrócili do swoich domów. Obozy dla uchodźców są obecnie także domem dla maleńkiej grupy konwertytów na chrześcijaństwo spośród muzułmańskich Rohingja. Stawiają czoła rosnącej presji i przemocy, ale nie mają dokąd uciec.

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Społeczności chrześcijan ekspatriantów

Do tej grupy należy personel ambasad i zagraniczni pracownicy z ważnego sektora tekstylnego. Znajdują się pod obserwacją radykalnych bojowników islamskich, a czasami otrzymują groźby. Do tej społeczności należą również Rohingja z Birmy.

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Do tej grupy należy Kościół rzymskokatolicki i Kościół anglikański w Bangladeszu. Są często zastraszani, a ich działalność jest ściśle monitorowana. 

Społeczności konwertytów

W tej kategorii znajdują się konwertyci z różnych środowisk: muzułmańskich, hinduskich, buddyjskich oraz plemiennych. Spotykają się z najsilniejszymi prześladowaniami, w tym ze strony własnych rodzin i członków lokalnych społeczności. Często tworzą tajne wspólnoty.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Do tej grupy należą zbory ewangelikalne, baptystyczne i zielonoświątkowe. Na przykład Zbory Boże (ang. Assemblies of God) gromadzą się głównie na nabożeństwa w kościołach domowych. Członkowie tych społeczności są często zastraszani, a niekiedy brutalnie atakowani.

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Paranoja dyktatorska w połączeniu z ekstremizmem islamskim

Polityka w Bangladeszu jest coraz bardziej zdominowana przez konflikty między Ligą Awami a Partią Narodową Bangladeszu (BNP). Obie partie poddają się wpływom grup islamskich, aby zdobyć więcej głosów. Chociaż chrześcijanie i inne mniejszości religijne cieszą się większą wolnością niż w wielu innych krajach muzułmańskich, rosnąca niestabilność polityczna i przemoc oznaczają, że życie chrześcijan w społeczeństwie zdominowanym przez islam wiąże się z wieloma codziennymi trudnościami. Szczególnie niepokojące są znane powiązania partii opozycyjnej z radykalnymi grupami islamskimi, które w przeszłości stosowały przemoc polityczną. Wkroczenie setek tysięcy uchodźców Rohingja uciekających z Mjanmy spowodowało dodatkowe obciążenie ekonomiczne i polityczne. Pandemia COVID-19 i związane z nią trudności gospodarcze pogłębiły Paranoję Dyktatorską.

Religijny nacjonalizm-buddyjski i hinduski w połączeniu z wrogością na tle etniczno-religijnym i klanowym

W Bangladeszu jest prawie dwa razy więcej buddystów i ponad 10 razy więcej hindusów niż chrześcijan. Buddyści występują głównie wśród rdzennych grup ludności skupionych w Chittagong i Chittagong Hill Tracts, graniczących z Indiami i Mjanmą. Wśród tych grup ludności najbardziej znany jest plemienny lud Czakma. W ostatnich latach coraz więcej Czakmów przechodzi na chrześcijaństwo. Wywołało to niepokój wśród przywódców buddyjskich i plemiennych, którzy poprzez presję chcą odwieść ludzi od konwersji. Źródłem nacisków jest nie tylko rodzina, przyjaciele i lokalna społeczność, ale także radykalni buddyści, których celem jest wzmocnienie lokalnych grup buddyjskich i ludów rdzennych, aby stawiać silniejszy opór wobec chrześcijaństwa. W społecznościach, gdzie religią dominującą jest hinduizm, przywódcy i rodziny wywierają presję na nawróconych chrześcijan, aby powrócili do hinduizmu. 

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Bangladesz to kulturowo klasowy i patriarchalny kraj, w którym kobiety zajmują bardzo niską pozycję społeczną. Szczególnie konwertyci są narażeni na prześladowania ze strony rodziny i członków lokalnej społeczności. Konwersja jest postrzegana jako zdrada kultury i religii, a przy wysokim poziomie zależności od mężczyzn powszechne są napaści seksualne, gwałty i przymusowe małżeństwa. Kobiety są również maltretowane fizycznie i psychicznie. Uprowadzenie i przymusowe małżeństwo są realnym zagrożeniem dla wszystkich chrześcijańskich kobiet i dziewcząt, także w obozach dla uchodźców. Wiele dziewcząt zaginęło bez śladu, a organy ścigania nie są w stanie pomóc rodzinom w ich odnalezieniu. 

• Uprowadzenia
• Wymuszony rozwód
• Wymuszone małżeństwo
• Przemoc psychiczna
• Przemoc seksualna

Mężczyźni

Patriarchalna kultura Bangladeszu często powoduje, że mężczyźni nawracają się jako pierwsi, a ponieważ to na nich spoczywa odpowiedzialność za rodzinę, także na nich zazwyczaj skupiają się prześladowania. Są bici i zastraszani, padają ofiarą fałszywych oskarżeń i trafiają do więzienia. Presja ze strony członków społeczności i lokalnych przywódców muzułmańskich zmusza mężczyzn do opuszczenia domów rodzinnych. Ponieważ mężczyźni są głównymi żywicielami rodziny, kiedy tracą pracę, cierpi cała rodzina. Trudności ekonomiczne pogłębiła pandemia COVID-19.

• Fałszywe zarzuty
• Zmuszenie do opuszczenia miasta/kraju
• Uwięzienie przez władze państwowe
• Przemoc fizyczna
• Przemoc psychiczna

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

W bieżącym okresie sprawozdawczym liczba punktów w kategorii ‘przemoc’ wzrosła o 0,8 punktu w stosunku do roku ubiegłego, co odzwierciedla trend ostatnich lat.  Do zwiększenia wyniku przyczyniło się nasilenie presji w kategoriach życie prywatne i życie w kościele, ponieważ ze względu na pandemię kontrola rodziny nad spędzającymi w domu większość czasu konwertytami stała się jeszcze silniejsza. 

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Bangladeszu.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

• 28 grudnia 2021r: W miejscowości Mynmensingh doszło do gwałtu na dwóch katolickich dziewczynkach z mniejszości Garo. 
• 29 stycznia 2022r: 91-letni katolik, Malkam d`Costa z Padrishibpur w Barisalu, zmarł po podaniu mu narkotyków. Pięciu członków jego rodziny również zostało odurzonych, ale przeżyli. Syn zamordowanego zeznawał przeciwko muzułmańskiemu sąsiadowi w sprawie o gwałt w 2021 roku.
• 28 września 2022 r: Katolik Sabuj Bernard Gosal, pracownik fabryki odzieży w Gazipur, został uprowadzony i zamordowany kilka dni później.

Życie prywatne

Bengalscy chrześcijanie napotykają na wiele trudności w praktykowaniu swojej wiary. Konwertyci żyją w strachu i często wolą zachować swoją konwersję w tajemnicy przed rodziną. Ci, którzy ujawniają się przed rodziną, są regularnie nękani i zastraszani. Ze względu na presję rodziny i kontrolę społeczną spotykanie się z innymi chrześcijanami jest bardzo niebezpieczne.

Życie rodzinne

Założenie rodziny i życie w zgodzie ze swoimi przekonaniami jest dla chrześcijan bardzo trudne. Obrzędy chrześcijan są często zakłócane. Nierówne szanse w edukacji w przypadku studiujących chrześcijan w porównaniu ze studentami muzułmańskimi są ogromne, zarówno pod względem dostępu do edukacji, jak i dyskryminacji tych, którzy kształcą się poza systemem islamskim.  Jest to dużym problemem dla rodziców/konwertytów. Dzieci są zmuszane do uczęszczania na lekcje islamu i korzystają z islamskich podręczników, co koliduje z prawem rodziców do wychowania dzieci zgodnie z ich światopoglądem.

Życie w społeczeństwie

Biorąc pod uwagę małą liczbę wspólnot chrześcijańskich, ich bezpieczeństwo społeczne i ekonomiczne zależy w dużej mierze od relacji z lokalną społecznością.  Presja ekstremistycznych środowisk islamskich może wymuszać na muzułmanach wrogość wobec chrześcijan, aby zmusić ich do wyrzeczenia się swojej wiary. Radykalne grupy islamskie biorą na celownik najbiedniejsze i najsłabsze rodziny i próbują wymusić na nich przejście na islam poprzez obietnice pieniędzy, żywności i edukacji dla dzieci. W ostatnich latach nasiliła się również przemoc skierowana przeciwko grupom konwertytów. Oficjalnie artykuł 28 (1) Konstytucji Bangladeszu z 1972 roku głosi: „Państwo nie będzie dyskryminować żadnego obywatela ze względu na religię, rasę, kastę, płeć lub miejsce urodzenia”, a artykuł 29 zapewnia równość szans w zatrudnieniu publicznym. W praktyce jednak mniejszości, a zwłaszcza chrześcijanie, spotykają się z powszechną dyskryminacją zarówno pod względem społecznym, jak i ekonomicznym. 

Życie w państwie

Artykuł 41 ust. 1 lit. a) konstytucji Bangladeszu chroni podstawowe prawo obywatela do swobodnego wyznawania, praktykowania i propagowania religii. Z prawnego punktu widzenia proces konwersji wydaje się bardzo prosty: prawo wymaga, aby konwertyta odwiedził prawnika i przedstawił podpisany dokument, w którym stwierdza, że zmienił religię z powodów osobistych, bez niczyjego nacisku, z własnej woli. Dla każdego chrześcijanina, buddysty czy hindusa, który chce zostać muzułmaninem, procedura ta jest niemal formalnością. W przypadku, gdy muzułmanin chce zostać chrześcijaninem, zdarza się, że prawnik odmawia (bezprawnie) rejestracji konwersji i stara się zniechęcić klienta do złożenia oświadczenia o zmianie wyznania. Ponieważ islam jest religią państwową i religią zdecydowanej większości, muzułmanie, którzy przechodzą na chrześcijaństwo, oprócz ewentualnych problemów prawnych, spotykają się z silną presją społeczną i rodzinną.

Życie w kościele

Rosnąca w ostatnich latach wrogość wobec chrześcijan sprawiła, że budowanie i utrzymywanie żywej wspólnoty kościelnej stało się żmudnym zadaniem. Radykalne ugrupowania islamistyczne inwigilują kościoły chrześcijańskie, nękając i grożąc przemocą tym, których podejrzewają o prozelityzm. Konwertyci z islamu spotykają się z ostrą kontrolą ze strony zarówno rodziny, jak i lokalnych władz. Z tego powodu wielu przywódców kościelnych boi się chrzcić nawróconych muzułmanów w obawie przed represjami. 

Spis treści

8. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Bangladesz zobowiązał się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR)
2. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (ICESCR)
3. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT)
4. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW)
5. Konwencja o prawach dziecka (CRC)

Bangladesz nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

1. Konwertyci są poddawani ostracyzmowi, a członkowie rodziny przeciwni ich konwersji grożą im rozwodem i utratą prawa do opieki nad dziećmi (art. 18 ICCPR).
2. Dzieci chrześcijańskie są prześladowane z powodu wiary rodziców (ICCPR Art. 18 i CRC Art. 14)
3. Chrześcijanie napotykają na ograniczenia w zatrudnieniu w sektorze publicznym i doświadczają dyskryminacji w sektorze prywatnym (ICCPR Art. 25 i 26 oraz ICESCR Art. 6)
4. Chrześcijanie spotykają się z prześladowaniem i przemocą, jeśli otwarcie wypowiadają się na tematy religijne lub angażują się w prozelityzm (ICCPR Art. 18 i 19)

Spis treści

9. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Według Departamentu Stanu USA IRFR 2021 – „Członkowie mniejszości religijnych, w tym hindusi, buddyści i chrześcijanie, niektórzy należący również do mniejszości etnicznych, twierdzą, że rząd nie jest w stanie zapobiec przymusowym eksmisjom i konfiskatom ziemi wynikającym ze sporów o ziemię. Pracownicy służb bezpieczeństwa byli oddelegowywani do miejsc kultu religijnego podczas świąt i wydarzeń uznawanych za potencjalnie zapalne. W odpowiedzi na post na Facebooku z 13 października przedstawiający hinduskiego boga w świątyni z egzemplarzem Koranu na kolanach grupy muzułmanów zaatakowały wyznawców hinduizmu, oskarżając ich o zbezczeszczenie Koranu. Według mediów, aktywistów i oficjalnych szacunków w zamieszkach zabito od czterech do 14 osób. Doszło również do ataków na hinduistyczne świątynie i mienie w całym kraju, a niepokoje trwały do 24 października. Hinduscy przywódcy religijni stwierdzili, że hindusi, obawiając się eskalacji przemocy, zaniechali publicznych obchodów święta Diwali 4 listopada na rzecz prywatnych ceremonii w swoich świątyniach i domach. Hindusi zakrywali twarze czarnymi chustami, aby zaprotestować przeciwko brakowi bezpieczeństwa. W czerwcu, jak podaje Al-Jazeera, aktywiści z rdzennej (niebengalskiej) grupy mniejszościowej zabili członka swojej grupy etnicznej za przejście na islam”. 

Spis treści

10. Open Doors w Bangladeszu

Praca Open Doors na rzecz wzmocnienia Kościoła w Bangladeszu obejmuje:

• Seminaria uczniowskie oraz szkolenia na temat biblijnego radzenia sobie z prześladowaniami i posłuszeństwa wobec Boga, zwłaszcza w kontekście wielkiego posłania misyjnego Jezusa.
• Dostarczanie Biblii i innej literatury chrześcijańskiej w językach lokalnych.
• Udzielanie pomocy poprzez naukę czytania i pisania oraz pomoc dla osób w trudnej sytuacji społeczno-ekonomicznej.
• Udzielanie pomocy ofiarom prześladowań w sytuacjach kryzysowych.

Spis treści

11. Módl się za Bangladesz

• Módl się, aby chrześcijanie z Bangladeszu znaleźli sposób na spotkanie, wspólne uwielbianie Boga i zachęcanie się nawzajem w społeczności.
• Módl się, aby nie było więcej ataków na kościoły i aby były one miejscami, w których chrześcijanie mogą bezpiecznie oddawać cześć.
• Módl się, o mądrość dla lokalnych partnerów Open Doors w zakresie wspierania prześladowanych chrześcijan oraz o energię i kreatywność w prowadzeniu ich pracy.