Mozambik

Spis treści

Wnioski

Okres badawczy: 01.10.2021 – 30.08.2022

Prześladowania chrześcijan w Mozambiku przybierają następujące formy: i) ataków radykalnych islamistów, które pochłonęły życie wielu chrześcijan; ii) obecności karteli narkotykowych, które negatywnie wpływają na życie chrześcijan, zwłaszcza osób pracującym z młodzieżą; iii) represji nakładanych przez rząd, których celem jest ograniczenie wolności religijnej. Wojna przeciwko dżihadystom tworzy nowy wymiar, w którym chrześcijanie są wciągani w trwający konflikt.

Profil kraju w PDF

Poniższy profil kraju jest przetłumaczonym fragmentem z Country Dossier World Watch Research, działu badawczego Open Doors. Kompletne lub skrócone dossier w języku angielskim można pobrać tutaj.

  Profil kraju w PDF

  Skrócony profil w PDF

Spis treści

1. Tło

Mozambik uzyskał niepodległość od Portugalii w 1975 roku. Wojna domowa zakończyła się w 1992 r. wynegocjowanym przez ONZ porozumieniem pokojowym między Frontem Wyzwolenia Mozambiku (FRELIMO), ówczesną jedyną partią, a siłami rebeliantów Narodowego Ruchu Oporu Mozambiku (RENAMO). Po tym okresie nastąpił stały postęp gospodarczy i polityczny, osłabiony przez powrót napięć i przemocy między FRELIMO a RENAMO w 2012 r. Walki wybuchły ponownie w 2019 r., gdy FRELIMO nie chciało oddać władzy po zakwestionowaniu wyników wyborów.

Tymczasem islamscy terroryści atakują ludność cywilną na północy kraju. Chrześcijanie uciekają ze swoich domów, aby nie paść ofiarą ataków dżihadystów. Islamska grupa al-Sunnah wa Jama'ah (ASWJ) wezwała do usunięcia chrześcijańskich symboli i zaatakowała domy należące do chrześcijan w niektórych częściach prowincji Cabo Delgado. Od lipca 2021 r. oddziały z innych krajów, w szczególności z Rwandy, walczą u boku armii Mozambiku, by odeprzeć dżihadystów. Około połowy ludności żyje poniżej granicy ubóstwa, a około 45% ludności nie ukończyło 15 roku życia.

Ludność napływowa z Azji Południowej oraz północne prowincje są w przeważającej mierze muzułmańskie, szczególnie wzdłuż wybrzeża, podczas gdy na obszarach północnego interioru zamieszkuje więcej społeczności chrześcijańskich. Chrześcijanie są liczniejsi w regionach południowych i centralnych, ale mieszkają tam również muzułmanie. 

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Prześladowania są najsilniejsze w północnej prowincji Cabo Delgado, ponieważ bojownicy związani z Państwem Islamskim (IS) przeprowadzają tam brutalne ataki.

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Społeczności chrześcijan ekspatriantów

Kategoria ta nie została uwzględniona w punktacji i analizie ŚIP.

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Do historycznych chrześcijan zalicza się Kościół rzymskokatolicki, anglikański i prawosławny. Są one często celem ataków bojowników Al-Sunnah wa Jama'ah.

Społeczności konwertytów

Należą do nich konwertyci z islamu lub tradycyjnych religii afrykańskich oraz konwertyci międzywyznaniowi wśród grup chrześcijańskich. Prześladowania są dotkliwe, jeśli konwertyta pochodzi ze środowiska muzułmańskiego i mieszka na zdominowanej przez muzułmanów północy; tacy konwertyci mogą stać się celem ataków radykalnych muzułmanów.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Do nietradycyjnych wspólnot chrześcijańskich należą grupy baptystów i zielonoświątkowców. Ze względu na ich nastawienie na ewangelizację, chrześcijanie w tych kościołach są regularnie zastraszani i atakowani.

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Islamski ekstremizm

Od 2017 roku chrześcijanie są atakowani przez bojowników należących do powiązanej z IS grupy islamistycznej al-Sunnah wa Jama'ah (ASWJ). Tysiące osób ucieka ze swoich domów. Potencjał i obszary wpływów tych grup stale się zwiększają. Ich działalność jest częściowo finansowana zyskami ze współpracy z kartelami narkotykowymi oraz poprzez korupcję, w którą zaangażowani są urzędnicy w kraju.

Wrogość etniczno-religijna

W odległych rejonach kraju wyznawcy rdzennych religii widzą zagrożenie w chrześcijańskiej działalności ewangelizacyjnej. W związku z tym przywódcy klanów często skarżą się na działalność kościołów.

Paranoja dyktatorska

Mozambik nie jest prawdziwą demokracją. Rząd wywiera presję na obywateli, np. naciska na kościoły, aby wspierały jego politykę. Konstytucja zakazuje wszelkich wpływów religijnych w publicznych instytucjach edukacyjnych. Niekiedy władze lokalne nakładają również uciążliwe wymogi rejestracyjne na grupy religijne.

Korupcja oraz przestępczość zorganizowana

Mozambik skażony jest wysokim poziomem przestępczości zorganizowanej; narkotyki, broń i nielegalne produkty dzikiej fauny i flory, takie jak kość słoniowa, są przemycane drogą morską. Przemyt służy finansowaniu islamskiej grupy al-Sunnah wa Jama'ah. Kartele grożą i stosują przemoc wobec kościołów, które są zaangażowane w pracę wśród młodzieży i gangów przestępczych.

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Najczęstszymi formami przemocy stosowanymi wobec chrześcijańskich kobiet i dziewcząt są molestowanie seksualne, gwałty i przymusowe małżeństwo, przy czym Mozambik ma jeden z najwyższych wskaźników wczesnych małżeństw na świecie, przypisywany obecności islamistycznych ugrupowań. Uprowadzenia są powszechne tam, gdzie działają dżihadyści. Dziewczęta są wykorzystywane do pracy przymusowej, a kobiety jako niewolnice seksualne i do pracy w gospodarstwach domowych. Konwertytki wywodzące się ze środowisk muzułmańskich lub afrykańskich religii tradycyjnych są narażone na przymusowe małżeństwo, rozwód, wydziedziczenie i utratę prawa do opieki nad dziećmi.

• Uprowadzenia
• Odebranie praw do opieki nad dziećmi
• Wydziedziczenie lub odebranie prawa własności
• Dyskryminacja w edukacji
• Przemoc ekonomiczna w miejscu pracy/biznesie
• Wymuszone małżeństwo
• Przemoc fizyczna
• Przemoc psychiczna
• Przemoc seksualna

Mężczyźni

Prześladowania mężczyzn związane są głównie z obecnością islamistów i ich ekstremistycznymi celami. W atakach terrorystów zginęło wielu mężczyzn i chłopców, wiele rodzin straciło pola uprawne i domy, tym samym tracąc środki do życia. Młodzi chłopcy są siłą wcielani w szeregi ugrupowań islamistycznych. Ekspert krajowy komentuje: „za każdym razem, gdy islamiści atakują, biorą na cel głównie mężczyzn i chłopców, aby rekrutować bojowników ze społeczności”.

• Przemoc ekonomiczna w miejscu pracy/biznesie
• Pobór do wojska / bojówek / służba wbrew sumieniu
• Śmierć 

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Wynik Mozambiku wzrósł o trzy punkty w stosunku do ŚIP 2022. Wynika to głównie z presji, jaka wywierana jest na chrześcijan, szczególnie tych mieszkających w północnej części kraju, gdzie działają islamiści. Mimo że w wyniku operacji wojskowej przeprowadzonej przez armię rwandyjską i siły państw południowoafrykańskich stracili kontrolę nad wieloma miastami, ich wpływy nadal pozostają bardzo silne.

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Mozambiku.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

• 6 września 2022 roku,  islamiści ścięli głowy co najmniej sześć osobom i zastrzelili 83-letnią zakonnicę.
• Islamscy bojownicy uprowadzili kobiety i młode dziewczyny z Cabo Delgado. W ciągu ostatnich czterech lat uprowadzono ponad 600 osób, a część z nich to chrześcijanie, co potwierdzają miejscowi badacze. 
• Wiele kościołów i chrześcijańskich nieruchomości zostało zniszczonych/uszkodzonych 

Życie prywatne

Na obszarach północnych, znajdujących się pod wpływem bojowników islamskich, chrześcijanie (zwłaszcza konwertyci ze środowisk muzułmańskich) muszą się ukrywać, bo w przeciwnym razie grozi im przemoc fizyczna oraz śmierć.

Życie rodzinne

Na północy, gdzie nasila się ekspansja dżihadystów, wychowywanie dzieci w duchu chrześcijańskim jest niebezpieczne, szczególnie na obszarach, gdzie siły rządowe zostały zmuszone do ustąpienia. Chrześcijanie padają ofiarą prześladowań i dyskryminacji w szkołach i ze strony członków lokalnej społeczności. Co więcej, na niektórych obszarach, gdzie dominują katolicy, dzieci protestantów stają przed podobnymi wyzwaniami.

Życie w społeczeństwie

Chrześcijańskim kobietom i dziewczętom grożą uprowadzenia przez islamskich rebeliantów na północy kraju. Często do uprowadzeń dochodzi po ataku na wioski. W Cabo Delgado chrześcijanie byli prześladowani za nieprzestrzeganie muzułmańskich norm religijnych zgodnie z oczekiwaniami islamskich bojowników. 

Życie w państwie

Kościoły na północy są plądrowane, symbole religijne są usuwane i niszczone. Władze sprzeciwiają się kościołom, które głoszą niepożądane poglądy w kwestiach takich jak prawa człowieka, mimo że kościół odegrał znaczącą rolę w procesie demokratyzacji w epoce postkolonialnej. Rząd dąży do ściślejszej formy kontroli nad religią poprzez nowy projekt ustawy, który jest obecnie przedmiotem dyskusji.

Życie w kościele

Władze wysyłają na przeszpiegi swoich pracowników, aby monitorowali treści głoszonych w kościołach kazań w poszukiwaniu oznak krytyki rządu. Dżihadyści kontrolują działalność kościelną na północy. Rząd celowo zwleka z wydawaniem zezwoleń na działalność kościołów i przygotowuje nowe prawo regulujące kwestie religijne. Podobnie jak w przypadku Rwandy, państwo chce mieć głos decyzyjny w wyznaczaniu przywódców kościelnych i stara się uniknąć mnożenia się mniejszych grup kościelnych.

Spis treści

8. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Mozambik zobowiązał się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR)
2. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT)
3. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW)
4. Konwencja o prawach dziecka (CRC)

Mozambik nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

1. Chrześcijanie na północy kraju są zabijani za wiarę (art. 6 ICCPR)
2. Chrześcijańskie kobiety są gwałcone i uprowadzane (art. 7 ICCPR)
3. Dzieci chrześcijańskie są zabijane (CRC Art.2)
4. Chrześcijańskie kobiety są przymusowo wydawane za mąż (ICCPR Art. 23 i CEDAW Art. 16)
5. Konwertyci na chrześcijaństwo cierpią na północy z powodu dyskryminacji i przemocy (ICCPR Art. 18 i 26)

Spis treści

9. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Inne mniejszości religijne (takie jak hindusi, buddyści i żydzi) są bardzo nieliczne w kraju; większość z nich to ekspatrianci. Nie ma szczególnej formy prześladowania, która dotyczyłaby tych grup. Znaczna część ludności nadal wyznaje tradycyjne religie afrykańskie. Większość wyznawców żyje w odległych zakątkach kraju i nie ma doniesień o prześladowaniach.

Spis treści

10. Open Doors w Mozambiku

Open Doors rozpoczął wsparcie dla Kościoła w Mozambiku w 2020 roku. Skupiamy się na udzielaniu doraźnego wsparcia chrześcijanom dotkniętym rosnącą przemocą dżihadystów na północy poprzez: 

• Szkolenia z zakresu świadomości międzykulturowej 
• Szkolenia w zakresie gotowości do prześladowań 
• Pomoc w zdobywaniu ekonomicznej niezależności

Spis treści

11. Módl się za Mozambik

• Módl się z kościołami i ich starszymi, którzy przyjęli tysiące przesiedlonych rodzin. Módl się, aby byli pełni współczucia i zrozumienia dla tych ludzi, zwłaszcza tych, którzy doznali urazów i są bezbronni. Módl się o mądrość, aby jak najlepiej dotrzeć do tych rodzin i wspierać je w czasie potrzeby. 
• Módl się, o rozwój gospodarczy w regionie. Bezrobocie i brak podstawowych usług rozczarowały i wywołały falę gniewu i złości wśród młodzieży. W rezultacie wielu z nich dołączyło do islamskich grup ekstremistycznych. Módl się, aby rząd i partnerzy międzynarodowi pomogli ludziom skorzystać z programów pomocowych.
• Módl się, o mądrość dla pracowników i partnerów Open Doors, gdy zastanawiają się, jak najskuteczniej pomagać prześladowanym chrześcijanom w Mozambiku. Módl się o ochronę dla pracowników podróżujących do niebezpiecznych regionów.