Nikaragua

Kluczowe ustalenia

Okres badawczy: od 1 października 2023 do 30 września 2024

Pod rządami prezydenta Ortegi kościoły i chrześcijanie, którzy sprzeciwiają się działaniom rządu, są uznawani za agentów destabilizacji. Z tego powodu instytucje chrześcijańskie, takie jak Kościoły czy uniwersytety, są zastraszane, nękane, inwigilowane, zamykane i wywłaszczane. Chrześcijanie doświadczają brutalnej przemocy, której celem jest „zdławienie” Kościoła i uciszenie jego głosu. Prześladowania nasilały się stopniowo po roku 2018 roku, kiedy doszło do protestów społecznych, w których to przywódcy kościelni i inni obywatele potępili niesprawiedliwość i łamanie praw człowieka przez rząd. Wybory w listopadzie 2021 roku i zmiana podstaw prawnych zostały wykorzystane do zwiększenia restrykcji wobec instytucji religijnych i przywódców chrześcijańskich, którzy publicznie wzywali do poszanowania praworządności – zwłaszcza w okresie wyborczym i tuż po nim. Kościół i jego przywódcy, którzy pomagają najbardziej potrzebującym i wzywają do uwolnienia więźniów politycznych, zwłaszcza liderów religijnych, są najbardziej narażeni na ataki.

Profil kraju w formacie PDF

Poniższy profil kraju stanowi przetłumaczoną część szczegółowych raportów przygotowanych przez World Watch Research, dział badawczy Open Doors. Profil kraju dostępny jest również do pobrania w formacie PDF. Szczegółowe raporty w oryginalnej wersji angielskiej (części "Informacje ogólne" oraz "Dynamika prześladowań") znajdują się na końcu strony.

SKRÓCONY PROFIL KRAJU W PDF

1. Tło

W 1979 roku Nikaragua uwolniła się od trwającej cztery dekady dyktatury. Daniel Ortega był prezydentem kraju w latach 1984–1990. Powrócił na urząd prezydenta w 2006 roku i od tego czasu pozostaje u władzy. Z biegiem lat rządy Ortegi nabierały charakteru dyktatury. Podczas wyborów, które odbyły się w listopadzie 2021 roku, Daniel Ortega i jego sojusznicy zacieśnili swoją władzę pomimo zarzutów o nieprawidłowości i poważne naruszenia praw człowieka (BBC News, 9 listopada 2021). Organizacje wielostronne i społeczność międzynarodowa potępiły proces wyborczy i nałożyły na Nikaraguę liczne sankcje.

Według szacunków WCD 2023 80,1% nikaraguańskich chrześcijan to katolicy. Nietradycyjne wyznania ewangelikalne zdobywają coraz więcej wyznawców i są coraz bardziej widoczne.

Od czasu wybuchu niepokojów społecznych w kwietniu 2018 roku przywódcy kościelni (głównie katoliccy) byli zaangażowani w oficjalny dialog między grupami opozycyjnymi a rządem, najpierw jako mediatorzy, a później jako obserwatorzy. W marcu 2019 roku, w akcie protestu przeciwko reżimowi i nieustającemu łamaniu praw człowieka, Kościół katolicki postanowił wycofać się z aktywnego udziału w rozmowach (Havana Times, 8 marca 2019). Głośny sprzeciw Kościoła katolickiego wobec sytuacji w kraju spowodował, że został on uznany przez rząd i jego zwolenników za „wroga publicznego”. W rezultacie przywódcy kościelni i kościoły stały się częstym celem ataków wszelkiego rodzaju działań odwetowych (Observatorio Libertad Religiosa, 4 maja 2023), a rząd Ortegi wykorzystuje prawo, aby karać opozycjonistów.

Więcej szczegółów na temat ataków na Kościoły i ich przywódców znajduje się w sekcji „Przykłady aktów przemocy w okresie badawczym” poniżej. Krótko mówiąc, pastorzy (zwłaszcza ci krytykujący rząd) byli karani grzywnami, zatrzymywani i nakłaniani do opuszczenia kraju. Biskup Rolando Alvarez został skazany na 26 lat i 4 miesiące więzienia po tym, jak nie zgodził się na wyjazd z kraju (El 19 Digital, 10 lutego 2023). GHREN (Grupa Ekspertów ds. Praw Człowieka w Nikaragui) udokumentowała również przypadki nękania, agresji fizycznej i słownej oraz kryminalizacji kilku pastorów (OHCHR, 28 lutego 2024).

Kościelne programy pomocowe dostarczające artykuły pierwszej potrzeby oraz żywność, a także oferujące opiekę zdrowotną i edukację, są postrzegane przez reżim Ortegi jako środek służący osłabianiu kontroli reżimu nad obywatelami. Zablokowanie kościelnych kont bankowych było ogromną przeszkodą dla Kościołów w realizowaniu projektów społecznych na rzecz ubogich. Rząd unieważnił rejestrację i status prawny kilku organizacji powiązanych z Kościołem, w tym uniwersytetów (Artículo 66, 8 marca 2023), skonfiskowano majątek należący do chrześcijan oraz (Katolicka Agencja Informacyjna, 5 lipca 2023) oraz zamknięto katolickie stacje radiowe i telewizyjne (ABC News, 2 sierpnia 2022 r. i Artykuł 66, 7 lipca 2022). 

2. Sytuacja w poszczególnych regionach kraju

Chrześcijanie są prześladowani w całym kraju. Miasta z największą liczbą przypadków prześladowań chrześcijan to Granada, Jinotega, Masaya, Jinotepe, Leon, Matagalpa, Boaco i Estelí.

3. Kogo dotykają prześladowania?

Wspólnoty chrześcijan ekspatriantów

Kategoria ta nie została uwzględniona w punktacji i analizie ŚIP.

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Największa wspólnota w tej kategorii, tj. Kościół rzymskokatolicki, doświadczyła wielopłaszczyznowych form agresji i prześladowań ze strony podmiotów rządowych, zwłaszcza gdy Kościół wyrażał sprzeciw wobec dyktatorskich działań władz. Obecnie jest to grupa religijna najbardziej dotknięta represjami państwa, ponieważ jest jednym z ostatnich niezależnych głosów w kraju i cieszy się zaufaniem społeczeństwa jako instytucja praworządna.

Społeczności konwertytów

Konwertyci w Nikaragui to głównie byli sympatycy reżimu lub urzędnicy państwowi, którzy nawrócili się na chrześcijaństwo. Obecnie są uważani za część opozycji i z tego powodu doświadczają wrogości ze strony reżimu.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Kategoria ta obejmuje wspólnoty baptystów i zielonoświątkowców. Choć stanowią mniejszość, doświadczają wrogości, gdy wyrażają sprzeciw wobec reżimu (zwłaszcza jeśli wcześniej otrzymywali od niego wsparcie), a głównym zagrożeniem w ich przypadku jest możliwość utraty statusu prawnego do prowadzenia działalności w kraju.

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Paranoja dyktatorska

Przywódcy kościelni i grupy chrześcijańskie, zwłaszcza katolicy, spotykają się z reperkusjami, gdy wzywają reżim do poszanowania praw człowieka i zasad demokracji. Przywódcy kościelni są dyskryminowani, zastraszani, nękani, oskarżani o bycie zdrajcami i wrogami państwa, aresztowani, ścigani i skazywani na karę więzienia. Dochodzi do niszczenia kościołów. Zakłócane są nabożeństwa, aby zastraszyć społeczność chrześcijańską.

Reżim komunistyczny i postkomunistyczny

Szkoły nauczają ideologii socjalistyczno-komunistycznej, a instytucje państwowe narzucają ją obywatelom, czasami z użyciem przemocy. Oprócz represji, inwigilacji, cenzury i nękania, reżim celowo sieje dezinformację na temat świąt, obrzędów religijnych i treści Biblii. Jest to praktyka stosowana także przez komunistycznych sąsiadów, tj. Kubę i Wenezuelę, z którymi Nikaragua utrzymuje bliskie stosunki.

Przestępczość zorganizowana oraz korupcja

Korupcja oraz handel narkotykami to pogłębiające się problemy Nikaragui. Wymiar sprawiedliwości, siły bezpieczeństwa i służby publiczne mają jeden cel, tj. utrzymanie się przy władzy liderów partii rządzącej. W tym celu nie stronią od różnych środków: łapówek, manipulacji i wpływów politycznych. Grupy paramilitarne (znane również jako „szwadrony śmierci Ortegi”), grupy przestępcze i mafie sandinistów represjonują oponentów i opozycjonistów na polecenie władz. Chrześcijanie są grupą szczególnie narażoną na ataki, ponieważ nie mają gdzie szukać ochrony.

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Prawo Nikaragui zapewnia wolność przekonań, religii i kultu oraz promuje równe upodmiotowienie chrześcijańskich kobiet we wszystkich obszarach społeczeństwa. Nikaragua zajęła 7. miejsce na świecie pod względem równości płci w raporcie Światowego Forum Ekonomicznego na temat różnic w sytuacji kobiet i mężczyzn na świecie z 2022 roku i jest jednym z istotnych krajów pod względem wykształcenia kobiet i wzmocnienia ich pozycji politycznej. Jednak represje rządu wobec opozycji politycznej zagroziły swobodom obywatelskim kobiet, ponieważ one także sprzeciwiają się reżimowi. Doszło nawet do zamknięcia pozarządowych organizacji zajmujących się prawami kobiet.

Formy wywierania nacisku:

• przemoc psychiczna

Mężczyźni

Katoliccy księża, biskupi i inni przywódcy wspólnot (w większości mężczyźni) są obiektem agresji władz i organizacji prorządowych; są obrażani, otrzymują groźby śmierci; częstym zjawiskiem jest niszczenie miejsc i przedmiotów kultu. Politycy, między innymi prezydent, określają duchowieństwo katolickie w Nikaragui mianem „zabójców” i „spiskowców”, którzy promują „amerykański imperializm”. Przywódcy kościelni, którzy są krytyczni wobec rządu, muszą ratować się ucieczką, w przeciwnym razie mogą zostać aresztowani i trafić na wiele lat do więzienia, skazani na podstawie fałszywych zarzutów. Instytucje powiązane z opozycjonistami również podlegają surowym sankcjom ze strony rządu.  

Formy wywierania nacisku:

• uprowadzenie;
• zmuszenie do opuszczenia miasta/kraju;
• uwięzienie przez władze;
• przemoc fizyczna;
• przemoc psychiczna;
• przemoc werbalna.

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

W okresie badawczym ŚIP 2025 zaobserwowano tendencję wzrostową prześladowań, czego rezultatem był wzrost ogólnego wyniku o 1 pkt. Chociaż ocena w kategorii „przemoc” utrzymała się na poziomie 9,6 pkt (mimo wzrostu liczby zamykanych przez władze Kościołów i chrześcijan wydalanych z kraju), średnia presja nieznacznie wzrosła, z najbardziej zauważalnym wzrostem w sferze prywatnej (+0,3 pkt) i wspólnotowej (+0,5 pkt). Było to spowodowane nasilającą się wrogością wobec chrześcijan, którzy odmawiają okazywania lojalności wobec reżimu i zamiast tego niezłomnie wspierają swoje Kościoły i przywódców religijnych nękanych groźbami i nazywanych „terrorystami” oraz „wrogami” rządu.
Metody represji stały się tak systematyczne, że nie tylko zakłócają normalną działalność Kościołów, ale także wprowadzają atmosferę strachu i autocenzury wśród członków Kościoła, którzy nie chcą znaleźć się na celowniku władz, coraz bardziej restrykcyjnych wobec działalności Kościoła w kraju.

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Nikaragui.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

8. Przemoc

Tabela obejmuje tylko kilka kategorii przemocy na tle wyznaniowym w okresie sprawozdawczym – szczegółowe wyniki znajdują się w sekcji przemoc w Pełnym Dossier Kraju. Ponieważ wiele incydentów nie jest zgłaszanych, poniższe liczby należy rozumieć jako wartości minimalne. Jeśli nie można było dokładnie określić liczy przypadków, podano symboliczną liczbę w zaokrągleniu (10, 100 lub 1000*). Dane rzeczywiste mogą być dużo wyższe. To samo dotyczy liczb 10 000*, 100 000* oraz 1 000 000*.

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

• Sierpień 2024 roku: Rząd Nikaragui, kontynuując represyjny trend z ostatnich lat, nakazał unieważnienie statusu prawnego 1500 organizacji pozarządowych (NGO), w tym co najmniej 100 Kościołów ewangelikalnych (CNN, 29 sierpnia 2024).
• Kwiecień 2024: Rząd Nikaragui skazał 11 ewangelikalnych pastorów powiązanych z amerykańską organizacją Mountain Gateway na kary od 12 do 15 lat pozbawienia wolności i grzywny w wysokości 80 milionów dolarów pod zarzutem prania brudnych pieniędzy. Pastorzy zostali aresztowani dwa miesiące temu i są przetrzymywani w izolacji bez kontaktu z prawnikami oraz członkami rodziny. (Vatican News, 3 kwietnia 2024). Na początku września 2024 roku członkowie grupy, wraz z 15 innymi chrześcijanami uwięzionymi przez reżim, zostali zwolnieni, wydaleni z kraju i wygnani (Confidencial, 25 września 2024).
• Marzec 2024: Policja zakazała Kościołowi katolickiemu organizowania procesji podczas Wielkiego Postu i Wielkiego Tygodnia. Władze zezwoliły jedynie na przeprowadzenie „Drogi Krzyżowej” wewnątrz lub na terenie kościołów, ale nie na ulicach. Policja otoczyła kościoły w niektórych częściach kraju, aby zapobiec procesjom. Podczas Niedzieli Palmowej wzmożono nadzór policyjny i paramilitarny. Siedmiu młodych ludzi, którzy uczestniczyli w obchodach Wielkiego Tygodnia na ulicach miasta, zostało aresztowanych (Infobae, 30 marca 2024).

Życie prywatne

Chrześcijanie są atakowani i zastraszani przez reżim, gdy wyrażają opinie polityczne wynikające z ich wiary, które krytykują rząd lub gdy wypowiadają się krytycznie w mediach społecznościowych. Specjalna ustawa o cyberprzestępczości penalizuje osoby publikujące w internecie treści sprzeciwiające się reżimowi, dlatego wiele osób stosuje autocenzurę wobec swoich wypowiedzi. Jeśli chrześcijanin jest znanym dysydentem, członkowie jego bliższej i dalszej rodziny narażeni są na przesłuchania. To z kolei doprowadziło do tego, że członkowie rodzin przekazują rządowi informacje o działalności i miejscach spotkań chrześcijańskich krewnych. Spotkania z innymi chrześcijanami mogą być interpretowane jako spiskowanie przeciwko reżimowi, zwłaszcza wśród chrześcijan katolickich oraz w Masaya, Matagalpa i Leon. Spotkania chrześcijan są infiltrowane oraz zakłócane przez agentów służb. Samochody chrześcijan są fotografowane.

Nikaraguańczycy – oprócz osób przebywających w aresztach i więzieniach – mogą na ogół posiadać Biblię i inne materiały religijne.

Życie rodzinne

Programy edukacyjne w szkołach indoktrynują dzieci ideologią reżimu od najmłodszych lat. Dzieci są zmuszane do noszenia flag i transparentów wychwalających reżim i uczestniczenia w prorządowych wiecach. Rodzice, którzy próbują chronić dzieci przed propagandą państwową, są określani mianem przeciwników reżimu i są narażeni na represje i presję ze strony członków lokalnej społeczności. Ich dzieci spotykają się z dyskryminacją i przemocą, nazywane są „dziećmi terrorystów” lub „spadkobiercami zamachu stanu”. Chrześcijańskim opozycjonistom grożą porwania, bezpodstawne aresztowanie i więzienie. Wiele osób zostało zmuszonych do opuszczenia swoich domów, w wyniku czego wiele rodzin przeżywa długotrwałą rozłąkę.

Życie w społeczeństwie

Chrześcijanie są zmuszani do uczestniczenia w państwowych wydarzeniach propagandowych, podczas których wychwala się partię rządzącą. W takiej atmosferze politycznej angażowanie się w działalność kościelną, a nawet posiadanie jakichkolwiek powiązań z przywódcami kościelnymi jest postrzegane jako oznaka zdrady narodowej. Reżim jest również znany z organizowania „imprez religijnych” bez udziału przywódców kościelnych. Ich celem jest zdyskredytowanie przywódców kościelnych i zasianie niepokoju wśród członków Kościoła.

Chrześcijanie są zmuszani do uczestniczenia w prorządowych imprezach w miejscu pracy (zwłaszcza dotyczy to osób zatrudnionych w sektorze publicznym). Studenci związani z chrześcijańską opozycją lub przywódcami kościelnymi są nękani przez proreżimowych nauczycieli akademickich i administrację, zawieszani w prawach, wydalani z uczelni lub zgłaszani na policję pod zarzutem terroryzmu.

Życie w państwie

Na celownik władz trafiają osoby, które są przez nie łączone z opozycją, nawet jeśli takim powiązaniem są tylko wypowiedzi lub zdjęcia. Nawet neutralność polityczna (brak aktywnej obrony reżimu) może być interpretowana jako sprzyjanie opozycji. Jedyną partią polityczną działającą bez przeszkód jest partia rządząca. Chrześcijanie, którzy próbowali stworzyć chrześcijański sojusz polityczny, aby wziąć udział w demokratycznych wyborach, napotkali przeszkody. Chrześcijańskie organizacje społeczeństwa obywatelskiego sprzeciwiają się nowemu prawu, które uznaje każdą opozycję polityczną za działanie przeciwko państwu, łącznie z tym, że zarzuca im się planowanie zamachu stanu przy wsparciu zagranicznym. Takie działania doprowadziły do niemal całkowitego zaniku społeczeństwa obywatelskiego. Kontrola reżimu nad mediami tradycyjnymi i mediami społecznościowymi pozwala przedstawiać chrześcijan jako terrorystów i zdrajców planujących zamach stanu, co sprzyja tworzeniu klimatu nietolerancji wobec Kościoła. Ataki na chrześcijan nie są ścigane ani karane, co zapewnia bezkarność sprawców i stabilność reżimu.

Życie w Kościele

Wiele Kościołów i powiązanych z nimi organizacji obawia się pozbawienia statusu prawnego czy odmowy wydania pozwolenia na prowadzenie działalności. Jest to obliczone na podważenie roli Kościoła jako organizacji rozdzielającej pomoc humanitarną i medyczną oraz zwiększenie zależności obywateli od państwa. W obliczu możliwych represji (w tym ograniczeń w podróżowaniu), które zagrażają przywódcom religijnym, głównie przedstawicielom Kościoła rzymskokatolickiego, bardzo ryzykowne jest publiczne potępianie rządu za prześladowanie Kościoła.

9. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Nikaragua zobowiązała się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR);
2. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (ICESCR);
3. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT);
4. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW);
5. Konwencja o prawach dziecka (CRC).

Nikaragua nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

• Władze państwowe i członkowie lokalnej społeczności monitorują chrześcijan i ich działalność (Art. 17 ICCPR);
• Przywódcy chrześcijańscy i ich działalność są inwigilowane (Art. 17 ICCPR).
• Sprawcy przemocy wobec chrześcijan pozostają bezkarni (Art. 2 ICCPR).

10. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Według Departamentu Stanu USA (IRFR 2023 Nikaragua) w dniach 21-22 października niezidentyfikowane osoby zdewastowały co najmniej 41 żydowskich grobów (znajdujących się w małym zakątku głównego cmentarza w Managui). Groby zostały oblane czerwoną farbą, wymalowano też na nich swastyki. Ponadto zniszczono i oblano czerwoną farbą mały publiczny pomnik z menorą. Według doniesień, władze oczyściły groby i pomnik.

11. Open Doors w Nikaragui:

Open Doors wzmacnia prześladowany Kościół na Nikaragui poprzez:

• nauczanie duchownych w ośrodkach szkoleniowych;
• dystrybucję literatury chrześcijańskiej;
• szkolenia dla nauczycieli;
• pomoc kryzysową, aby złagodzić skutki prześladowań;
• pomoc w zdobyciu wykształcenia na poziomie szkoły podstawowej i średniej dla pastorów, którzy nie posiadają odpowiedniego wykształcenia.

12. Przypisy

• Niniejszy dokument został przygotowany w oparciu o bardziej szczegółowe Dossier Kraju przygotowywane corocznie przez World Watch Research (WWR), dział badawczy Open Doors International. Zezwala się na wykorzystywanie i bezpłatne rozpowszechnianie dokumentu pod warunkiem podania źródła, tj. © 2025 Open Doors International.
• Wszystkie krótkie profile krajów są dostępne w zakładce „Advocacy resources” na stronach poświęconych badaniom Open Doors International, wraz z bardziej szczegółowymi pełnymi dokumentami krajowymi i najnowszą aktualizacją metodologii ŚIP: www.opendoors.org/en-US/research-reports/. Są one również dostępne na stronie Open Doors Analytical: https://opendoorsanalytical.org/; (hasło: freedom).
• Okres badawczy dla ŚIP 2025: 1 października 2023 – 30 września 2024.