Burkina Faso

Spis treści

Wnioski

Okres badawczy: 01.10.2021 – 30.08.2022

Chrześcijanie są zabijani przez dżihadystów, a ich kościoły są niszczone. Wpływ islamistów w kraju rozszerzył się na miasta, które wcześniej były poza ich zasięgiem. Chrześcijanie ze środowisk muzułmańskich doświadczają najwięcej przemocy ze strony rodziny i członków lokalnej społeczności, które się od nich odcinają i zmuszają do rekonwersji. Z powodu grożących im reperkusji chrześcijanie boją się publicznie dawać wyraz swoim przekonaniom. 

Profil kraju w PDF

Poniższy profil kraju jest przetłumaczonym fragmentem z Country Dossier World Watch Research, działu badawczego Open Doors. Kompletne lub skrócone dossier w języku angielskim można pobrać tutaj.

  Profil kraju w PDF

  Skrócony profil w PDF

Spis treści

1. Tło

Burkina Faso od lat cierpi z powodu zawirowań politycznych i dyktatury wojskowej. Po 27 latach rządów w roku 2014 w wyniku powstania prezydent Blaise Compaoré został odsunięty od władzy.  W 2015 roku doszło do wojskowego zamachu stanu, ale przywódcy zgodzili się na przekazanie władzy rządowi cywilnemu w drodze wyborów. W 2022 roku w kraju doszło do kolejnego przewrotu. Od tego czasu wolność polityczna i sytuacja w zakresie praw człowieka uległy znacznej poprawie. We wrześniu doszło jednak do kolejnego przewrotu dokonanego przez Ibrahima Traore, który został mianowany tymczasowym przywódcą, zastępując podpułkownika Paula-Henri Sandaogo Damibę, który przejął władzę zaledwie w styczniu. Burkina Faso pozostaje jednym z najsłabiej rozwiniętych krajów świata. 80% ludności żyje z uprawy ziemi na własne potrzeby. W dużych częściach kraju toczą się walki między grupami dżihadystów, milicjami etnicznymi i rządowymi siłami bezpieczeństwa.

Chrześcijanie wnieśli ogromny wkład w stabilizację i doprowadzenie kraju do niepodległości, ale stali się też celem dżihadystów, których wpływy rosną w regionie Wielkiego Sahelu. Na terenie kraju działają następujące ugrupowanie terrorystyczne: Jamaat Nusrat al-Islam wal Muslimeen (JNIM - ugrupowanie wspierające islam i muzułmanów), Państwo Islamskie Prowincji Afryki Zachodniej (ISWAP), Państwo Islamskie Wielkiej Sahary, (ISGS), Al-Kaida w Islamskim Maghrebie (AQIM), al-Murabitoun, Ansar Dine i Boko Haram. Chrześcijanie w Burkina Faso cierpią z powodu braku bezpieczeństwa. W 2021 i 2022 roku wielu chrześcijan straciło życie. Chrześcijańskie kobiety i dziewczęta boją się uprowadzeń, gwałtów i tego, że zostaną zmuszone do wyjścia za mąż za muzułmanina. Według doniesień wzrosła liczba napaści na tle seksualnym, ponieważ grupy ekstremistyczne wykorzystały brak bezpieczeństwa spowodowany pandemią COVID-19, by poszerzyć zakres swojej kontroli. Chrześcijańscy chłopcy są często rekrutowani w szeregi bojówek terrorystycznych, co również służy osłabieniu Kościoła. Wobec takiej wielowymiarowych zagrożeń wielu chrześcijan decyduje się na opuszczenie kraju.

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Najbardziej niebezpieczna dla chrześcijan jest północna i wschodnia część kraju, zwłaszcza poza głównymi miastami regionu. W zachodniej części kraju chrześcijanie doświadczają presji ze strony grup etniczno-religijnych. Wraz z rosnącymi wpływami dżihadystów większość regionów, które były uważane za stosunkowo bezpieczne, teraz uznawane są za niebezpieczne.

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Kościół rzymskokatolicki jest najliczniejszym wyznaniem chrześcijańskim w kraju. Większość przywódców politycznych jest katolikami. Katolicy, ze względu na ich dużą liczbę, są mniej dotknięci przemocą i prześladowaniami niż inne wspólnoty chrześcijańskie.

Społeczności konwertytów

Do tej kategorii zalicza się chrześcijan nawróconych z islamu lub tradycyjnych religii afrykańskich. Konwertyci ze środowiska muzułmańskiego doświadczają najsilniejszych prześladowań ze strony swoich rodzin i członków lokalnej społeczności.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan:

Wspólnoty baptystyczne, ewangelikalne i zielonoświątkowe skupiają się głównie w większych miastach. Częściej niż tradycyjne wyznania chrześcijańskie stają się celem ataków islamistów.

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Ekstremizm islamski w połączeniu z uciskiem klanowym 

W Burkina Faso dochodziło w ostatnich latach do napaści przez islamskich terrorystów, zwłaszcza w regionie północnym i sporadycznie w stolicy. Można je uznać za brutalne próby „islamizacji” kraju. Grupa dżihadystyczna Ansar ul Islam została utworzona w 2016 roku i próbowała narzucić swoje prawa w północnej części kraju za pomocą przemocowych i pokojowych metod.  W kraju działa również Nusrat al-Islam wal Muslim („Ugrupowanie wspierające islam i muzułmanów”), które ma powiązania z lokalnymi grupami dżihadystycznymi. Obecnie wydają się bardziej skupieni na zwalczaniu obecności francuskiej i krajów sprzymierzonych z Francją. Jej kaznodzieje usiłują przekonać młodzież, że to Francuzi i zepsuta moralność Zachodu ponosi winę za wszystkie nieszczęścia i niepowodzenia społeczeństwa Burkina Faso. Terroryści dokonywali napadów na kościoły i chrześcijan. W obawie przed kolejnymi atakami niektóre kościoły wprowadziły środki bezpieczeństwa.

W opinii eksperta krajowego: „Grupy etniczne są na ogół tolerancyjne, ale wraz z rosnącym wpływem islamskiej ekspansji, muzułmańscy przywódcy plemienni stają się źródłem prześladowań”. Konwertyci ze środowiska muzułmańskiego doświadczają najsilniejszych prześladowań ze strony swoich rodzin i członków lokalnej społeczności.

Korupcja oraz przestępczość zorganizowana 

W wielu krajach regionu Sahel zorganizowana korupcja umożliwia dżihadystom prowadzenie rekrutacji, zakup broni i bezkarne działanie. Według eksperta krajowego: „Na szczeblu rządowym panuje wysoki poziom korupcji. W różnych regionach kraju dochodzi do napadów rabunkowych i porwań. Rząd robi niewiele lub nic, aby opanować przestępczość, nawet w stolicy Wagadugu”.

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Zwłaszcza na wschodzie kraju wpływy rządu centralnego są słabe, a w siłę urosły ugrupowania islamistyczne. W tym kontekście niestety często dochodzi do uprowadzenia kobiet przez członków bojówek.  Kobiety są zmuszane do małżeństwa, wykorzystywane do pracy i zmuszane do przejścia na islam. Przemoc seksualna jest narzędziem ataku na wspólnoty chrześcijańskie. Częstym celem ataków są córki liderów wspólnot chrześcijańskich. Kobiety nawrócone z islamu lub tradycyjnych religii są zmuszane do małżeństwa, zabrania im się edukacji, grozi wyrzuceniem z rodziny, śmiercią i aresztem domowym.  

• Ograniczanie kontaktów społecznych/międzyludzkich
• Wydziedziczenie lub odebranie prawa własności
• Wymuszony rozwód
• Wymuszone małżeństwo
• Przymusowe opuszczenie domu - wypędzenie
• Celowe uwodzenie
• Przemoc fizyczna
• Przemoc psychiczna
• Przemoc seksualna

Mężczyźni

Islamskie ugrupowania dżihadystyczne działające w regionie Sahelu często siłą rekrutują swoich członków z krajów takich jak Burkina Faso. Chrześcijańscy mężczyźni i chłopcy padają ofiarą przymusowej rekrutacji i ataków fizycznych. Porwania i mordowanie chrześcijańskich mężczyzn wywołuje strach i traumę w społecznościach chrześcijańskich, a także przyczynia się do słabości ekonomicznej rodzin. Wielu mężczyzn i chłopców decyduje się na ucieczkę do bezpieczniejszych miejsc w kraju lub za granicę. Konwersja jest uważana przez niektóre rodziny muzułmańskie za zdradę, co skutkuje odrzuceniem i wydziedziczeniem.

• Porwania
• Dyskryminacja w edukacji
• Zmuszenie do opuszczenia miasta/kraju
• Pobór do wojska / bojówek / służba wbrew sumieniu
• Śmierć
• Przemoc fizyczna
• Przemoc psychiczna

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Wynik Burkina Faso wzrósł o prawie 3 punkty. Chrześcijanie doświadczyli wzrostu przemocy i presji z powodu eskalacji nacisków i prześladowań w całym kraju. Działalność dżihadystów rozszerzyła się, a wiele kościołów i szkół chrześcijańskich zostało zmuszonych do zamknięcia. Szczególnie silna presja dotyka 2 obszary – życie w kościele i życie w społeczeństwie. Celowe zabijanie chrześcijan przyczyniło się do wytworzenia atmosfery strachu, wielu chrześcijan boi się uczestniczyć w nabożeństwach kościelnych i posyłać dzieci do szkoły. Grupy dżihadystów usunęły instytucje administracji państwowej na kontrolowanych przez siebie obszarach. Zjawisko to pogłębia niepewność polityczna w kraju. Sytuacja w krajach sąsiednich takich jak Niger i Mali również przyczynia się do poczucia braku bezpieczeństwa w Burkina Faso. W kraju toczą się konflikty etniczne o tle religijnym. W rezultacie konwertyci na chrześcijaństwo i inne grupy chrześcijańskie znajdują się pod dużą presją i jeśli obecna sytuacja wkrótce się nie poprawi, to Burkina Faso pogrąży się w jeszcze większym chaosie i kryzysie.

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Burkina Faso.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

• 13 czerwca 2022 r. członkowie JNIM spalili kościół protestancki we wsi Pabouga (Partiaga, Tapoa).
• 23 maja 2022 r. członkowie JNIM weszli do wioski Kindi (Andemtenga, Kourittenga). Terroryści zakazali zachodniej edukacji, sprzedaży alkoholu i modlitw w kościele.
• 20 marca 2022 r. terroryści JNIM spalili kościół we wsi Bourgou (Manni, Gnagna).
• 21 lipca 2022 r. członkowie JNIM weszli do trzech kościołów w przygranicznej burkińsko-nigeryjskiej wiosce Dabonti (Kantchari, Tapoa). Bojówkarze zaatakowali i pobili zgromadzonych na nabożeństwie.

Życie prywatne

Chrześcijanie, zwłaszcza konwertyci z islamu, spotykają się z wrogimi reakcjami, kiedy próbują rozpocząć rozmowę na tematy religijne. Jest to nowe zjawisko, które wcześniej nie miało miejsca. W pewnych rejonach kraju chrześcijanie nie mogą posiadać materiałów chrześcijańskich w domach, ponieważ w każdej chwili mogą tam wtargnąć terroryści i zrobić przeszukanie. Konwersja, choć nie jest prawnie zabroniona, w niektórych rejonach budzi silny sprzeciw muzułmańskiej społeczności i prowadzi do całkowitej izolacji chrześcijan.

Życie rodzinne

W szkołach prowadzonych lub założonych przez muzułmanów, chrześcijańscy uczniowie zmuszani są do brania udziału w lekcjach islamu. Takie przypadki odnotowano np. w Bobo Dioulasso, a nawet w stolicy kraju Wagadugu. Pojawiła się informacja, że islamscy terroryści zabili nauczycieli, którzy odmówili nauczania islamu. Konwertyci są wydziedziczani. Chrześcijanie muszą ostrożnie wybierać miejsca ślubów i innych ceremonii, tak by nie narazić się na ataki dżihadystów. 

Życie w społeczeństwie

Chrześcijanie są silnie atakowani w regionie północnym, który graniczy z Mali. Prowincja Soum wydaje się być epicentrum aktywności islamskich ugrupowań. Tutaj porywano chrześcijan i atakowano siły bezpieczeństwa. Ruch Ansar al-Islam zmusił nauczycieli szkolnych do zastąpienia francuskiego arabskim jako językiem wykładowym w szkołach. Szkoły, które nie uczą islamu, zostały spalone. Wielu chrześcijan uciekło ze swoich domów. Jako broń przeciwko chrześcijankom wykorzystywano małżeństwo z muzułmanami. Tam, gdzie chrześcijanie stanowią mniejszość, często utrudnia się im dostęp do zasobów wspólnotowych.

Życie w państwie

Kościoły mają trudności w uzyskaniu pozwoleń od władz administracyjnych np. na zakup ziemi. Rozprzestrzenianie się antychrześcijańskich nastrojów ukształtowało w społeczeństwie mentalność nieprzychylną chrześcijanom. W północnych, wschodnich i zachodnich częściach kraju, gdzie islam jest silnie reprezentowany, a ideologia radykalna ma swoje przyczółki, chrześcijanie są coraz częściej uważani za wrogów.

Życie w kościele

Mimo że kraj jest oficjalnie świecki, a chrześcijanie stanowią ponad 20% populacji, wiele kościołów żyje w strachu przed atakami bojówek islamistycznych w większości regionów w kraju. Na terenach zdominowanych przez islam praca z młodzieżą może odbywać się w bardzo ograniczonym zakresie. Państwo nie zabrania sprzedaży oraz dystrybucji Biblii i materiałów chrześcijańskich, ale jeśli zajmują się tym konwertyci z islamu lub religii tradycyjnych ryzykują, że będą mieli z tego powodu kłopoty. 

Spis treści

 8. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Burkina Faso zobowiązało się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR).
2. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT).
3. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW).
4. Konwencja o prawach dziecka (CRC).

Burkina Faso nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych poprzez łamanie/dopuszczając do łamania następujących praw chrześcijan:

1. Chrześcijanie są zabijani za wiarę (art. 6 ICCPR).
2. Chrześcijanie nawróceni ze środowiska muzułmańskiego są poddawani ostracyzmowi, spotykają się z przemocą w rodzinie i grozi im wydziedziczenie (art. 18 ICCPR).
3. Grupy islamistyczne monitorują chrześcijan i ich działalność (art. 17 ICCPR).
4. Chrześcijańskie konwertytki narażone są na przymusowe małżeństwa z muzułmanami (CEDAW Art. 16). 
5. Sprawcy przemocy wobec chrześcijan pozostają bezkarni (art. 2 ICCPR).

Spis treści

9. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Islam w Burkina Faso podlega radykalizacji. Peryferie kraju znajdują się pod kontrolą islamistów, a meczety i medresy coraz częściej nauczają radykalnych wersji islamu sunnickiego, stanowiącego zagrożenie nawet dla muzułmanów sufickich. Na tych terenach nie ma miejsca dla mniejszości religijnych. Nauczyciele szkolni są zmuszani do nauczania Koranu, w przeciwnym razie grożą im reperkusje. W Burkina Faso rodzą się też nastroje anty-islamskie i powstają grupy samozwańczej straży obywatelskiej.

Spis treści

10. Open Doors w Burkina Faso

Open Doors rozpoczęło pracę w Burkina Faso w 2019 roku po tym, jak nasiliła się przemoc dżihadystów. Naszym celem jest wzmocnienie Kościoła, aby potrafił reagować na prześladowania w sposób biblijny.  Duchowo wspieramy chrześcijan i troszczymy się o najbardziej potrzebujących.

Spis treści

11. Módl się za Burkina Faso

• Módl się o mądrość dla rządu i jego międzynarodowych partnerów, gdy starają się ustanowić pokój i bezpieczeństwo w Burkina Faso.
• Módl się, aby Jezus Chrystus przyniósł uzdrowienie i pocieszenie dla straumatyzowanych chrześcijan.
• Módl się, aby Bóg położył kres zabójstwom.
• Módl się o ochronę lokalnych partnerów Open Doors podczas ich podróży do niebezpiecznych regionów oraz o Boże błogosławieństwo dla panów i logistyki.

.