Erytrea

Powrót do spisu treści

Kluczowe ustalenia

Okres badawczy: od 1 października 2023 do 30 września 2024

Rząd Erytrei nie uznaje wyznawców innych wyznań i religii z wyjątkiem Erytrejskiego Kościoła Ortodoksyjnego, Kościoła rzymskokatolickiego, Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego oraz wyznawców islamu sunnickiego. Chrześcijanie należący do nieuznawanych kościołów napotykają poważne problemy w dostępie do zasobów wspólnotowych, zwłaszcza do pomocy społecznej świadczonej przez państwo. Młodzi ludzie są zmuszani do wstępowania do wojska, a chrześcijanie nie mają prawa do sprzeciwu wynikającego z klauzuli sumienia. Osoby, które praktykowały (nieuznawaną) religię podczas służby, były surowo karane. Ekstremalny poziom presji i bardzo wysoki poziom sankcjonowanej przez państwo przemocy zmusza wielu chrześcijan do ucieczki z kraju. Prawa chrześcijańskich konwertytów ze środowisk muzułmańskich oraz konwertytów międzywyznaniowych z Kościoła Ortodoksyjnego są łamane przez członków rodzin i lokalnych społeczności. Chrześcijanie, zwłaszcza młodzi ludzie, stają przed dramatycznym wyborem: albo cierpieć z powodu uwięzienia w skrajnie nieprzyjaznych warunkach (takich jak kontenery transportowe), albo zaryzykować ucieczkę z kraju niebezpiecznymi szlakami przemytniczymi. Często przebiegają one przez kraje takie jak Sudan, Egipt czy Libia, a także przez zdradliwe Morze Śródziemne. Po drodze grożą im śmierć, wymuszenia i tortury. I tak już niebezpieczną podróż dodatkowo komplikują trwające konflikty w Sudanie, Etiopii i Libii. Zwiększają one niebezpieczeństwo i niepewność osób znajdujących się w rozpaczliwej sytuacji.

Powrót do spisu treści

Profil kraju w formacie PDF

Poniższy profil kraju stanowi przetłumaczoną część szczegółowych raportów przygotowanych przez World Watch Research, dział badawczy Open Doors. Profil kraju dostępny jest również do pobrania w formacie PDF. Szczegółowe raporty w oryginalnej wersji angielskiej (części "Informacje ogólne" oraz "Dynamika prześladowań") znajdują się na końcu strony.

SKRÓCONY PROFIL KRAJU W PDF

Powrót do spisu treści

1. Tło

Ważną rolę w państwie odgrywa prezydent Isaias Afwerki, który sprawuje władzę od czasu uzyskania przez Erytreę niepodległości w 1991 roku. Jego partia, Ludowy Front na rzecz Demokracji i Sprawiedliwości (PFDJ), jest jedynym podmiotem politycznym w kraju. Program partii opiera się na kulcie osoby prezydenta i „walce wyzwoleńczej” Erytrei przeciwko Etiopii, która trwała od 1961 do 1991 roku. Erytrejczycy są uczeni, że tożsamość narodowa jest ważniejsza niż indywidualne prawa i pochodzenie etniczne. Na początku lipca 2018 roku Erytrea podpisała historyczne porozumienie pokojowe z Etiopią, które zakończyło trwający trzy dekady konflikt, i promuje ścisłą współpracę między krajami w obszarze politycznym, gospodarczym, społecznym, kulturalnym i w zakresie bezpieczeństwa (CNN, 9 lipca 2018).

Organizacje praw człowieka uważają Erytreę za jeden z najbardziej represyjnych krajów na świecie. Polityczne protesty nie są dozwolone, a w kraju nie ma niezależnych mediów. Uzasadniając ograniczanie uznanych międzynarodowo praw człowieka, rząd twierdzi, że prawa te stanowią egzystencjalne zagrożenie dla harmonii społecznej i religijnej w kraju.

Erytrea była wcześniej federalną częścią Etiopii, co sprowokowało powstanie erytrejskiego ruchu wyzwoleńczego, w przeważającej mierze kierowanego przez muzułmanów. Erytrejscy chrześcijanie ortodoksyjni mieli bliskie relacje z Etiopskim Kościołem Ortodoksyjnym i postrzegali ruch muzułmanów jako niebezpieczny. Niektóre radykalne ugrupowania islamskie uważały członków Kościoła Ortodoksyjnego za główne zagrożenie dla sprawy niepodległości. Od tego czasu obie strony traktują się z dużą nieufnością.

Według raportu dot. wolności religijnej Departamentu Stanu USA (USA IRFR Eritrea 2023): „Większość ludności w regionach południowych i centralnych to chrześcijanie, podczas gdy obszary północne to w większości muzułmanie sunniccy. Większość Tigrajczyków, największej grupy etnicznej, to chrześcijanie”.

Powrót do spisu treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Islamski ekstremizm jest widoczny zwłaszcza na nizinach, a chrześcijański protekcjonizm wyznaniowy koncentruje się na obszarach górskich (centralna część kraju).

Powrót do spisu treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Wspólnoty chrześcijan ekspatriantów

Liczba ekspatriantów znacząco spadła z powodu przeszkód, na które napotykają w życiu codziennym, będących wynikiem polityki państwa. Grupa ta doświadcza trudności w swobodnym podróżowaniu po kraju i w spotkaniach z innymi chrześcijanami.

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

To największa grupa chrześcijan w kraju obejmuje Erytrejski Kościół Ortodoksyjny, Kościół Ewangelicko-Augsburski i Kościół rzymskokatolicki. Chrześcijanie tych denominacji mieszkają głównie na zdominowanych przez chrześcijan obszarach środkowej i południowej Erytrei. Dotyka ich zarówno islamski ekstremizm, jak i polityka władz.

Społeczności konwertytów

Ta kategoria odnosi się do chrześcijan, którzy opuścili tradycyjne wspólnoty chrześcijańskie, zwłaszcza Kościół Ortodoksyjny, aby przyłączyć się do nietradycyjnych zborów lub do muzułmanów, którzy nawrócili się na chrześcijaństwo. Pierwsza kategoria chrześcijan cierpi z powodu przemocy, nietolerancji i dyskryminacji ze strony wyznawców Erytrejskiego Kościoła Ortodoksyjnego, druga – ze strony rodzin i społeczeństwa muzułmańskiego.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Grupa ta zmaga się z najcięższymi prześladowaniami w kraju i składa się ze wspólnot baptystycznych, ewangelikalnych i zielonoświątkowych. W oczach rządu i społeczeństwa są oni agentami Zachodu. Zwłaszcza wspólnoty zielonoświątkowe spotykają się z poważnymi represjami i przemocą, a ich prawa są regularnie łamane przez urzędników państwowych i Erytrejski Kościół Ortodoksyjny.

Powrót do spisu treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Protekcjonizm denominacyjny

Erytrejski Kościół Ortodoksyjny powstał w 1993 roku i postrzega chrześcijan innych denominacji, zwłaszcza zielonoświątkowców, jako obcych. Jednak nawet Kościół Ortodoksyjny nie jest wolny od nacisków zewnętrznych i ingerencji państwa w wewnętrzne sprawy kościelne poprzez monitorowanie przywódców kościelnych, przemoc, nietolerancję i dyskryminację.

Paranoja dyktatorska

Od referendum niepodległościowego w 1993 roku PFDJ sprawuje pełną kontrolę nad Erytreą, która stała się partyjnym państwem unitarnym pod przywództwem prezydenta Afwerkiego. Reżim robi wszystko, aby utrzymać się przy władzy – aresztuje, nęka, zabija chrześcijan krytycznych wobec władzy, często pod zarzutem bycia agentami Zachodu.   

Islamski ekstremizm

Niemal połowę ludności Erytrei stanowią muzułmanie. Spośród nich prawie wszyscy są sunnitami. Na większości obszarów zamieszkałych przez muzułmanów chrześcijanie, a zwłaszcza konwertyci z islamu, są szczególnie narażeni na prześladowania. Konwersja jest postrzegana jako zdrada społeczności, rodziny i wiary muzułmańskiej. Chociaż radykalne grupy wywierają presję na utworzenie państwa islamskiego, totalitaryzm rządu skutecznie temu zapobiega.

Przestępczość zorganizowana oraz korupcja

Erytrea jest jednym z najbardziej skorumpowanych krajów na świecie. Według Transparency International (CPI 2022) Erytrea zajmuje 162. miejsce na 180 krajów, zdobywając 22 punkty.  Korupcja dotyczy głównie armii, która kontroluje wiele aspektów życia w kraju.

Powrót do spisu treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Chrześcijanki znalazły się w ogniu nacisków między rządem Erytrei a społeczeństwem. Konwertytkom grozi uprowadzenie w obrębie lokalnej społeczności, areszt domowy, wymuszone małżeństwo, wymuszony rozwód i utrata praw do opieki nad dziećmi. W Erytrei kobiety podlegają obowiązkowemu szkoleniu wojskowemu i służbie państwowej. Kobiety przechodzą szkolenie w niechlubnych wojskowych obozach szkoleniowych SAWA, w wysoce kontrolowanym środowisku, gdzie nie ma miejsca na wolność osobistą. Wiele kobiet doświadcza przemocy podczas odbywania służby wojskowej i w ośrodkach zatrzymań.

Formy wywierania nacisku na kobiety:

• uprowadzenie;
• ograniczanie kontaktów społecznych/międzyludzkich;
• odebranie prawa do opieki nad dziećmi;
• wydziedziczenie lub odebranie prawa własności;
• wymuszony rozwód;
• wymuszone małżeństwo;
• uwięzienie przez władze państwa;
• uwięzienie przez rodzinę (areszt domowy);
• pobór do wojska/służba wbrew sumieniu;
• przemoc seksualna.

Mężczyźni

Chrześcijańscy mężczyźni podlegają obowiązkowej służbie wojskowej, która często wiąże się z przymusową pracą i może trwać kilka dekad. W rezultacie wielu młodych Erytrejczyków stara się uciec z kraju. Obywatele żyją pod stałą obserwacją; rozmowy telefoniczne są monitorowane, przepustowość Internetu jest utrzymywana na niskim poziomie, a sieć obywatelska (głównie kobiety) ma za zadanie szpiegować swoich sąsiadów. Prześladowania w przypadku mężczyzn najczęściej przybierają postać pobicia, aresztowania, pobytu w więzieniu, a ich konsekwencją często jest ucieczka z kraju. Ponieważ większość stanowisk kierowniczych w podziemnych kościołach zajmują mężczyźni, każde aresztowanie przyczynia się do powstania próżni w szeregach przywódczych.

Formy wywierania nacisku na mężczyzn:

• zmuszenie do opuszczenia miasta/kraju;
• uwięzienie przez władze państwowe;
• pobór do wojska/służba wbrew sumieniu;
• śmierć;
• przemoc fizyczna.

Powrót do spisu treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

W okresie sprawozdawczym ŚIP 2025 Erytrea otrzymała 89 pkt, czyli wynik taki sam jak w ŚIP 2024. Pomimo reintegracji kraju ze społecznością międzynarodową i zniesienia sankcji ONZ, sytuacja chrześcijan nie uległa wymiernej poprawie. Rząd represjonuje społeczności chrześcijańskie, zwłaszcza w obszarach życia w państwie i kościele, poprzez realizowaną politykę i szeroko zakrojoną inwigilację. Siły bezpieczeństwa przeprowadzają naloty na spotkania chrześcijan, zatrzymują setki osób, a ci, którzy są zwalniani, muszą wyrzec się wiary i regularnie zgłaszać się na lokalnym posterunku policji, żeby uniknąć kolejnego aresztowania. Więźniowie latami przetrzymywani są w bardzo złych warunkach, co pokazuje opresyjną naturę reżimu. Władze podsycają atmosferę podejrzliwości w narodzie, oskarżając nietradycyjne wspólnoty protestanckie o brak patriotyzmu. Sytuację komplikuje fakt, że Erytrejski Kościół Ortodoksyjny, który sam nie jest wolny od represji reżimu, hamuje wzrost wspólnot protestanckich. To pokazuje nam złożoność środowiska chrześcijańskiego, w którym obok siebie funkcjonują ofiary i prześladowcy.

Powrót do spisu treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Erytrei.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Powrót do spisu treści

8. Przemoc

Tabela obejmuje tylko kilka kategorii przemocy na tle wyznaniowym w okresie sprawozdawczym - szczegółowe wyniki znajdują się w sekcji przemoc w Pełnym Dossier Kraju. Ponieważ wiele incydentów nie jest zgłaszanych, poniższe liczby należy rozumieć jako wartości minimalne. Jeśli nie można było dokładnie określić liczy przypadków, podano symboliczną liczbę w zaokrągleniu (10, 100 lub 1000*). Dane rzeczywiste mogą być dużo wyższe. To samo dotyczy liczb 10 000*, 100 000* oraz 1 000 000*.

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

• Setki chrześcijan latami przebywają w więzieniach. Na przykład pastor Ghirmay Araya, jeden z założycieli Kościoła Pełnej Ewangelii w Erytrei, zmarł w więzieniu w maju 2024 roku, gdzie był przetrzymywany od czasu aresztowania w 2021 roku, choć nigdy nie został formalnie oskarżony o żadne przestępstwo (Release International, 17 May 2024).
• W okresie od stycznia do maja aresztowano 120 chrześcijan bez przedstawienia im żadnych zarzutów.
• 24 kwietnia 2024 roku w miastach Agordat, Barentu i Teseney w zachodniej i środkowej Erytrei ponad 35 chrześcijan zostało aresztowanych w swoich domach podczas skoordynowanych nocnych nalotów służb.

Życie prywatne

Wolność wypowiedzi we wszystkich jej formach jest ograniczona. Naloty na domy chrześcijan skutkują aresztowaniami i konfiskatą materiałów chrześcijańskich. Rządowa inwigilacja trwa do momentu zidentyfikowania wszystkich członków grup, a zwieńczona jest masowym aresztowaniem. Dotyczy to wszystkich chrześcijan (nawet tych z zarejestrowanych kościołów). Obywatele żyją pod stałą obserwacją; rozmowy telefoniczne są monitorowane, przepustowość Internetu jest utrzymywana na niskim poziomie, a sieć obywateli ma za zadanie szpiegować swoich sąsiadów.

Życie rodzinne

Władze ograniczają prawa rodzicielskie, zwłaszcza w przypadku chrześcijan należących do wspólnot nietradycyjnych. Sprzeciwianie się władzom wiąże się z ryzykiem aresztowania, tortur i brakiem ochrony prawnej. Rządowa propaganda w szkołach i podczas szkolenia wojskowego młodzieży często jest bezpośrednio sprzeczna z wartościami chrześcijańskimi. Określenie „P’ent’ay" jest pejoratywnym terminem używanym do nazywania chrześcijan, którzy nie są członkami ortodoksyjnych kościołów Tewahedo. Rodzice i ich dzieci spotykają się z dużą presją ze strony nauczycieli i innych uczniów. Dzieci są zazwyczaj odsuwane przez środowisko rówieśnicze, zastraszane, a nawet stają się ofiarami napaści, zwłaszcza jeśli ich rodzice są lub byli więzieni. Rodziny są rozbijanie, osoby, które decydują się na ucieczkę z kraju, pozostawiają bez pomocy najsłabszych członków rodziny.

Zaangażowanie Erytrei w wojnę w Tigraju w Etiopii również dotknęło wiele rodzin. Zintensyfikowano przymusowy pobór do wojska. Członkowie rodziny ponoszą karę za uciekinierów/dezerterów.

Życie w społeczeństwie

W Erytrei istnieją sieci obywateli (zwłaszcza kobiet, które były bojowniczkami o wolność, a obecnie są przedstawicielkami partii rządzącej), których zadaniem jest obserwowanie sąsiadów. Informatorzy donoszą odpowiednim służbom o osobach rzekomo organizujących spotkania kościoła podziemnego. Państwo monitoruje użytkowników Internetu i telefonów, co zmusza wielu chrześcijan do zachowania szczególnej ostrożności, aby nie narazić się na oskarżenie o naruszenia prawa.

Życie w państwie

Władze zezwalają na funkcjonowanie czterem uznanym grupom religijnym. To rząd powołuje Patriarchę Erytrejskiego Kościoła Ortodoksyjnego i, jak to miało miejsce w 2007 roku, każdy sprzeciw przywódcy religijnego może doprowadzić do usunięcia go ze stanowiska i aresztowania. Odmowa uznania przez państwo jest traktowana jako wystarczający powód dla władz lokalnych do aresztowania i zastraszania chrześcijan należących do niezarejestrowanych wspólnot. Kary mogą obejmować wysłanie do jednego z obozów karnych zlokalizowanych w odległych rejonach kraju. Po zwolnieniu chrześcijanin jest zmuszany do odrzucenia swojej (nieuznawanej) religii i regularnego zgłaszania się na komisariacie policji. Rząd postrzega społeczeństwo obywatelskie i partie polityczne jako wrogów państwa.

Życie w Kościele

Wszystkie kościoły są inwigilowane przez władze. W najgorszej sytuacji są wspólnoty religijne nieuznawane przez państwo. Ich przywódcy są namierzani. Grożą im aresztowanie, tortury, głód i ciężka praca. Nawet kościoły ortodoksyjne znajdują się pod presją, by nie głosić niczego, co mogłoby zostać uznane za przesłanie antyrządowe. Rząd ingeruje również w wybory przywódców religijnych oficjalnie uznawanych kościołów.

Powrót do spisu treści

9. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Erytrea zobowiązała się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR);
2. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (ICESCR);
3. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT);
4. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW);
5. Konwencja o prawach dziecka (CRC).

Erytrea nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

• Chrześcijanie są więzieni w nieludzkich warunkach i poddawani torturom (Art. 7 i 10 ICCPR);
• Erytrejczycy są zmuszani do odbywania bezterminowej służby wojskowej i państwowej w nieludzkich warunkach (Art. 8 ICCPR i Art. 11 ICESCR);
• Chrześcijanie są arbitralnie aresztowani i więzieni bez procesu (Art. 9 ICCPR);
• Chrześcijanie z niezarejestrowanych grup nie mogą praktykować swojej religii (Art. 18 ICCPR);
• Chrześcijanie nie mogą się swobodnie gromadzić ani spotykać w celu sprawowania kultu (Art. 21 ICCPR).

Powrót do spisu treści

10. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Według raportu dot. wolności religijnej Departamentu Stanu USA (IRFR 2023 Eritrea):

• „Rząd nadal zakazuje wszelkich praktyk islamu innego niż islam sunnicki”.
• Powołując się na raport Świadków Jehowy dotyczący wolności religijnej w Erytrei, opublikowany w grudniu 2023 r.oku w amerykańskim raporcie dot. wolności religijnej na świecie (IRFR 2023), władze Erytrei nadal przetrzymywały w niewoli 36 Świadków Jehowy, w tym 26 mężczyzn i 10 kobiet. W gronie zatrzymanych było pięć osób, które zostały aresztowane w roku 2023, w tym 81-letni Tesfaziona Gebremichaela. W 2022 roku podniesiono obawy o stan zdrowia Gebremichaela, wzywając do jego uwolnienia. Jednak rok 2023 nie dostarczył nowych informacji w tej kwestii. Ponadto raport ujawnił, że od roku 2011 (dane na grudzień 2023) w areszcie zmarło czworo Świadków Jehowy w wieku od 62 do 77 lat.

Powrót do spisu treści

11. Open Doors w Erytrei

Open Doors jest zaangażowane w Erytrei poprzez lokalny Kościół od lat 90. XX wieku. Naszym pragnieniem jest ujrzeć w Erytrei silny Kościół, który będzie gotowy wspierać i uczyć swoich członków, aby trwali w wierze i głosili Ewangelię w obliczu prześladowań. Nasze działania obejmują:

• seminaria, które mają przygotować chrześcijan na radzenie sobie z prześladowaniami;
• pomoc w zdobywaniu ekonomicznej niezależności;
• programy uczniostwa.

Powrót do spisu treści

12. Przypisy

• Niniejszy dokument został przygotowany w oparciu o bardziej szczegółowe Dossier Kraju opracowane corocznie przez World Watch Research (WWR), dział badawczy Open Doors International. Zezwala się na wykorzystywanie i bezpłatne rozpowszechnianie dokumentu pod warunkiem podania źródła, tj. © 2025 Open Doors International.
• Wszystkie krótkie profile krajów są dostępne w zakładce „Advocacy resources” na stronach poświęconych badaniom Open Doors International, wraz z bardziej szczegółowymi pełnymi dokumentami krajowymi i najnowszą aktualizacją metodologii ŚIP: www.opendoors.org/en-US/research-reports/. Są one również dostępne na stronie Open Doors Analytical: https://opendoorsanalytical.org/; (hasło: freedom).
• Okres badawczy dla ŚIP 2025: 1 października 2023 – 30 września 2024.