Sudan

Sytuacja chrześcijan w Sudanie

Miejsce w rankingu

Miejsce 13 / 79 pkt (ŚIP 2021: Miejsce 13 / 79 pkt)

Okres badawczy: 01.10.2020 – 30.08.2021

Spis treści

Wnioski

Na sytuację chrześcijan w Sudanie w obecnej chwili wpływają trzy czynniki. Po pierwsze, deklaracja rządu o odejściu od dawnych represyjnych przepisów i polityki, ale brak jej wdrożenia. Według lokalnych ekspertów międzynarodowa narracja na temat Sudanu przysłania rzeczywistość. Po drugie, postrzeganie chrześcijan przez społeczeństwo, które nie zmieniło się od czasu upadku reżimu Omara al-Baszira. Chrześcijanie boją się mówić głośno o swojej wierze w obawie, że staną się celem ataków radykalnych grup. Szczególnie konwertyci i chrześcijanie spośród rdzennych plemion afrykańskich są narażeni na poważne represje. Wreszcie, bojówki dżandżawidów są nadal bardzo aktywne w kraju, co zwiększa poziom strachu.

Profil kraju w PDF

Poniższy profil kraju jest przetłumaczonym fragmentem z Country Dossier World Watch Research, działu badawczego Open Doors. Kompletne lub skrócone dossier w języku angielskim można pobrać tutaj.

  Profil kraju w PDF

  Skrócony profil w PDF

Spis treści

1. Tło

Sudan jest jednym z najbardziej złożonych państw w Afryce. Kryzys w Darfurze, który doprowadził do postawienia w stan oskarżenia byłego prezydenta al-Baszira i innych wysokich rangą urzędników państwowych, wojna domowa, która doprowadziła do niepodległości Sudanu Południowego, oraz trudna sytuacja ludności Nubii umiejscowiły Sudan na arenie międzynarodowej. W 2011 r. Sudan Południowy stał się niepodległym państwem.

W kwietniu 2019 r. obalono prezydenta Omara al-Baszira i powołano nowy rząd tymczasowy, którego celem jest utorowanie drogi do demokracji w ciągu najbliższych 3-4 lat. Na czele Rady Przejściowej stanęło wojsko, aby do czasu przeprowadzenia wyborów przejść na przywództwo cywilne. Proces ten został jednak przerwany, gdy 25 października, tuż przed końcem okresu sprawozdawczego, wojsko dokonało zamachu stanu, który wywołał wielotygodniowe niepokoje społeczne. Sytuacja nie uległa poprawie do czasu publikacji niniejszego raportu.

Pod względem demograficznym Sudan jest w większości muzułmański, a chrześcijanie są systematycznie prześladowani od dziesięcioleci. Pod rządami poprzedniego prezydenta al-Baszira policja religijna i uzbrojone bojówki islamskie prześladowały chrześcijan. System ten był tak represyjny dla wolności religijnej, że Sudan przez ponad dwie dekady był uznawany przez 
Departament Stanu USA za państwo szczególnej troski. W kraju działają też różne grupy zbrojne. Zmiana polityki rządu nie spowodowała zmiany nastawienia do chrześcijan w społeczeństwie. Większość społeczeństwa łączy sudańską tożsamość narodową z islamem.

Źródło: World Christian Database

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Kiedy Sudan uzyskał niepodległość w 1956 r., osady muzułmańskiej ludności arabskiej były rozlokowane głównie na północy kraju. Rząd pod przewodnictwem Arabów nie zdołał stworzyć systemu federalnego obejmującego animistów i chrześcijan na południu, co doprowadziło do wojny domowej. W latach 80. w całym kraju wprowadzono prawo szariatu, którego przejawem były publiczne kary chłosty za seks przedmałżeński i spożywanie alkoholu, a także amputacje kończyn za kradzież. Po kilkudziesięciu latach wojny konferencja pokojowa doprowadziła w końcu do referendum w sprawie niepodległości Sudanu Południowego w 2011 r. Niemniej jednak w granicach Sudanu nadal żyją duże mniejszościowe grupy niearabskich niemuzułmanów. Grupy te koncentrują się na południu i składają się głównie z chrześcijańskich etnicznych Afrykańczyków. Kościoły są burzone, a wielu chrześcijanom grożą ataki na obszarach takich jak góry Nuba, gdzie siły rządowe i grupy rebeliantów są w konflikcie.

Spis treści

3. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Islamski ekstremizm

Ideologia Bractwa Muzułmańskiego ma ogromny wpływ na rząd Sudanu od czasu, gdy w 1989 r. w wyniku zamachu stanu na czele państwa stanął prezydent al-Baszir. Reżim dążył do utworzenia państwa islamskiego kosztem innych grup religijnych w kraju. Był oskarżany o wspieranie radykalnych bojowników islamskich (w tym udzielanie schronienia Osamie bin Ladenowi), sponsorowanie i ukrywanie terrorystów oraz handel bronią. 

Paranoja dyktatorska

Sudan nie może sobie poradzić z utrzymaniem porządku publicznego od czasu uzyskania niepodległości ponad 60 lat temu. Podczas gdy konflikt niepodległościowy z południem wydaje się zbliżać ku końcowi, kryzys w Darfurze oraz wielobiegunowa wojna domowa między milicjami pro- i antyrządowymi nadal trwają. W przeszłości przywódcy rządu wykorzystywali podburzającą antyzachodnią retorykę jako środek do wzmocnienia reżimu w Chartumie. Doprowadziło to do wzrostu antychrześcijańskiej przemocy, ponieważ rząd postrzega chrześcijan jako agentów Zachodu. 

Zorganizowana przestępczość oraz korupcja

Rząd Sudanu pod przywództwem prezydenta al-Baszira wykorzystał wszystkie dostępne środki, w tym mobilizację plemiennych bojówek, aby utrzymać się przy władzy. Aby czerpać zyski z konfliktu, wiele z tych bojówek łamało prawa człowieka, w tym poprzez handel ludźmi, którego ofiarami byli nie-Arabowie. Chrześcijanie, postrzegani jako obcy i zagrożenie dla narodu, byli szczególnie brutalnie traktowani przez grupy islamistów.

Antagonizm klanowy

Ludność Sudanu składa się z około 19 różnych grup etnicznych, głównie pochodzenia arabskiego na północy i afrykańskiego na południu. Arabowie od momentu uzyskania niepodległości prowadzą politykę islamskiej i arabskiej wyższości oraz nacjonalizmu. 

Spis treści

4. Kogo dotykają prześladowania?

Społeczności chrześcijan ekspatriantów

Ekspatrianci są zmuszani do zamykania swoich kościołów. Są to grupy głównie z krajów zachodnich i Sudanu Południowego. Ich kościoły nie otrzymują zgody na rejestrację, a wiele z nich zostało zburzonych. Czasami chrześcijanie ekspatrianci trafiają do aresztu i są tam przetrzymywani bez należytego procesu sądowego.

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Chrześcijanie należący do historycznych kościołów, takich jak Koptyjski Kościół Ortodoksyjny i Kościół rzymskokatolicki, spotykają się z łamaniem praw wynikającym zarówno z ekstremizmu islamskiego, jak i dyktatorskiej paranoi. Były prezydent al-Baszir popierał program burzenia kościołów, który obejmował świątynie należące do historycznych wspólnot chrześcijańskich.

Społeczności konwertytów

Ta grupa, składająca się głównie z chrześcijan nawróconych z islamu, doświadcza najsilniejszych nacisków i największej przemocy.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Sudańscy chrześcijanie należący do wyznań baptystycznych, ewangelickich i zielonoświątkowych doświadczają przemocy w postaci ekstremizmu islamskiego i dyktatorskiej paranoi. Grupa ta stoi również przed perspektywą zamknięcia większości swoich kościołów w tym kraju.

Spis treści

5. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziom przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Sudanu

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt. (6 x 16,7 = 100).

Życie prywatne

Chrześcijanie unikają otwartego rozmawiania o swojej wierze z lokalną społecznością ze względów bezpieczeństwa, może to bowiem doprowadzić do aresztowania przez rząd lub ataku ze strony bojowników islamskich. Ta presja społeczna jest wzmacniana przez stały nadzór ze strony członków lokalnej społeczności i policji. Posiadanie materiałów chrześcijańskich, takich jak Biblia, wiąże się z dużym ryzykiem, zwłaszcza dla osób nawróconych w rodzinie muzułmańskiej. W przypadku ujawnienia chrześcijanie są poddawani naciskom, aby powrócić do islamu. W razie oporu grozi im utrata własności, wydalenie ze społeczności i dalsze akty przemocy.

Życie rodzinne

Próba założenia chrześcijańskiej rodziny w Sudanie jest trudna ze względu na presję rządu, społeczeństwa i rodziny. Ponieważ chrześcijanie są mniejszością, a muzułmanie wywierają tak duży nacisk na normy społeczne, oczekuje się, że chrześcijanin poślubiający muzułmankę przejdzie na islam. Chrześcijańskie dzieci są często prześladowane ze względu na wyznanie rodziców, a konwertyci wychowujący chrześcijańskie dzieci mogą stracić prawo do opieki nad nimi. Dodatkowo rząd wymaga obowiązkowych lekcji islamu w szkołach. 

Życie w społeczeństwie

Presja społeczna wywierana na chrześcijan w Sudanie jest ogromna. W Chartumie obowiązują przepisy dotyczące porządku publicznego, oparte w dużej mierze na rządowej, surowej interpretacji prawa islamskiego. Prawa te zabraniają „nieprzyzwoitych strojów” i innych „wykroczeń przeciwko honorowi, reputacji i moralności publicznej”. Policja jest znana z nękania i aresztowania chrześcijan pod pretekstem łamania prawa. Wspólnoty chrześcijańskie mają trudności z dostępem do zasobów komunalnych, takich jak czysta woda pitna. Dotyczy to w szczególności obszarów pozamiejskich. Ogólne nastawienie w społeczeństwie i rządzie jest takie, że obywatele Sudanu powinni być muzułmanami. Rząd wykorzystuje wszystkie dostępne możliwości, aby zdegradować i ukarać chrześcijan, ograniczając im możliwość korzystania z zasobów wspólnoty. Chrześcijanie w górach Nuba i na innych obszarach na południu kraju są bombardowani z powietrza przez siły rządowe. Wiadomo również, że sponsorowane przez państwo bojówki przeprowadzają rewizje w domach w poszukiwaniu chrześcijan. 

Życie w państwie

Chrześcijanie, zwłaszcza z Sudanu Południowego i zachodni misjonarze, są obserwowani przez rządowe siły bezpieczeństwa. Wszyscy mają nadzieję, że to się zmieni zgodnie z obietnicami rządu tymczasowego. Jeśli jakaś organizacja krytykuje instytucje państwowe lub otwarcie mówi o ewangelizacyjnym efekcie swojej pracy, nakładane są na nią ograniczenia i zakazy. Wiele międzynarodowych organizacji pozarządowych (NGO) ma zakaz wjazdu do kraju, jeśli wiadomo, że są organizacjami chrześcijańskimi. 

Życie w kościele

Kościoły w Sudanie są poddawane naciskom ze strony państwa, jak i lokalnej społeczności. Sudańscy urzędnicy wysokiego szczebla stale ingerują w wybór przywódców religijnych. Władze lokalne i muzułmanie uniemożliwiają chrześcijanom budowanie i utrzymywanie kościołów. Próby dokonania w nich napraw bez zgody rządu narażają chrześcijan na przemoc. Przywódcy lokalnych społeczności wielokrotnie podżegali ludzi do zamieszek, zamachów bombowych oraz ataków na chrześcijan i ich kościoły. Taka przemoc jest bardziej powszechna w odległych rejonach kraju. Infrastruktura Sudanu niezwykle utrudnia dotarcie do tych obszarów z pomocą i obserwatorami międzynarodowymi, co umożliwia sprawcom bezkarne stosowanie przemocy. 

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

• 3 stycznia 2021 r. spalono budynek kościelny należący do Sudańskiego Kościoła Chrystusa (SCOC) w Tamboul w stanie Gezira.
• W lutym 2021 r. chrześcijanie, którzy protestowali przeciwko spaleniu w styczniu Sudańskiego Kościoła Chrystusa, zostali pobici przez zamaskowanych mężczyzn.
• Niedzielna audycja nadawana przez Sudan National Broadcasting Corporation jest wykorzystywana do oskarżania chrześcijan o korumpowanie narodu.
• Przy wjeździe do kraju urzędnicy konfiskowali Biblie.

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Tabela przedstawia wyniki i rankingi Światowego Indeksu Prześladowań za ostatnie pięć lat, przy założeniu, że dany kraj uzyskał ponad 41 punktów, co jest wskazaniem na wysoki poziom prześladowań.

Sudan otrzymał 79 punktów, tyle samo co w ŚIP 2021. W ŚIP 2021 kraj spadł o 6 punktów ze względu na zmianę polityki i przepisów przez rząd tymczasowy. Jednak chociaż przemoc spadła o 0,5 punktu, ogólny wynik ŚIP 2022 utrzymał się na zeszłorocznym poziomie. Przeciętna presja na chrześcijan i kościoły jest nadal na bardzo wysokim poziomie. Kościoły, które zostały zmuszone do zamknięcia, nie zostały ponownie otwarte. Chrześcijanie nadal są pozbawiani praw na wiele sposobów, a rząd wciąż podejmuje działania prawne przeciwko przywódcom kościelnym.

Spis treści

7. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety: Utworzenie rządu tymczasowego przyniosło pozytywne zmiany dla praw i bezpieczeństwa kobiet. W lipcu 2020 r. ogłoszono, że prawo dotyczące apostazji zostanie zniesione, kobiety nie będą już potrzebowały pozwolenia od męskiego krewnego na podróż, a okaleczanie żeńskich narządów płciowych (FGM) zostanie zakazane. Niezależnie od tych pozytywnych zmian chrześcijanki, zwłaszcza nawrócone z islamu, nadal stoją przed ogromnymi wyzwaniami. Są narażone na gwałty, przymusowe małżeństwa i przemoc domową. Konwertytki mogą być przetrzymywane w areszcie domowym, izolowane przed członkami wspólnoty, aby ograniczyć wstyd, który przyniosły rodzinie.

Mężczyźni: Mężczyźni i chłopcy są nadal przymusowo wcielani do bojówek, gdzie są zmuszani do walki. Rząd sudański kieruje również przeciwko chrześcijanom płci męskiej różne fałszywe oskarżenia, w tym o „terroryzm”. Przywódcy kościelni są najczęstszym celem ataków, a rządowe siły bezpieczeństwa codziennie monitorują ich działalność. Chrześcijańscy mężczyźni i chłopcy, zwłaszcza konwertyci, są narażeni na pobicia, uwięzienie, zabójstwa, przemoc oraz dyskryminację w miejscu pracy i wysiedlenia. Konwertyci mogą zostać wyrzuceni z domu i odcięci od wsparcia rodziny. Inni sami decydują się opuścić dom rodzinny z powodu trudnej do zniesienia presji. 

Spis treści

8. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Inne mniejszości religijne w Sudanie, takie jak społeczność żydowska, również stoją w obliczu poważnych wyzwań. Są atakowane przez przywódców politycznych i religijnych za pośrednictwem telewizji i innych mediów. Wspólnota bahaitów nie jest uznawana w tym kraju i może działać jedynie w tajemnicy. Prześladowani są również świadkowie Jehowy. Muzułmanie szyiccy nie mogą odprawiać nabożeństw (USCIRF, 2019). Podsumowując, każda grupa religijna poza islamem sunnickim stoi przed ogromnymi wyzwaniami i presją ze strony państwa i obywateli.

Spis treści

9. Modlitwa

Módl się za Sudan:

• Po obaleniu dyktatora Omara al-Bashira w kwietniu 2019 r. rząd tymczasowy pod przewodnictwem premiera Abdalli Hamdoka rozpoczął reformy. Módlmy się, aby pozytywne zmiany zostały utrzymane pomimo wojskowego zamachu stanu pod koniec października 2021 roku.
• Modlimy się, aby pomimo wszystkich wyzwań, chrześcijanie nadal wzrastali w wierze i odważnie opowiadali innym o Jezusie.
• Prośmy o ochronę dla sudańskich chrześcijan pochodzenia muzułmańskiego i prośmy, aby mieli siłę, by oprzeć się opozycji ze strony swoich rodzin i społeczności.

•  Modlimy się o to, aby chrześcijańskie kobiety w Sudanie były chronione przed przemocą seksualną i aby mogły okazywać miłość Jezusa tym, którzy je otaczają.