Brunei

Spis treści

Kluczowe ustalenia

Okres badawczy: od 1 października 2023 do 30 września 2024

Konwertyci z islamu spotykają się z presją ze strony swoich rodzin i członków lokalnej społeczności. W przypadku wniesienia pozwu przeciwko konwertytom podlegają oni karze zgodnie z prawem szariatu. Nie ma informacji, aby w ostatnim okresie badawczym doszło do tego typu zdarzeń. Społeczeństwo podejmuje wszelkie możliwe działania, które mają na celu przywrócenie konwertytów do ich pierwotnej religii. Nietradycyjne wspólnoty chrześcijańskie nie mogą formalnie zarejestrować swojej działalności, lecz aby legalnie działać, dokonują rejestracji jako firmy i stowarzyszenia. W związku z tym są one traktowane jako organizacje świeckie i przez to zobowiązane do corocznego przesyłania urzędom raportów finansowych i operacyjnych z prowadzonej działalności. Całe społeczeństwo Brunei (w tym chrześcijanie) odczuwa skutki wprowadzenia prawa szariatu, w szczególności w związku z włączeniem obowiązkowej edukacji islamskiej do programu nauczania dzieci od trzeciego roku życia (The Star Malaysia, 25 października 2023).

Spis treści

Profil kraju w formacie PDF

Poniższy profil kraju stanowi przetłumaczoną część szczegółowych raportów przygotowanych przez World Watch Research, dział badawczy Open Doors. Profil kraju dostępny jest również do pobrania w formacie PDF. Szczegółowe raporty w oryginalnej wersji angielskiej (części "Informacje ogólne" oraz "Dynamika prześladowań") znajdują się na końcu strony.

SKRÓCONY PROFIL KRAJU W PDF

Spis treści

1. Tło

Rządy w kraju sprawuje sułtan Brunei jako monarcha absolutny. Cieszy się on głębokim szacunkiem, dlatego też obywatele nie czują potrzeby angażowania się w życie polityczne kraju. Filozofią narodową jest Melayu Islam Beraja (MIB), tj. mieszanka malajskich i islamskich wartości kulturowych, na straży której stoi monarcha. W maju 2014 roku wprowadzono Kodeks Karny Szariatu (stosowany również wobec niemuzułmanów), który na wejście w życie czekał do roku 2019. Jak dotąd nie zgłoszono żadnych przypadków naruszeń przeciwko mniejszościom.

57% populacji Brunei stanowią etniczni Malajowie i zakłada się, że są oni wyznawcami islamu. Chińska społeczność to wyznawcy buddyzmu i chrześcijaństwa (chrześcijanie stanowią 12% całej ludności). Chrześcijanie mają swobodę sprawowania praktyk religijnych, ale przywódcy religijni i ich nauczanie objęte jest ścisłym nadzorem.

Oprócz Kościoła rzymskokatolickiego i anglikańskiego w Brunei funkcjonuje kilka Kościołów protestanckich, które służą również społecznościom emigrantów (na przykład Filipińczykom i Hindusom).  

Spis treści

2. Sytuacja w poszczególnych regionach kraju

Kraj jest niewielki i nie ma szczególnych obszarów, w których prześladowania chrześcijan są bardziej nasilone.

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Wspólnoty chrześcijan ekspatriantów

Kategoria ta nie została uwzględniona w punktacji i analizie ŚIP.

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Kategoria ta obejmuje Kościół rzymskokatolicki i anglikański. Kościoły te są ściśle monitorowane i muszą zachować ostrożność, choć doświadczają one znacznie mniejszej presji niż nowo powstałe wspólnoty protestanckie czy też konwertyci.

Społeczności konwertytów

Konwertyci ze środowisk muzułmańskich spotykają się silnym sprzeciwem ze strony rodziny i znajomych, ponieważ konwersja jest uważana za niezgodną z prawem. Gdy informacja o czyimś nawróceniu wyjdzie na jaw, władze interweniują, by zmusić daną osobę do powrotu do pierwotnej wiary.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Do nietradycyjnych wspólnot chrześcijańskich należą wspólnoty ewangelikalne i zielonoświątkowe. Są bacznie obserwowane przez władze i lokalną społeczność.

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Islamski ekstremizm w połączeniu z paranoją dyktatorską

W sferze cywilnej i administracyjnej prawo szariatu zostało w pełni wdrożone jeszcze przed uzyskaniem przez Brunei niepodległości w 1984 roku. Państwo oferuje różne zachęty dla potencjalnych konwertytów na islam (zwłaszcza pochodzących spośród rdzennych społeczności), m.in. pomoc w znalezieniu mieszkania i ułatwienia w dostępie do opieki społecznej (zasiłków). Członkowie rodziny i sąsiedzi z łatwością mogą zaszkodzić konwertytom, donosząc na nich do wydziału bezpieczeństwa (KDN), co ma często miejsce. Organ rządowy, którym jest Najwyższa Rada Malajskiej Monarchii Islamskiej, ma na celu upowszechniać filozofię MIB (Melayu Islam Beraja) i czuwać and tym, aby stała się integralną częścią przepisów prawa i krajowej polityki. Polityka rządu wspiera islam poprzez narodową filozofię MIB, a także poprzez rządowe zobowiązania do uczynienia kraju narodem zikir (zdefiniowanym jako „taki, który pamięta i jest posłuszny Allahowi”).  

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Chociaż Brunei jest krajem sygnatariuszem Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW), to jednak kobiety i mniejszości religijne nadal są dyskryminowane przez nowy Kodeks karny i prawo Szariatu. Ze względu na restrykcyjne egzekwowanie prawa islamskiego chrześcijanki powinny ubierać się skromnie i mogą być zmuszane do noszenia hidżabu w państwowych instytucjach edukacyjnych i urzędach. Gdy konwersja kobiet lub dziewcząt wyjdzie na jaw, członkowie rodziny zazwyczaj się ich wyrzekają. Mogą być one zmuszane do uczestniczenia w programach tzw. rehabilitacji duchowej. Nierzadko zdarza się, że kobiety są zmuszane do małżeństwa z muzułmaninem, a w przypadku mężatek – straszone są odebraniem prawa do opieki nad dziećmi, aby zapewnić im muzułmańskie wychowanie.

Formy wywierania nacisku: 

• odebranie prawa do opieki nad dziećmi;
• zmuszanie do przestrzegania religijnych nakazów związanych z ubiorem;
• wymuszone małżeństwo;
• przemoc psychiczna.

Mężczyźni

Konwertyci na chrześcijaństwo doświadczają najsilniejszej presji związanej z ich wiarą. W przypadku mężczyzn i chłopców, gdy rodzina odkrywa ich nawrócenie, to wyrzeka się ich i zmusza do wyprowadzenia z domu rodzinnego. Narażeni są na bicie, upokarzanie i bardzo surowe traktowanie przez władze religijne. Uczniowie mogą również doświadczać dyskryminacji i przemocy słownej w placówkach edukacyjnych.

Formy wywierania nacisku: 

• zmuszenie do opuszczenia domu – wypędzenie;
• przemoc fizyczna;
• przemoc werbalna.

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Chociaż średnia presja wzrosła bardzo nieznacznie (osiągając 13,1 pkt), wynik za przemoc spadł z 1,3 pkt w ŚIP 2024 do zaledwie 0,6 pkt. Prześladowania w Brunei nigdy nie były szczególnie brutalne. Spadek wskaźnika przemocy można przypisać spadkowi liczby chrześcijan, którzy doświadczyli przemocy fizycznej lub psychicznej z powodów związanych z wiarą, a także mniejszej liczbie chrześcijan zmuszonych do opuszczenia kraju ze względu na swoje przekonania. Ogólny poziom prześladowań utrzymuje się na wysokim poziomie, co prowadzi do znacznej autocenzury i zmusza konwertytów do ukrywania się. Godnym uwagi wydarzeniem, które przyczyniło się do niewielkiego wzrostu średniej presji, jest wprowadzenie reformy edukacyjnej, zgodnie z którą religijna edukacja islamska stała się obowiązkowa dla wszystkich uczniów w instytucjach państwowych, prywatnych i międzynarodowych.

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Brunei.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Spis treści

8. Przemoc

Tabela obejmuje tylko kilka kategorii przemocy na tle wyznaniowym w okresie sprawozdawczym – szczegółowe wyniki znajdują się w sekcji przemoc w Pełnym Dossier Kraju. Ponieważ wiele incydentów nie jest zgłaszanych, liczby te należy rozumieć jako wielkości minimalne. Jeśli nie można było dokładnie określić liczy przypadków, podano symboliczną liczbę w zaokrągleniu (10, 100 lub 1000*). Dane rzeczywiste mogą być dużo wyższe. To samo dotyczy liczb symbolicznych 10 000*, 100 000* i 1 000 000*.

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

• W Brunei obowiązuje zakaz importu Pisma Świętego i publicznego obchodzenia Świąt Bożego Narodzenia.
• Chrześcijańscy duchowni oraz pracownicy napotykają wiele ograniczeń (są także stale monitorowani). Zarówno rodzimi, jak i zagraniczni chrześcijanie są obiektem agresywnej islamizacji.

Życie prywatne

Prawo Brunei stanowi, że porzucenie islamu jest karane śmiercią albo wieloletnim wyrokiem więzienia wraz z karami cielesnymi. Konwertyci na chrześcijaństwo nie mogą wypowiadać się na tematy związane z ich przekonaniami, ponieważ może to zostać zinterpretowane jako działalność misyjna, co jest sprzeczne z prawem szariatu i może zostać ukarane więzieniem lub grzywną. Chrześcijanie, a zwłaszcza przywódcy kościelni, podlegają stałej inwigilacji władz.

Życie rodzinne

W szkołach nie można prowadzić zajęć na temat chrześcijaństwa, natomiast wszyscy uczniowie zobligowani są do nauki zasad islamu (a raczej jego odmiany, którą jest narodowa filozofia MIB). W obiektach państwowych instytucji edukacyjnych wszystkie uczennice muszą zakrywać głowę chustą. Dzieci konwertytów odczuwają ogromną presję, zwłaszcza gdy na jaw wyjdzie fakt, że ich rodzice są apostatami. Prawo zabrania muzułmanom przekazywania opieki nad małoletnimi osobie, która nie jest muzułmaninem. Dlatego niemuzułmanie nie mogą adoptować muzułmańskich dzieci.

Życie w społeczeństwie

Islam przeniknął do każdego aspektu życia społecznego, a chrześcijanie poddawani są presji ze strony społeczeństwa i władz, aby brać udział w islamskich obrzędach i ceremoniach. Podczas Ramadanu obowiązują surowe przepisy i kary dotyczące przestrzegania pory modlitw, zarówno dla muzułmanów, jak i niemuzułmanów. Liczba członków Kościołów ma tendencję malejącą, ponieważ ludzie przechodzą na islam, przede wszystkim, aby uniknąć presji społecznej, ale także dla korzyści finansowych, takich jak otrzymywanie 1 000 BN$ rocznie przez okres 10 lat. Islamskie wysiłki misyjne (dawah) są szeroko nagłaśniane na łamach krajowych gazet, w których to konwertyci na islam są wymieniani wraz z ich nowymi imionami.

Życie w państwie

Chrześcijanie, mając na uwadze zarówno obowiązujące prawo o podżeganiu do buntu oraz MIB, jak i Kodeks karny szariatu, ogromnie zwracają uwagę na to, co mówią i piszą, aby uniknąć kłopotów, zwłaszcza że nie jest jasne, które z ich wypowiedzi mogą być uznane za kontrowersyjne. Premie i awanse są przeznaczone wyłącznie dla Malajów i konwertytów na islam, co stanowi kolejną zachętę dla chrześcijan, aby przejść na islam.

Życie w Kościele

Sześć Kościołów ma legalne pozwolenie na prowadzenie swojej działalności, które uzyskały jeszcze w czasach kolonialnych. Rząd nie zezwala na rejestrację nowych związków wyznaniowych. Władze wysyłają swoich informatorów, aby inwigilowali działania Kościołów, zwłaszcza tych zarejestrowanych, w tym np. treść kazań. Zdarza się, że informatorami stają się członkowie Kościoła skuszeni łapówkami. Duchowni muszą zwracać uwagę na to, co mówią, aby nie zostało to zinterpretowane jako krytyka lub obraza rządu oraz rodziny królewskiej. Kontroli podlegają również materiały drukowane, wykorzystywane przez wspólnoty. Obowiązuje zakaz importu literatury religijnej.

Spis treści

9. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Brunei zobowiązało się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW);
2. Konwencja o prawach dziecka (CRC).

Brunei nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

• Chrześcijańscy rodzice nie mogą wychowywać dzieci zgodnie ze swoimi wartościami religijnymi (Art. 14 CRC);

• Chrześcijańskie konwertytki narażone są na wymuszone małżeństwa z muzułmanami lub utratę praw rodzicielskich (Art. 23 ICCPR; Art. 16 CEDAW).

Spis treści

10. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Władze Brunei zakazują działalności grupom niesunnickim, takim jak szyici i członkom islamskiej sekty Ahmadijja, którzy uznawani są za odszczepieńców i są prześladowani. Niedozwolony jest również ateizm. Działalność hinduistów została ograniczona na tyle, że jedyna świątynia hinduistyczna w kraju znajduje się w koszarach wojskowych brytyjskiego pułku Gurkhów. Do świątyni przychodzą także sikhowie i buddyści. Obywatelom chińskiego pochodzenia zakazano świętowania nowego roku tradycyjnym tańcem smoka. Muzułmańscy misjonarze koncentrują swoje działania (dawah) na praktykującej animizm rdzennej społeczności Iban.

Według raportu Departamentu Stanu USA (IRFR 3 Brunei):

• „Rząd zezwolił członkom niemuzułmańskich mniejszości religijnych na praktyki religijne, z wyjątkiem grup religijnych, które uważa za „dewiantów”, do której zalicza Muzułmańską Wspólnotę Ahmadija, bahaitów i Świadków Jehowy”.
• „Członkowie grup religijnych innych niż sunnici informowali, że osoby pragnące przejść na inną religię obawiały się społecznej kary, takiej jak ostracyzm ze strony przyjaciół, rodziny i lokalnej społeczności. Niektórzy niemuzułmanie twierdzili, że doświadczyli presji w miejscu pracy lub w grupach społecznych, aby przejść na islam. Mimo że Kodeks karny szariatu przewiduje surowe kary dla muzułmanów przechodzących na inną religię, w ciągu roku nie zgłoszono żadnych przypadków, w których rząd zastosowałby lub wykonał karę wobec takich osób. Grupy niemuzułmańskie zgłosiły, że urzędnicy państwowi monitorowali ich nabożeństwa i wydarzenia religijne, aby upewnić się, że nie uczestniczą w nich muzułmanie i że nie ma w nich treści antyislamskich”.

Spis treści

11. Open Doors w Brunei:

Kościół w Brunei funkcjonuje pod brzemieniem prawa szariatu, które weszło w życie 3 kwietnia 2019 roku i stosowane jest wobec wszystkich mieszkańców, zarówno muzułmanów, jak i niemuzułmanów, w tym emigrantów. Open Doors wzywa wszystkich chrześcijan z całego świata do zwiększenia wsparcia modlitewnego na rzecz wierzących, lokalnych Kościołów, sułtana i przedstawicieli jego rządu.

Spis treści

12. Przypisy

• Niniejszy dokument został przygotowany w oparciu o bardziej szczegółowe Dossier Kraju przygotowywane corocznie przez World Watch Research (WWR), dział badawczy Open Doors International. Zezwala się na wykorzystywanie i bezpłatne rozpowszechnianie dokumentu pod warunkiem podania źródła, tj. © 2025 Open Doors International.

• Wszystkie krótkie profile krajów są dostępne w zakładce „Advocacy resources” na stronach poświęconych badaniom Open Doors International, wraz z bardziej szczegółowymi pełnymi dokumentami krajowymi i najnowszą aktualizacją metodologii ŚIP: www.opendoors.org/en-US/research-reports/. Są one również dostępne na stronie Open Doors Analytical: https://opendoorsanalytical.org/; (hasło: freedom).

• Okres badawczy dla ŚIP 2025: 1 października 2023 – 30 września 2024.