Sudan

Spis treści

Wnioski

Okres badawczy: 01.10.2021 – 30.08.2022

Na sytuację chrześcijan w obecnej chwili wpływają trzy czynniki: po pierwsze, deklaracja sudańskiego rządu o odejściu od dawnych represyjnych przepisów i polityki, ale brak ich wdrożenia. Według lokalnych ekspertów międzynarodowa narracja na temat Sudanu przysłania rzeczywistość; po drugie, postrzeganie chrześcijan przez społeczeństwo, które nie zmieniło się od czasu upadku reżimu al-Bashira w kraju. Chrześcijanie boją się mówić głośno o swojej wierze w obawie, że staną się celem ataków radykalnych grup. Szczególnie konwertyci i etniczni chrześcijanie afrykańscy są narażeni na poważne represje; wreszcie, bojówki Dżandżawidzi są nadal bardzo aktywne w kraju, co zwiększa poziom strachu.

Profil kraju w PDF

Poniższy profil kraju jest przetłumaczonym fragmentem z Country Dossier World Watch Research, działu badawczego Open Doors. Kompletne lub skrócone dossier w języku angielskim można pobrać tutaj.

  Profil kraju w PDF

  Skrócony profil w PDF

Spis treści

1. Tło

Sudan jest jednym z najbardziej złożonych państw w Afryce. Na scenie międzynarodowej Sudan znany jest z trzech kluczowych wydarzeń: kryzysu w Darfurze, który doprowadził do postawienia w stan oskarżenia byłego prezydenta al-Bashira i innych wysokich urzędników państwowych; wojny domowej, która doprowadziła do niepodległości Sudanu Południowego; oraz trudnej sytuacji ludu Nuba.

W 2011 r. Sudan Południowy stał się niepodległym państwem. W kwietniu 2019 r. obalono prezydenta Omara al-Bashira i powołano nowy rząd tymczasowy, którego celem jest utorowanie drogi do demokracji w ciągu najbliższych trzech do czterech lat. Na czele Rady Przejściowej stanęło wojsko, aby do czasu przeprowadzenia wyborów przejść na przywództwo cywilne. Proces ten został jednak przerwany, gdy 25 października 2021 roku wojsko dokonało zamachu stanu, co doprowadziło do wielotygodniowych rozruchów. W lipcu 2022 r. przywódcy wojskowi zasygnalizowali, że ustąpią i umożliwią przejęcie władzy przez rząd cywilny.

Pod względem demograficznym Sudan jest w większości muzułmański, a chrześcijanie są systematycznie prześladowani od dziesięcioleci. Pod rządami poprzedniego prezydenta al-Bashira policja religijna i uzbrojone bojówki islamskie prześladowały chrześcijan. System ten był tak represyjny dla wolności religijnej, że Sudan przez ponad dwie dekady był uznawany przez Departament Stanu USA za państwo szczególnej troski. W kraju działają też różne grupy zbrojne. Zmiana polityki rządu nie spowodowała zmiany nastawienia do chrześcijan w społeczeństwie. Większość społeczeństwa łączy sudańską tożsamość narodową z islamem.

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Naciski i akty przemocy przeciwko chrześcijanom zawsze była bardziej intensywna poza stolicą. Oprócz prześladowań i zagrożeń, z jakimi chrześcijanie spotykają się w życiu codziennym, w wyniku konfliktu zbrojnego cierpią zwłaszcza wspólnoty zamieszkujące na obszarach takich jak Darfur, góry Nuba i regiony Nilu Błękitnego. 

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Społeczności chrześcijan ekspatriantów

Ekspatrianci są zmuszani do zamykania swoich kościołów. Są to grupy głównie z krajów zachodnich i Sudanu Południowego. Ich kościoły nie otrzymują zgody na rejestrację, a wiele z nich zostało zburzonych. Czasami chrześcijanie ekspatrianci trafiają do aresztu i są tam przetrzymywani bez należytego procesu sądowego.

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Chrześcijanie należący do historycznych kościołów, takich jak Koptyjski Kościół Ortodoksyjny i Kościół rzymskokatolicki, spotykają się z łamaniem praw wynikającym zarówno z ekstremizmu islamskiego, jak i dyktatorskiej paranoi. Były prezydent al-Bashir popierał program burzenia kościołów, który obejmował kościoły należące do historycznych wspólnot chrześcijańskich.

Społeczności konwertytów

Ta grupa, składająca się głównie z chrześcijan nawróconych z islamu, doświadcza najsilniejszych nacisków i największej przemocy.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Sudańscy chrześcijanie należący do wyznań baptystycznych, ewangelikalnych i zielonoświątkowych doświadczają przemocy w postaci ekstremizmu islamskiego i dyktatorskiej paranoi. Grupa ta stoi również przed perspektywą zamknięcia większości swoich kościołów w kraju.

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Islamski ekstremizm

Ideologia Bractwa Muzułmańskiego ma ogromny wpływ na rząd Sudanu od czasu, gdy w 1989 r. w wyniku zamachu stanu na czele państwa stanął prezydent al-Bashir. Reżim dążył do utworzenia państwa islamskiego kosztem innych grup religijnych w kraju. Był oskarżany o wspieranie radykalnych bojowników islamskich (w tym udzielanie schronienia Osamie Bin Ladenowi), sponsorowanie i ukrywanie terroryzmu oraz handel bronią. 

Paranoja dyktatorska

Sudan nie może sobie poradzić z utrzymaniem porządku publicznego od czasu uzyskania niepodległości ponad sześćdziesiąt lat temu. Podczas gdy konflikt niepodległościowy z południem wydaje się zbliżać ku końcowi, kryzys w Darfurze, wielobiegunowa wojna domowa między milicjami pro- i antyrządowymi, nadal trwa. W przeszłości przywódcy rządu wykorzystywali podburzającą antyzachodnią retorykę jako środek do wzmocnienia reżimu w Chartumie. Doprowadziło to do wzrostu antychrześcijańskiej przemocy, ponieważ rząd postrzega chrześcijan jako agentów Zachodu. 

Przestępczość zorganizowana oraz korupcja

Rząd Sudanu pod przywództwem prezydenta al-Bashira wykorzystał wszystkie dostępne środki, aby utrzymać się przy władzy, w tym mobilizację plemiennych bojówek. Wiele z tych bojówek łamało prawa człowieka, w tym poprzez handel ludźmi, którego ofiarami byli nie-Arabowie, aby czerpać zyski z konfliktu. Chrześcijanie, postrzegani jako obcy i zagrożenie dla narodu, byli szczególnie brutalnie traktowani przez grupy islamistów.

Wrogość etniczno-religijna w połączeniu z uciskiem klanowym

Na ludność Sudanu składa się około 19 różnych grup etnicznych, głównie pochodzenia arabskiego na północy i afrykańskiego na południu. Arabowie, od momentu uzyskania niepodległości, prowadzą politykę islamskiej i arabskiej wyższości oraz nacjonalizmu. 

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Utworzenie rządu tymczasowego przyniosło pozytywne zmiany dla praw i bezpieczeństwa kobiet. W lipcu 2020 r. ogłoszono, że prawo dotyczące apostazji zostanie zniesione, kobiety nie będą już potrzebowały pozwolenia od męskiego krewnego na podróż, a okaleczanie żeńskich narządów płciowych (FGM) zostanie zakazane. Niezależnie od tych pozytywnych zmian, chrześcijanki, zwłaszcza konwertytki, nadal stoją przed ogromnymi wyzwaniami, a przewrót wojskowy w październiku 2021 r. zagroził zmianom w zakresie praw kobiet. Kobiety są narażone na gwałty, przemoc fizyczną, przymusowe małżeństwa i przemoc domową. 

• Uprowadzenia
• Wydziedziczenie lub odebrania prawa własności:
• Zmuszanie do przestrzegania nakazów związanych z ubiorem
• Przymusowy rozwód
• Wymuszone małżeństwo
• Zmuszenie do opuszczenia miasta/kraju
• Uwięzienie przez rodzinę/areszt domowy
• Przemoc seksualna

Mężczyźni

Brutalne bojówki islamskie nadal nękają wiele krajów afrykańskich i doprowadziły do wzrostu prześladowań. Rząd Sudanu fałszywie oskarża chrześcijan o wiele poważnych przestępstw, w tym „terroryzm”. Przywódcy kościelni są najczęstszym celem ataków, a rządowe siły bezpieczeństwa codziennie monitorują ich działalność. Chrześcijańscy mężczyźni i chłopcy, zwłaszcza konwertyci, są narażeni na pobicie, uwięzienie, zabójstwa, przemoc i dyskryminację w miejscu pracy i wysiedlenia. Konwertyci mogą zostać wyrzuceni z domu i odcięci od wsparcia rodziny. Inni sami decydują się opuścić dom rodzinny z powodu trudnej do zniesienia presji.

• Uprowadzenia
• Przemoc ekonomiczna w miejscu pracy/biznesie
• Fałszywe oskarżenia
• Zmuszenie do opuszczenia miasta/kraju
• Uwięzienie przez władze państwowe
• Pobór do wojska / bojówek / służba wbrew sumieniu
• Śmierć
• Przemoc fizyczna

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Wynik Sudan wzrósł o cztery punkty w ŚIP 2023 w porównaniu z ŚIP 2022. Wcześniej, Sudan spadł o sześć punktów w rankingu ŚIP 2021 ze względu na zmianę polityki i przepisów przez rząd tymczasowy. Nadzieja na zmiany umarła w październiku 2021 roku, gdy wojsko skutecznie przeprowadziło pucz, a chrześcijanie byli zatrzymywani i wtrącani do aresztu. Presja wywierana na chrześcijan i kościoły jest na ekstremalnie wysokim poziomie. Kościoły , które zostały zmuszone do zamknięcia, nie zostały ponownie otwarte, a prawa chrześcijanie nadal są łamane na wiele sposobów. 

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Sudanu.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

• Programy telewizyjne: Niedzielny program telewizyjny nadawany przez Sudan National Broadcasting Corporation jest wykorzystywany jako platforma programowa dla radykalnych muzułmanów, którzy oskarżają chrześcijan o korumpowanie narodu.
• 10 kwietnia 2022: Pastor i dwie inne osoby zostały zaatakowane przez grupę radykalnych muzułmanów podczas nabożeństwa w kościele ewangelicko-luterańskim w Al Hag Abdalla, około 85 mil na południowy wschód od Chartumu w Madani, w stanie Al Jazirah. Kiedy pastor złożył skargę na policji, został oskarżony o zakłócanie spokoju, a później skazany na miesiąc więzienia (Morning Star News, 20 i 25 kwietnia 2022).   
• Co najmniej czterech chrześcijan zostało zatrzymanych i brutalnie potraktowanych przez policję w Darfurze.

Życie prywatne

Chrześcijanie unikają otwartego dyskutowania o swojej wierze z ludźmi w swoim otoczeniu ze względów bezpieczeństwa; może to doprowadzić do aresztowania przez władze lub ataku ze strony bojowników islamskich. Ta presja społeczna jest wzmacniana przez stały nadzór ze strony członków lokalnej społeczności i policji. Posiadanie materiałów chrześcijańskich, takich jak Biblie, wiąże się z dużym ryzykiem, zwłaszcza dla konwertytów w rodzinie muzułmańskiej. W przypadku ujawnienia chrześcijanie są poddawani naciskom, aby powrócić do islamu. W razie oporu grozi im utrata majątku, wydalenie ze społeczności i przemoc.

Życie rodzinne

Próba założenia chrześcijańskiej rodziny w Sudanie jest trudna ze względu na presję rządu, społeczeństwa i rodziny. Ponieważ chrześcijanie są mniejszością, a muzułmanie wywierają tak duży nacisk na normy społeczne, oczekuje się, że chrześcijanin poślubiający muzułmankę przejdzie na islam. Chrześcijańskie dzieci są często prześladowane ze względu na wyznanie rodziców, a konwertyci wychowujący chrześcijańskie dzieci mogą stracić prawo do opieki nad nimi. Dodatkowo rząd wymaga obowiązkowych lekcji islamu w szkołach. 

Życie w społeczeństwie

Presja społeczna wywierana na chrześcijan w Sudanie jest ogromna. W Chartumie obowiązują przepisy dotyczące porządku publicznego oparte w dużej mierze na rządowej, surowej interpretacji prawa islamskiego. Prawa te zabraniają „nieprzyzwoitych strojów” i innych „wykroczeń przeciwko honorowi, reputacji i moralności publicznej”. Policja jest znana z nękania i aresztowania chrześcijan pod pretekstem łamanie prawa. Wspólnoty chrześcijańskie mają trudności z dostępem do zasobów komunalnych (takich jak czysta woda pitna). Dotyczy to w szczególności obszarów pozamiejskich. Ogólne nastawienie w społeczeństwie i rządzie jest takie, że obywatele Sudanu powinni być muzułmanami. Rząd wykorzystuje wszystkie dostępne możliwości, aby zdegradować i ukarać chrześcijan, ograniczając im możliwość korzystania z zasobów wspólnoty. Chrześcijanie w górach Nuba i na innych obszarach na południu kraju są bombardowani z powietrza przez siły rządowe. Wiadomo również, że sponsorowane przez państwo bojówki przeprowadzają rewizje w domach w poszukiwaniu chrześcijan. 

Życie w państwie

Chrześcijanie, zwłaszcza ci z Sudanu Południowego i zachodni misjonarze, są obserwowani przez rządowe siły bezpieczeństwa. Wszyscy mają nadzieję, że to się zmieni, zgodnie z obietnicami rządu tymczasowego. Utrudnienia i zakazy pojawiają się tam, gdzie organizacje mają opinie krytycznych wobec instytucji państwowych lub otwarcie mówią o ewangelizacyjnym efekcie swojej pracy. Wiele chrześcijańskich międzynarodowych organizacji pozarządowych (NGO) ma zakaz wjazdu do kraju. 

Życie w kościele

Kościoły w Sudanie są poddawane naciskom przez państwo, jak i lokalną społeczność. Sudańscy urzędnicy ingerują w wybór przywódców religijnych. Władze lokalne i muzułmańscy obywatele uniemożliwiają chrześcijanom budowanie i utrzymywanie kościołów. Próba dokonania napraw bez zgody naraża chrześcijan na przemoc. Wielokrotnie do ataków podżegali przywódcy lokalnych społeczności, którzy nakłaniali ludzi do zamieszek, zamachów bombowych i ataków na chrześcijan i ich kościoły. Taka przemoc jest bardziej powszechna w odległych rejonach kraju. Infrastruktura Sudanu niezwykle utrudnia dotarcie do tych obszarów z pomocą i obserwatorami międzynarodowymi, co umożliwia sprawcom bezkarne stosowanie przemocy.

Spis treści

8. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Sudan zobowiązał się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR)
2. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych  (ICESCR)
3. Konwencja o prawach dziecka  (CRC)

Sudan nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

1. Budynki kościelne są napadane i palone (ICCPR Art. 18)
2. Chrześcijańskie kobiety i dziewczęta są prześladowane za brak nakrycia głowy lub noszenie spodni (art. 18 ICCPR)
3. Chrześcijanie mogą być oskarżeni o bluźnierstwo (art. 19 ICCPR)
4. Dzieci chrześcijańskie są często szykanowane ze względu na religię rodziców (CRC Art. 14 i ICCPR Art. 18)

Spis treści

9. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Inne mniejszości religijne, takie jak społeczność żydowska, również stoją w Sudanie w obliczu poważnych wyzwań. Są atakowani przez przywódców politycznych i religijnych za pośrednictwem telewizji i innych form mediów. Wspólnota bahaitów nie jest uznawana w tym kraju i może prowadzić działalność jedynie w tajemnicy. Prześladowani są również Świadkowie Jehowy. Muzułmanie szyiccy nie mogą odprawiać nabożeństw (US, 2021). Podsumowując, każda grupa religijna poza islamem sunnickim stoi przed ogromnymi wyzwaniami i presją ze strony państwa i obywateli.

Spis treści

10. Open Doors w Sudanie

Open Doors pragnie, aby Kościół w Sudanie stał silny i nieugięty w obliczu prześladowań, a jego członkowie byli w stanie zapewnić sobie i swoim rodzinom utrzymanie. Open Doors wspiera Kościół w Sudanie poprzez:

• Programy przygotowujące na prześladowania 
• Seminaria uczniowskie  
• Projekty ekonomicznej niezależności 

Spis treści

11. Módl się za Sudanie

• Po obaleniu dyktatora Omara Al-Bashira w kwietniu 2019 roku, rząd tymczasowy pod kierownictwem premiera Abdalla Hamdoka rozpoczął reformy. Módl się, aby pozytywne zmiany zostały utrzymane pomimo wojskowego zamachu stanu z końca października 2021 r.
• Módl się, aby pomimo wszystkich wyzwań chrześcijanie nadal wzrastali w wierze i odważnie mówili innym o Jezusie.
• Módl się o ochronę dla sudańskich chrześcijan ze środowisk muzułmańskich i proś, aby mieli siłę do wytrzymania sprzeciwu ze strony swoich rodzin i środowiska.
• Módl się, aby chrześcijańskie kobiety w Sudanie były chronione przed przemocą seksualną i aby mogły okazywać miłość Jezusa tym, którzy są wokół nich.