Katar

Spis treści

Kluczowe ustalenia

Okres badawczy: od 1 października 2023 do 30 września 2024

W Katarze żyją dwie kategorie chrześcijan. Największa grupa – społeczność chrześcijańskich ekspatriantów – składa się z chrześcijańskich pracowników migrujących. Prozelityzm wobec muzułmanów jest surowo zabroniony i może prowadzić do oskarżenia przed sądem i deportacji. W przeszłości zezwalano jednak na organizowanie dużych imprez religijnych. Głównym problemem jest brak wystarczającej przestrzeni kościelnej, ponieważ tylko wybrane wspólnoty otrzymały pozwolenie na budowę własnych obiektów sakralnych w oficjalnym kompleksie religijnym niedaleko stolicy Doha. Wielu pracowników migrujących żyje i pracuje w bardzo złych warunkach, a fakt, że są chrześcijanami, osłabia ich pozycję.

Druga kategoria chrześcijan to konwertyci z islamu. Ci, posiadający katarskie obywatelstwo, są poddawani bardzo silnej presji przez członków swoich rodzin. Konwertyci w społecznościach migrantów podlegają kontroli społecznej w środowisku, w którym żyją. Często obowiązują tam normy krajów ojczystych, a nie Kataru. Zarówno rdzenni konwertyci, jak i migranci narażeni są na dyskryminację, prześladowania i policyjny monitoring. Konwersja z islamu nie jest oficjalnie uznawana, co powoduje kłopoty prawne i utratę statusu społecznego, prawa do opieki nad dziećmi i majątku.

Doniesienia o morderstwach chrześcijan, uwięzieniu lub przemocy fizycznej są rzadkie ze względu na niedużą liczbę konwertytów, którzy utrzymują swoją wiarę w tajemnicy. 

Spis treści

Profil kraju w formacie PDF

Poniższy profil kraju stanowi przetłumaczoną część szczegółowych raportów przygotowanych przez World Watch Research, dział badawczy Open Doors. Profil kraju dostępny jest również do pobrania w formacie PDF. Szczegółowe raporty w oryginalnej wersji angielskiej (części "Informacje ogólne" oraz "Dynamika prześladowań") znajdują się na końcu strony.

SKRÓCONY PROFIL KRAJU W PDF

Spis treści

1. Tło

Niegdyś biedny Katar, dzięki eksploatacji złóż ropy naftowej i gazu ziemnego, od lat 40. ubiegłego wieku stał się zamożnym krajem. Katar jest monarchią absolutną rządzoną przez rodzinę al-Thani. W październiku 2021 roku odbyły się jednak pierwsze w historii wybory do nowej Rady Szury, w której zasiada 30 członków wybieranych i 15 mianowanych. Wybory zostały zorganizowane według linii plemiennych, w wyniku czego wybrano znanych biznesmenów i byłych urzędników państwowych. Państwo hojnie dzieli się swoim bogactwem z obywatelami, co w dużej mierze przyczyniło się do braku niezadowolenia społecznego, które charakteryzowało inne kraje, przez które przetoczyła się Arabska Wiosna.

Obecność chrześcijan w kraju zaczęła wzrastać wraz z rozwojem przemysłu gazowego i naftowego w latach 70. XX wieku i napływem pracowników zagranicznych. Chrześcijanie przebywający na emigracji cieszyli się ograniczonym zakresem wolności religijnej, bo dopiero w 2008 roku otwarto pierwszy kościół w ściśle monitorowanym „kompleksie religijnym” w pobliżu Dohy. Rząd katarski uważa chrześcijaństwo za obcy wpływ, a Ministerstwo Spraw Zagranicznych reguluje działalność kościołów w kraju.

Według Middle East Concern (profil MEC Katar): „Konstytucja Kataru uznaje islam za religię państwową, a prawo islamskie za główne źródło prawodawstwa... Gwarantuje ona wolność praktyk religijnych, pod warunkiem zachowania porządku publicznego i moralności. Prawnie uznane są religie abrahamowe (judaizm, chrześcijaństwo i islam). Prawo islamskie zakazuje muzułmanom zmiany religii. Nieislamski prozelityzm jest surowo zabroniony i podlega karze więzienia (...) – choć w ostatnich latach rząd wolał deportować osoby podejrzane o prozelityzm bez postępowania sądowego”.

Według raportu na temat wolności religijnej Departamentu Stanu USA (USA IRFR Katar 2023): „W kraju istnieje 8 oficjalnie uznanych wyznań z obiektami kościelnymi zbudowanymi w ramach oficjalnego kompleksu religijnego Mesaimeer: Kościoły rzymskokatolicki, anglikański, Grecki Kościół Prawosławny, Syryjski Kościół Ortodoksyjny, Koptyjski Kościół Ortodoksyjny, Kościół maronicki, Kościół Ewangelicko-Augsburski i kościoły międzywyznaniowe... Przedstawiciele CCSC [Komitetu Sterującego Kościoła Chrześcijańskiego] stwierdzili przepełnienie w siedmiu budynkach kompleksu i zauważyli trudności z parkowaniem, dostępem i podziałem czasu.

Katarczycy są homogenicznym narodem o silnych więzach rodzinnych, który aktywnie stara się przestrzegać norm islamu, broniąc się przed modernizacją i westernizacją. Konwersja z islamu na chrześcijaństwo jest postrzegana jako zdrada i może prowadzić do wysokiego poziomu presji rodzinnej i społecznej, w tym ostracyzmu, wymuszonego małżeństwa i przemocy fizycznej.

Wielu chrześcijańskich pracowników migrujących doświadcza przemocy, choć niekoniecznie ma ona podłoże religijne. Kobiety, które pracują jako pomoc domowa, doświadczają molestowania seksualnego. Sytuacja chrześcijan w Katarze nie jest na ogół podyktowana ich wyznaniem, a raczej kolorem skóry i pochodzeniem etnicznym. 

Spis treści

2. Sytuacja w poszczególnych regionach kraju

Katar jest bardzo małym krajem ze stolicą w Doha, będącą centrum wszystkich działań. Ryzyko, na jakie narażeni są chrześcijanie, a zwłaszcza konwertyci z islamu na chrześcijaństwo, zależy od społeczności, jakiej są częścią. Lokalni konwertyci z islamu cierpią z powodu największych prześladowań, ponieważ są poddawani presji rodziny i społeczeństwa, podczas gdy konwertyci na chrześcijaństwo przyjeżdżający z zagranicy doświadczają podobnych presji jak w swoich krajach ojczystych, ponieważ często żyją we własnych społecznościach narodowych lub etnicznych.

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Wspólnoty chrześcijan ekspatriantów

Pracownicy z Azji i Afryki są dyskryminowani niezależnie od wyznawanej religii. Jeśli tacy pracownicy są chrześcijanami, pogarsza to tylko ich sytuację i mogą być poddawani naciskom, by przejść na islam. Przepełnienie w istniejących kościołach i rządowa odmowa zgody na rozbudowę oznacza, że wiele osób nie może uczestniczyć w nabożeństwach, aby praktykować swoją wiarę, a korzystanie z pomieszczeń mieszkalnych do sprawowania kultu stało się trudne.

Historyczne wspólnoty chrześcijańskie

Historyczne wspólnoty chrześcijańskie zostały uwzględnione w kategorii ekspatriantów.

Społeczności konwertytów

Konwertyci z islamu doświadczają poważnych naruszeń praw człowieka. W kontekście arabskiej kultury plemiennej konwersja jest nie tylko zdradą wiary, ale także rodziny, klanu i arabskiej tożsamości etniczno-narodowej. Uznawani za apostatów, co w Katarze jest przestępstwem karanym przez prawo, konwertyci spotykają się z dyskryminacją i prześladowaniami ze strony społeczeństwa, a nawet grozi im śmierć. Konwertyci, zarówno rdzenni, jak i zagraniczni, spotykają się z dużą presją ze strony członków rodziny, pracodawców i lokalnej społeczności, aby wyrzekli się swojej wiary chrześcijańskiej.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Nietradycyjne wspólnoty chrześcijańskie zostały włączone do kategorii ekspatriantów.

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Islamski ekstremizm

Polityka i kultura katarskiego rządu są podyktowane ścisłym przestrzeganiem islamu wahhabickiego i prawa szariatu. Konwertyci z islamu na chrześcijaństwo są więc z natury rzeczy obywatelami drugiej kategorii, którym grozi utrata wsparcia ekonomicznego, bezpieczeństwa rodzinnego i ochrony prawnej.

Ucisk klanowy

Plemienność wciąż odgrywa ogromną rolę w katarskim społeczeństwie. Religia jest silnie związana z tożsamością rodzinną. Odejście od islamu jest interpretowane jako zdrada rodziny. Ogólnie rzecz biorąc, rodziny wywierają silną presję społeczną na konwertytów, aby skłonić ich do rekonwersji. W wielu przypadkach karą nakładaną na konwertytów jest wykluczenie z rodziny.

Paranoja dyktatorska

Katar jest monarchią absolutną, rządzoną przez emira. Chociaż rząd stworzył państwo opiekuńcze z wieloma korzyściami finansowymi dla swoich obywateli, oczekuje w zamian posłuszeństwa i nie dopuszcza żadnej opozycji politycznej. Priorytetem dla władz jest utrzymanie islamskiego charakteru kraju, zwłaszcza ze względu na niewielką liczbę obywateli w porównaniu z bardzo dużą liczbą ekspatriantów. Chociaż chrześcijanie ekspatrianci mają względną swobodę w praktykowaniu swojej wiary, rząd monitoruje wszystkie ich działania. Kraj jest dobrze strzeżony, a ekspatrianci muszą zachowywać się ostrożnie, gdyż niewiele trzeba, aby zostali wydaleni z kraju.

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Ograniczenia praw kobiet wynikające z szariatu i kulturowej wahhabickiej interpretacji islamu sprawiają, że kobietom grozi duże niebezpieczeństwo. Jeśli rodzina dowie się o ich konwersji, grożą im ostracyzm, areszt domowy i odcięcie od wszelkich środków komunikacji. Konwertytki są bite, wyrzucane z domu, a nawet giną z ręki mężczyzn w ramach zabójstw „honorowych”. Katarskim konwertytkom prawnie zabrania się poślubienia niemuzułmanina, a jako środek naprawczy grozi im wymuszone małżeństwo z muzułmaninem. Pokojówki pracujące w Katarze (wiele z nich to chrześcijanki) często doświadczają molestowania seksualnego lub niewolniczego traktowania. 

Formy wywierania nacisku:

• uprowadzenie;
• brak możliwości zawarcia małżeństwa z chrześcijaninem;
• wymuszony rozwód;
• wymuszone małżeństwo;
• uwięzienie przez rodzinę (areszt domowy);
• zakaz podróżowania/ograniczenia w przemieszczaniu się;
• śmierć;
• przemoc fizyczna;
• przemoc seksualna.

Mężczyźni

Poza przestrzeganiem oficjalnych restrykcji dotyczących nieislamskich praktyk religijnych chrześcijanie starają się nie rzucać w oczy. Uwaga służb i członków społeczeństwa zazwyczaj skupia się na mężczyznach/chrześcijanach, ponieważ to oni są widoczni w sferze publicznej i znajdują się na pierwszej linii interakcji z władzami. Przywódcy chrześcijańscy, którzy zazwyczaj są mężczyznami, są zobowiązani do zgłaszania wszystkich działań kościoła, dzięki czemu władze mają pełny wgląd w ich działalność. Konwertyci narażają się na presję domową; w przypadku ujawnienia rodziny mogą zagrozić mężczyźnie odebraniem żony i dzieci. Ponadto mogą stracić pracę i znajdą się w trudnej sytuacji ekonomicznej.

Formy wywierania nacisku:

• ograniczanie kontaktów społecznych/międzyludzkich;
• nękanie ekonomiczne w biznesie/miejscu pracy.
• fałszywe oskarżenia;
• przymusowe opuszczenie domu – wypędzenie;
• uwięzienie przez władze;
• przemoc fizyczna;
• przemoc psychiczna.

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Wynik ogólny nie zmienił się w stosunku do ŚIP 2024. Średnia presja na chrześcijan, zwłaszcza konwertytów z islamu na chrześcijaństwo, utrzymuje się na bardzo wysokim poziomie. Zarówno konwertyci krajowi, jak i zagraniczni napotykają w swoim życiu i praktykowaniu wiary największe przeszkody. Konwertyci nadal napotykają na ograniczenia, restrykcje i prześladowania ze wszystkich stron: rządu, społeczeństwa i własnych rodzin. 

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Kataru.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Spis treści

8. Przemoc

Ze względów bezpieczeństwa nie możemy podać szczegółowych danych na temat incydentów z użyciem przemocy.

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

Incydenty przemocy wobec chrześcijan są rzadko zgłaszane, być może dlatego, że chrześcijańscy pracownicy migrujący, którzy są celem ataków, chcą zachować swoją pracę, a rząd woli nie rejestrować takich zdarzeń w swoich aktach. Po drugie, czasami trudno jest stwierdzić, czy przypadek złego traktowania miał podłoże religijne, czy też inne. Szacuje się, że tysiące emigrujących chrześcijan spotyka się z nadużyciami. Według raportu Amnesty International z roku 2020 – AI (AI, „Why do you want to rest”, 2020), tysiące pracowników migrujących nadal cierpi z powodu nadużyć w pracy pomimo inicjatyw i przepisów mających na celu poprawę warunków pracy. We wcześniejszym raporcie (AI, „My Sleep Is My Break”, 2014) AI zwróciła uwagę na praktyki wykorzystywania (seksualnego) zwłaszcza pracownic migrujących, z których wiele jest chrześcijankami. Presja na konwertytów z islamu utrzymuje się na bardzo wysokim poziomie.

Życie prywatne

Oddawanie się prywatnym praktykom religijnym jest trudne zarówno w przypadku konwertytów, jak i pracowników zagranicznych (takich jak robotnicy budowlani) ze względu na presję społeczną, ekonomiczną i prawną. Publiczne praktykowanie chrześcijaństwa jest nielegalne. Może być interpretowane jako krytyka islamu lub prozelityzm, za co grożą surowe kary prawne, takie jak więzienie lub deportacja. Co więcej, przyznanie się do odejścia od islamu może skutkować publicznymi prześladowaniami lub utratą źródła dochodu.

Życie rodzinne

Posiadanie rodziny przez konwertytów na chrześcijaństwo jest trudne ze względu na dużą presję społeczną. Ponieważ nie uznaje się konwersji z islamu na chrześcijaństwo, państwo odmawia uznania ceremonii chrześcijańskich takich jak małżeństwo konwertytów z islamu. Dzieci rodziców, którzy przeszli na chrześcijaństwo, nie mogą być zwolnione z islamskiej edukacji. Wreszcie, wszystkie rodziny są podporządkowane prawu szariatu, co może prowadzić do przymusowego oddzielania dzieci od członków rodziny w przypadku osób, które przechodzą na chrześcijaństwo.

Życie w społeczeństwie

Społeczeństwo katarskie zdominowane jest przez wyznawców wahhabizmu, fundamentalistycznej interpretacji islamu i prawa szariatu. W związku z tym lokalne społeczności i władze są wrogo nastawione do osób postrzeganych jako „obce” lub przeciwne islamowi. Chrześcijanie imigranci spotykają się z prześladowaniami i dyskryminacją ze względu na różnice etniczne i religijne ze strony ogółu społeczeństwa katarskiego.

Życie w państwie

Rząd Kataru jest zasadniczo dyktatorskim rządem islamskim, a system prawny kraju jest zakorzeniony w prawie szariatu. Dlatego w interesie rządu jest ograniczanie działalności chrześcijańskich organizacji pozarządowych (NGO), cenzurowanie publicznych działań wspólnot chrześcijańskich oraz aresztowanie i deportowanie osób uważanych za nastawionych krytycznie wobec islamu lub państwa.

Życie w Kościele

Pierwszy kościół w Katarze został otwarty w 2008 roku. Był to duży krok naprzód dla rosnącej społeczności pracowników z zagranicy, głównie z Azji Południowej i Filipin. Otwarciu towarzyszyły jednak kontrowersje, wielu katarskich obywateli sprzeciwiało się funkcjonowaniu chrześcijańskiej instytucji w muzułmańskim kraju. Patrole bezpieczeństwa stale monitorują kompleks, zarówno po to, by skontrolować, czy chrześcijanie przestrzegają przepisów, jak i po to, by nie dopuścić do zakłócenia spokoju przez muzułmańskich oponentów. Ze względu na przepisy coraz trudniej jest wykorzystywać prywatne domy do gromadzenia się na nabożeństwa.

Spis treści

9. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Katar zobowiązał się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR)
2. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (ICESCR)
3. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT)
4. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW)
5. Konwencja o prawach dziecka (CRC)

Katar nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

• Chrześcijanie napotykają na ograniczenia w zatrudnieniu w sektorze publicznym i doświadczają dyskryminacji w sektorze prywatnym (Art. 25 i 26 ICCPR oraz Art. 6 ICESCR);
• Konwertyci są poddawani ostracyzmowi, a członkowie rodziny przeciwni ich konwersji grożą im rozwodem i utratą prawa do opieki nad dziećmi (Art. 18 ICCPR);
• Dzieci chrześcijańskie są prześladowane z powodu wiary rodziców (Art. 18 ICCPR i Art. 14 CRC);
• Chrześcijanie spotykają się z prześladowaniem i przemocą, jeśli otwarcie wypowiadają się na tematy religijne lub angażują się w prozelityzm (Art. 18 i 19 ICCPR).

Spis treści

10. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Według raportu na temat wolności religijnej Departamentu Stanu USA (USA IRFR Katar 2023) do zarejestrowanych grup religijnych należą muzułmanie sunnici i szyici oraz osiem wyznań chrześcijańskich. Działalność niezarejestrowanych grup religijnych jest nielegalna, ale władze na ogół zezwalają im na prywatne praktyki religijne. Propagowanie jakiejkolwiek wiary innej niż islam jest zabronione (str. 1). Prawo nie wymaga, by kobieta niebędąca muzułmanką przeszła na islam, wychodząc za mąż za muzułmanina; prawo uznaje jednak potomstwo z takiego małżeństwa za muzułmanów. Prawo stanowi, że niemuzułmanin poślubiający muzułmankę musi przejść na islam. Mniejszości religijne niezarejestrowane lub nieuznawane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych – w tym wyznawcy bahaizmu, hinduizmu, sikhizmu i judaizmu oraz ateiści – aby otrzymać akty małżeństwa, muszą zawrzeć związek małżeński za granicą.

Spis treści

11. Open Doors w Katarze

Open Doors zachęca świat do modlitwy za chrześcijan/Kościół na Półwyspie Arabskim.

Spis treści

12. Przypisy

• Niniejszy dokument został przygotowany w oparciu o bardziej szczegółowe Dossier Kraju przygotowywane corocznie przez World Watch Research (WWR), dział badawczy Open Doors International. Zezwala się na wykorzystywanie i bezpłatne rozpowszechnianie dokumentu pod warunkiem podania źródła, tj. © 2025 Open Doors International.
• Wszystkie krótkie profile krajów są dostępne w zakładce „Advocacy resources” na stronach poświęconych badaniom Open Doors International, wraz z bardziej szczegółowymi pełnymi dokumentami krajowymi i najnowszą aktualizacją metodologii ŚIP: www.opendoors.org/en-US/research-reports/. Są one również dostępne na stronie Open Doors Analytical: https://opendoorsanalytical.org/; (hasło: freedom).
• Okres badawczy dla ŚIP 2025: 1 października 2023 – 30 września 2024.