Nigeria

Sytuacja chrześcijan w Nigerii

Miejsce w rankingu

Miejsce 7 / 87 pkt (ŚIP 2021: Miejsce 9 / 85 pkt)

Okres badawczy: 01.10.2020 – 30.08.2021

Spis treści

Wnioski

Chrześcijanie są osaczeni przez mieszaninę islamskiego ekstremizmu, wrogości etniczno-religijnej, paranoi dyktatorskiej oraz zorganizowanej przestępczości i korupcji. Większość aktów przemocy wobec ludności cywilnej, zwłaszcza chrześcijan, ma miejsce na północy (w tym w Pasie Środkowym) i jest dokonywana przez grupy terrorystyczne takie jak Boko Haram, Państwo Islamskie Prowincji Afryki Zachodniej (ISWAP), pasterzy Fulani oraz uzbrojonych „bandytów”. Przemoc obejmuje: zabijanie, tortury, gwałty i inne formy przemocy seksualnej, a także odbieranie własności i niszczenie pól uprawnych. W ostatnich latach znacznie wzrosła liczba uprowadzeń dla okupu. Chrześcijanie siłą pozbawiani są ziemi i środków do życia. Wiele osób staje się wewnętrznymi przesiedleńcami (IDP) lub uchodźcami. Chrześcijanie w północnej Nigerii, zwłaszcza w stanach objętych szariatem, spotykają się z dyskryminacją i wykluczeniem jako obywatele drugiej kategorii. Chrześcijanie nawróceni z islamu spotykają się również z odrzuceniem ze strony własnych rodzin, presją, by porzucili chrześcijaństwo, a często także z przemocą fizyczną. W ostatnich latach przemoc nasiliła się i rozprzestrzeniła na południowe stany, co potęguje poczucie braku bezpieczeństwa i poziom bezkarności. Prezydent Muhammadu Buhari coraz częściej obsadza muzułmanów na najważniejszych stanowiskach w rządzie, co utrudnia chrześcijanom, którzy ucierpieli z powodu łamania praw człowieka publiczne wypowiadanie się i dochodzenie swoich praw. Przemoc o podłożu religijnym ma miejsce na tle zmian klimatycznych i degradacji środowiska, które spychają pasterzy Fulani i ich bydło na południe, co wywołuje konflikt między pasterzami a rolnikami. Pod rządami prezydenta Buhari, podczas ataków, społeczność chrześcijańska pozbawiona jest pomocy sił bezpieczeństwa, które podlegają dowództwu federalnemu.

Profil kraju w PDF

Poniższy profil kraju jest przetłumaczonym fragmentem z Country Dossier World Watch Research, działu badawczego Open Doors. Kompletne lub skrócone dossier w języku angielskim można pobrać tutaj.

  Profil kraju w PDF

  Skrócony profil w PDF

Spis treści

1. Tło

Po odzyskaniu niepodległości od Wielkiej Brytanii w 1960 r. Nigeria przeszła demokratyczną transformację dopiero w 1999 r., kiedy to zakończyły się 16-letnie rządy wojskowe. Muhammadu Buhari, z partii All Progressives Congress (APC), został prezydentem w 2015 roku. Od tego czasu ataki na chrześcijan stały się bardziej agresywne. Buhari został ponownie wybrany w lutym 2019 roku. Wyborom towarzyszyła przemoc i zmiany w zasadach wyborczych wprowadzonych przez Komisję Wyborczą w celu wsparcia prezydenta. W ciągu ostatnich lat Nigeria zmaga się z rebelią w Delcie Nigru oraz z islamskimi terrorystami na północy kraju. Boko Haram i jego odłam ISWAP nadal zagrażają chrześcijanom, mimo że Buhari twierdzi, iż pod względem militarnym zostały pokonane. W maju 2021 r. bojownicy ISWAP zabili rywalizującego z Boko Haram przywódcę Abubakara Shekau, co może wzmocnić pozycję ISWAP w północno-wschodniej Nigerii. W kilku północnych stanach Nigerii ataki pasterzy Fulani na rolników, z których większość to chrześcijanie, stały się bardzo poważnym problemem. Przemoc rozprzestrzeniła się na niektóre południowe stany. Zabójstwa i uprowadzenia na drogach to kolejna forma przemocy wobec chrześcijan i innych mieszkańców kraju. Obecność chrześcijan w kraju jest coraz bardziej zagrożona. Rząd nie podejmuje żadnych konkretnych działań w celu powstrzymania ataków.
Nigeria ma największą gospodarkę w Afryce Subsaharyjskiej. Jednak ubóstwo jest powszechne i prawie 80% ludności żyje za mniej niż 2 dolary dziennie. Północna Nigeria jest bardzo słabo rozwinięta w porównaniu z południem. Szerzy się korupcja, a punktem spornym jest podział dochodów uzyskanych z ropy naftowej. Pandemia COVID-19 zbiegła się w czasie z załamaniem się międzynarodowych cen ropy naftowej. Bardzo wysoki jest tam także wskaźnik wczesnych małżeństw dziewcząt i ciąż nastolatek. 18% dziewcząt wychodzi za mąż przed ukończeniem 15 roku życia. Część chrześcijańskich rodziców, obawiając się, że ich córki mogą paść ofiarą ataków, aby je chronić, decyduje się na ich wczesne zamążpójście. Skutkuje to tym, że dziewczynki dorastają niewykształcone, nieświadome swoich praw i ekonomicznie zależne od mężczyzn.

Nigeria ma niską średnią długość życia i niski wskaźnik alfabetyzacji. Prawie połowa ludności Afryki Zachodniej i jedna z największych na świecie populacji młodzieży mieszka właśnie w Nigerii. W grudniu 2020 r. z powodu konfliktu liczba osób wewnętrznie przesiedlonych (IDPs) osiągnęła 2,7 mln. Wolność Internetu jest ograniczona ustawą o cyberprzestępczości z 2015 r., która jest powszechnie wykorzystywana jako pretekst do zatrzymywania i ścigania dziennikarzy i blogerów. Media są uprzedzone do chrześcijan, często przedstawiając ich jako niewiernych i obywateli drugiej kategorii, a antychrześcijańska mowa nienawiści ze strony przywódców grup islamskich jest rozpowszechniana w mediach społecznościowych. Prawa człowieka są łamane przez liczne grupy. 
W północno-wschodniej Nigerii Boko Haram prowadzi systematyczną kampanię przeciwko państwu nigeryjskiemu, proklamując w 2014 roku islamski kalifat w stanie Borno. Boko Haram atakuje w szczególności chrześcijan, ale również wszystkich tych, którzy ich nie popierają. Podczas napadów chrześcijańscy mężczyźni są porywani lub zabijani, a chrześcijańskie kobiety są uprowadzane, gwałcone i przymusowo wydawane za mąż w ramach misji wyludniania zdominowanych przez chrześcijan terytoriów. Podobną działalność prowadzi ISWAP, a po śmierci przywódcy Boko Haram, Shekau, liczba ich przyczółków może się zwiększyć w północno-wschodniej Nigerii. Oba ugrupowania zobowiązały się do wierności Państwu Islamskiemu (IS).
Pasterze Fulani atakują głównie chrześcijańskie wioski w kilku północnych stanach. Uprowadzają, gwałcą i zabijają ludzi, niszczą budynki i zbiory lub zajmują pola uprawne. Przemoc szybko rozszerza się dalej na południe.

Zbrojone grupy przestępcze są odpowiedzialne za przemoc w północnych stanach, gdzie gwałcą, zabijają, porywają ludzi i palą mienie. Istnieją dowody na współpracę między tymi grupami. Pogłębiają się zależności między nimi, a w ich szeregi wstępują zagraniczni terroryści. Zjawisko to można nazwać dziedzictwem zmarłego. Mówi się, że przywódca Boko Haram Abubakar Shekeau (zginął prawdopodobnie śmiercią samobójczą) miał zdumiewającą ekspansjonistyczną agendę, której celem było połączenie islamskich grup terrorystycznych z różnych regionów Nigerii, a także z krajów ościennych. Przed śmiercią Shekau prawdopodobnie jego wizja zaczęła się rozwijać.

Gubernator z północno-wschodniej Nigerii zasugerował, że wysiłki na rzecz pokonania Boko Haram są podważane przez elementy aparatu bezpieczeństwa. Prokurator Międzynarodowego Trybunału Karnego wezwała do przeprowadzenia formalnego śledztwa w sprawie zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości, w które zamieszane są nie tylko podmioty niepaństwowe, ale także członkowie Nigeryjskich Sił Bezpieczeństwa (NSF). W grudniu 2020 r. rząd USA uznał Nigerię za kraj budzący szczególne obawy ze względu na „systematyczne, ciągłe, rażące naruszanie wolności religijnej”. Jednak w listopadzie 2021 r. wycofano to stanowisko bez jasnego wyjaśnienia i bez podania faktów, które wskazywałyby na poprawę sytuacji.

Południowa Nigeria jest w przeważającej mierze chrześcijańska, a północna – muzułmańska. Podział religijny częściowo pokrywa się z podziałem etnicznym. Hausa-Fulani na północy są w przeważającej mierze muzułmanami, Igbo na południowym wschodzie są głównie chrześcijanami, podczas gdy Joruba na południowym zachodzie mają zarówno znaczną populację muzułmanów, jak i chrześcijan. Choć zgodnie z konstytucją Nigeria jest państwem świeckim, przez dziesięciolecia północna elita rządząca dyskryminowała chrześcijan na rzecz muzułmanów. Od 1999 r. w 12 północnych stanach ustanowiono prawo szariatu. Prawo do wolności religii lub przekonań zostało w tych państwach poważnie ograniczone. 

Źródło: World Christian Database

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Nigeria jest podzielona na sześć stref geopolitycznych. Przemoc w strefie północno-wschodniej była i jest popełniana głównie przez Boko Haram i ISWAP. W strefie północno-zachodniej działają uzbrojeni bandyci. W strefie północno-środkowej, w tym w stanie Kaduna, działają pasterze Fulani. Strefy wpływów nakładają się na siebie, więc sytuacja stała się bardzo problematyczna dla wszystkich cywilów, a zwłaszcza dla chrześcijan. Rząd federalny i wiele rządów stanowych po cichu dążą do tego, aby Nigeria stała się państwem szariatu. Nie ogranicza się to do trzech północnych stref geopolitycznych, ale objęło już trzy południowe strefy geopolityczne, w szczególności strefę południowo-zachodnią i południowo-wschodnią. 

Spis treści

3. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Islamski ekstremizm, wrogość etniczno-religijna, paranoja dyktatorska oraz zorganizowana przestępczość i korupcja

Źródła naruszeń wolności religijnej w Nigerii w znacznym stopniu pokrywają się i przenikają. W dwunastu północnych stanach obowiązuje prawo szariatu, a prezydent Buhari, sam będący Fulani, wykorzystuje swoją pozycję, by mianować muzułmanów na kluczowe stanowiska. Sprzyja to kulturze bezkarności, w której nie przestrzega się podstawowych praw niemuzułmanów a łamanie praw chrześcijan pozostaje w dużej mierze niezauważone. Przywódcy grup etnicznych są sprawcami wszystkich czterech źródeł naruszeń wolności religijnej, tak jak urzędnicy państwowi, stosujące przemoc grupy religijne i ideologiczne grupy nacisku. Nie-chrześcijańscy (zwłaszcza muzułmańscy) przywódcy religijni dopuszczają się naruszeń wobec chrześcijan poprzez nietolerancyjną ideologię i podżeganie do przemocy. Na północnym wschodzie radykalni islamiści, tacy jak Boko Haram i ISWAP, nadal atakują ludność cywilną, zwłaszcza chrześcijan. To samo dotyczy przemocy, której dopuszczają się pasterze Fulani w strefie północno-środkowej i innych północnych stanach, a także w kilku stanach południowych. Do tego dochodzi przemoc, której dopuszczają się uzbrojeni bandyci. Stowarzyszenie Hodowców Bydła Miyetti Allah (Miyetti Allah Cattle Breeders Association of Nigeria – MACBAN) jest ideologiczną grupą nacisku z potężnymi patronami, która chroni pasterzy Fulani i usprawiedliwia ich działania. Prezydent Buhari jest jednym z tych patronów. Sprawcami przemocy są także spontaniczne tłumy obywatelskie, dopuszczające się przemocy ulicznej wobec chrześcijan. Tłumy te powstają z członków rodzin (zwłaszcza w kontekście konwersji z islamu na chrześcijaństwo), partii politycznych i zorganizowanych karteli przestępczych.

Spis treści

4. Kogo dotykają prześladowania?

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Należą do nich Kościół rzymskokatolicki i wyznania protestanckie, takie jak anglikanie, metodyści i luteranie. Kościoły te są narażone na brutalne ataki na życie i mienie, dokonywane przez grupy terrorystów i uzbrojonych bandytów. Spotykają się również z dyskryminacją ze strony władz lokalnych, zwłaszcza w północnych stanach (a także w strefie północno-centralnej). Przemoc rozszerza się na południowe stany a towarzyszy jej zawłaszczanie ziemi i zastraszanie społeczności przez (uzbrojonych) pasterzy Fulani.

Społeczności konwertytów

Są to głównie konwertyci z islamu na chrześcijaństwo. Często są zmuszeni do szukania schronienia w „bezpiecznych domach” ze względu na zagrożenie prześladowaniami i potencjalnymi zabójstwami. Muzułmańscy konwertyci na chrześcijaństwo z północnej Nigerii (w tym z obszarów o większości muzułmańskiej w strefie północno-środkowej) często muszą uciekać ze swoich domów i stanów, aby uniknąć śmierci lub prześladowań. Jest to mniej prawdopodobne na południu, chociaż zdarza się w ograniczonym stopniu na obszarach południowo-zachodnich. Również w innych częściach kraju wywiera się presję na konwertytów z islamu na chrześcijaństwo, ale dzieje się to rzadziej i z (dużo) mniejszą intensywnością niż gdzie indziej. 

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Wspólnoty ewangelikalne i zielonoświątkowe stanowią obecnie znaczną część Kościoła nigeryjskiego. W stanach północnych (w tym północno-centralnych) wspólnoty ewangelickie i zielonoświątkowe spotykają się z dyskryminacją ze strony władz lokalnych, a także z brutalnymi atakami na życie i mienie ze strony grup terrorystów i uzbrojonych bandytów. Przemoc rozszerza się również na południowe stany a towarzyszą jej zawłaszczanie ziemi i zastraszanie ludności lokalnej przez (uzbrojonych) pasterzy Fulani.

Spis treści

5. Dane na temat przemocy i presji

Poziom przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Nigerii

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Życie prywatne

Konwertyci na chrześcijaństwo z islamu w północnej Nigerii (w tym w części stanów Północno-Środkowego i Południowego) często muszą uciekać, aby uniknąć prześladowań lub śmierci z rąk rodziny i lokalnej społeczności. Ujawnienie swojej religii jest ryzykowne. W przypadku chrześcijan niekonwertytów zdradliwe może być ich imię. Po imieniu można poznać, że ktoś jest chrześcijaninem. Imię osoby może oznaczać życie lub śmierć na blokadach drogowych ustawionych przez terrorystów islamskich. Życie w przeważająco chrześcijańskiej społeczności na obszarach wiejskich jest bardzo ryzykowne. Ludzie żyją w ciągłym strachu.  To samo dotyczy chrześcijańskich uchodźców wewnętrznych.

Życie rodzinne

Kilka czynników decyduje o tym, że życie rodzinne chrześcijan jest ekstremalnie trudne, zwłaszcza w północnych stanach (ale także w części północno-środkowej i południowej). Konwertyci z islamu obawiają się, że rodzina dowie się o tym, iż zmienili religię; może to oznaczać utratę opieki nad dziećmi lub konieczność opuszczenia domu. Kiedy chrześcijanka zostaje wdową, muzułmańscy krewni czasami zabierają dzieci, aby wychować je na muzułmanów. W obozach dla uchodźców wewnętrznych chrześcijańskim rodzicom trudno jest wychowywać dzieci w duchu swojej religii.

Życie w społeczeństwie

W północnej Nigerii (także na niektórych obszarach Nigerii północno-środkowej i coraz częściej w południowej) osoby o angielskim lub biblijnym imieniu spotykają się z dyskryminacją w szkołach, szpitalach i w miejscu pracy. Na obszarach zdominowanych przez muzułmanów chrześcijanie są postrzegani jako niewierni i są prześladowani. Mężczyźni mogą zostać zatrzymani za posiadanie „niemoralnej fryzury”. Rządzący emirowie czasami organizują uprowadzenie chrześcijańskich dziewcząt, aby wydać je za mąż za muzułmanów. Pomoc rządowa nie dociera do wspólnot chrześcijańskich w takim stopniu, w jakim powinna. Na obszarach wiejskich chrześcijanom odmawiano wody i musieli spędzić wiele godzin w drodze, aby ją zdobyć. Nawet w miastach zdarza się, że dzielnicom chrześcijańskim odmawia się takich udogodnień jak usługi sanitarne. Więcej inwestuje się w infrastrukturę na obszarach zamieszkałych przez większość muzułmańską niż na obszarach o równej liczbie chrześcijan i muzułmanów. Wśród przesiedleńców wewnętrznych chrześcijanie są często pomijani przy rozdzielaniu pomocy.

Życie w kraju

W kraju panuje atmosfera bezkarności; sprawcy ataków na chrześcijan i ich własność rzadko ponoszą odpowiedzialność za swoje czyny. Natomiast chrześcijanie odsiadują wyroki więzienia za przestępstwa, za które muzułmanin byliby uniewinnieni lub za które nawet nie postawiono by im zarzutów. Niekiedy chrześcijanie są oskarżani przed sądami szariatu, które nie mają nad nimi jurysdykcji. Dowody chrześcijanina są warte połowę dowodów muzułmanina. Mimo że konstytucja uznaje prawo do wolności religii i przekonań, prawo szariatu (przyjęte w 12 północnych stanach) jest nadrzędne. Media często informują o atakach na społeczności chrześcijańskie, nazywając je „lokalnymi starciami wewnątrz społeczności”. Media należące do muzułmanów mogą nie informować o atakach muzułmanów na chrześcijan lub zniekształcać ich charakter.

Życie w kościele

W północnej Nigerii (w tym w strefie północno-centralnej) niszczone są kościoły, a pastorzy (wraz z rodzinami) uprowadzani lub zabijani. To samo dzieje się z wieloma innymi chrześcijanami. Działalność Kościoła jest monitorowana, utrudniana lub uniemożliwiana. Chrześcijanom odmawia się również prawa do ziemi pod budowę kościołów. Otwarta integracja konwertytów z islamu mogłaby sprowokować przemoc wobec Kościoła i jego własności, dlatego wielu konwertytów przenosi się do bezpieczniejszych miejsc w innych częściach Nigerii. W atmosferze chaosu i bezkarności wypowiadanie się przeciwko łamaniu praw człowieka chrześcijan i innych Nigeryjczyków jest ryzykowne. Brak poczucia bezpieczeństwa przenosi się na stany południowe. 

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

• W kwietniu 2021 r. tak zwani „bandyci” uprowadzili 22 studentów i pracownika Uniwersytetu Greenfields w stanie Kaduna (prywatna uczelnia przeznaczona głównie dla chrześcijan). W ciągu tygodnia pięciu z porwanych studentów zostało zabitych. 
• W sierpniu 2021 r. uzbrojeni napastnicy zabili 70 osób z plemienia Irigwe w stanie Plateau. Podejrzewa się, że zabójcy to pasterze Fulani. 

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Tabela przedstawia wyniki i rankingi Światowego Indeksu Prześladowań za ostatnie pięć lat, przy założeniu, że dany kraj uzyskał ponad 41 punktów, co jest wskazaniem na wysoki poziom prześladowań.

Wzrost o dwa punkty wynika z rosnącej presji we wszystkich obszarach życia, podczas gdy wynik dotyczący przemocy pozostaje na maksymalnie wysokim poziomie. Chrześcijanie nadal są masowo i brutalnie atakowani w północnej Nigerii, a przemoc i brak bezpieczeństwa rozprzestrzeniły się również w Nigerii południowej. Pasterze Fulani i uzbrojeni „bandyci” osiedlili się w lasach na południu kraju, utrudniając chrześcijańskim rolnikom dostęp do pól uprawnych. Stanowią oni również zagrożenie dla chrześcijańskich kobiet i dziewcząt. W okresie sprawozdawczym ŚIP 2022 stało się również coraz bardziej jasne, że chrześcijanie (i inne grupy mniejszościowe) nie mogą liczyć na ochronę ze strony aparatu bezpieczeństwa, który podlega rządowi federalnemu.

Spis treści

7. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety: Ataki Boko Haram, ISWAP, pasterzy Fulani i uzbrojonych bandytów sterroryzowały wspólnoty chrześcijańskie, szczególnie na północy kraju. Kobiety są gwałcone, porywane dla okupu i zabijane. Chrześcijańskie dziewczęta są porywane przez terrorystów i zmuszane do małżeństw, co jest taktyką mającą na celu wyludnienie zdominowanego przez chrześcijan terytorium. Niektóre kobiety są nawet zmuszane do odgrywania roli zamachowcy samobójcy lub terrorysty. Gwałty na kobietach odbijają się na relacji z rodziną. Mężowie często nie potrafią sobie poradzić z taką traumą.  Zwłaszcza jeśli zgwałcona kobieta zaszła w ciążę. Wiele domów rozpadło się z tego powodu. Coraz częściej pojawiają się doniesienia o gwałtach na chrześcijańskich kobietach i dziewczętach na południu kraju.

Mężczyźni: Chrześcijańscy mężczyźni są celem ataków Boko Haram, ISWAP, pasterzy Fulani i uzbrojonych bandytów. Służy to eliminacji obecnego pokolenia mężczyzn, ale też gwarantuje spadek dzietności wśród rodzin chrześcijańskich. Ocaleni są zmuszani do wstępowania w szeregi terrorystów. Chłopcom grozi niebezpieczeństwo wcielenia w szeregi organizacji terrorystycznej jako dzieci-żołnierze. Przywódcy kościelni są regularnie porywani dla okupu, podobnie jak inni chrześcijanie. Chrześcijanie są marginalizowani pod względem zatrudnienia i edukacji. Bieda dotyka całe rodziny, jeśli mąż straci pracę lub zostanie zabity. 

Spis treści

8. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Szyici (Islamski Ruch Nigerii) cierpią prześladowania ze strony grup sunnickich. Członkowie tej grupy religijnej są zabijani, a przywódcy więzieni przez rząd, który uzasadnia swoje działania tym, że zwalcza grupę działającą na podstawie odrębnego prawa. Fulani, zwłaszcza ci, którzy osiedlili się obok chrześcijan, spotykają się czasem z atakami odwetowymi ze strony chrześcijańskiej młodzieży. W okresie sprawozdawczym ŚIP 2022 docierały do nas także informacje o łamaniu praw i przemocy wobec wyznawców afrykańskiej religii tradycyjnej (ATR). 

Spis treści

9. Modlitwa

Módl się za Nigerię:

• Rok 2021 został zdominowany przez doniesienia o wzroście bezprawia w tym kraju. Proszę módl się, aby Prezydent Buhari i gubernatorzy stanów usilnie pracowali, w pełni przejrzysty sposób nad znalezieniem trwałych rozwiązań w obliczu pogłębiającego się kryzysu bezpieczeństwa w północnej Nigerii.
• Poziom traumy wśród chrześcijan osiąga poziom krytyczny, ponieważ mężczyźni są zabijani, kobiety są gwałcone i uprowadzane, a młodzież jest pozostawiana w beznadziei co do przyszłości. Módl się o uzdrowienie i nadzieję dla nich. Módl się, aby Pan nadal wzmacniał ich wiarę i aby chrześcijanie byli w stanie pytającym ich dawać powód do prawdziwej nadziei, która jest w nich.
• Módl się, aby praca Open Doors w tym kraju przynosiła obfite owoce. Módl się o stałą ochronę i mądrość dla naszych partnerów, którzy muszą podróżować po kraju i są narażeni na ataki i/lub uprowadzenia. Módl się, aby nasza praca wzmocniła kościół w Nigerii i przywracała nadzieję.