Mozambik

Sytuacja chrześcijan w Mozambiku

Miejsce w rankingu

Miejsce 41 / 65 pkt (ŚIP 2021: Miejsce 45 / 63 pkt)

Okres badawczy: 01.10.2020 – 30.08.2021

Spis treści

Wnioski

Prześladowania chrześcijan w Mozambiku przybierają następujące formy: i) ataków radykalnych islamistów, które pochłonęły życie wielu chrześcijan; ii) obecności karteli narkotykowych, które negatywnie wpływają na życie chrześcijan, zwłaszcza osób pracującym z młodzieżą iii) represji nakładanych przez rząd, których celem jest ograniczenie wolności religijnej obywateli.

 Profil kraju w PDF

Poniższy profil kraju jest przetłumaczonym fragmentem z Country Dossier World Watch Research, działu badawczego Open Doors. Kompletną dokumentację w języku angielskim można pobrać tutaj.

  Profil kraju w PDF

  Skrócony profil w PDF

Spis treści

1. Tło

Mozambik uzyskał niepodległość od Portugalii w 1975 roku. Wojna domowa zakończyła się w 1992 r. wynegocjowanym przez ONZ porozumieniem pokojowym między ówczesną jedyną partią Frontem Wyzwolenia Mozambiku (FRELIMO) a siłami rebeliantów Narodowego Ruchu Oporu Mozambiku (RENAMO). Po tym okresie nastąpił stały postęp gospodarczy i polityczny, osłabiony przez powrót napięć i przemocy między FRELIMO a RENAMO w 2012 r. Walki wybuchły ponownie w 2019 r., gdy FRELIMO nie chciało oddać władzy po zakwestionowaniu wyników wyborów. Tymczasem islamscy terroryści atakują ludność cywilną na północy kraju. Chrześcijanie uciekają ze swoich domów, aby nie stać się celem ataków dżihadystów. Islamska grupa al-Sunnah wa Jama'ah (ASWJ) wezwała do usunięcia chrześcijańskich symboli i zaatakowała domy należące do chrześcijan w niektórych częściach prowincji Cabo Delgado. Od lipca 2021 r. oddziały z innych krajów, w szczególności z Rwandy, walczą u boku armii Mozambiku, by odeprzeć dżihadystów. Około połowy ludności żyje poniżej granicy ubóstwa, a około 45% ludności nie ukończyło 15 roku życia.
Północne prowincje są w przeważającej mierze zamieszkane przez muzułmanów, szczególnie wzdłuż wybrzeża, podczas gdy na obszarach północnego interioru zamieszkuje więcej społeczności chrześcijańskich.  Chrześcijanie są liczniejsi w regionach południowych i centralnych, ale mieszkają tam również muzułmanie.

Źródło: Johnson T M i Zurlo G A (red.), World Christian Database (Leiden/Boston: Brill, dane na styczeń 2021)

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Prześladowania są najsilniejsze w północnej prowincji Cabo Delgado, ponieważ bojownicy związani z Państwem Islamskim (IS) przeprowadzają tam brutalne ataki.

Spis treści

3. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Islamski ekstremizm

Od 2017 r. chrześcijanie regularnie są atakowani przez bojowników islamskich, którzy, jak się uważa, mają silne powiązania z al-Shabaab w Somalii, co spowodowało, że tysiące osób ratowało życie, uciekając ze swoich domów. Potencjał i obszary wpływów tych milicji stale się zwiększają. Grupy te są częściowo finansowane środkami pochodzącymi ze współpracy z kartelami narkotykowymi oraz działalności korupcyjnej, w którą zaangażowani są urzędnicy w kraju.

Wrogość etniczno-religijna: W odległych rejonach kraju wyznawcy rdzennych religii widzą zagrożenie w chrześcijańskiej działalności ewangelizacyjnej. W związku z tym przywódcy klanów często skarżą się na działalność kościołów.

Paranoja dyktatorska

Mozambik nie jest prawdziwą demokracją. Rząd wywiera presję na obywateli, np. naciska na kościoły, aby wspierały jego politykę. Konstytucja zakazuje wszelkich wpływów religijnych w publicznych instytucjach edukacyjnych. Niektóre władze lokalne nakładają również uciążliwe wymogi rejestracyjne dla grup religijnych.

Diktatorische Paranoia

Die Regierung von Mosambik stellt keine wirkliche Demokratie dar. Sie ist nach wie vor repressiv und übt Druck auf einige Kirchen aus, die Regierungspolitik zu unterstützen. Die Verfassung verbietet jegliche religiöse Einflussnahme in öffentlichen Bildungseinrichtungen. Einige Behörden stellen außerdem komplizierte Anforderungen zur Registrierung religiöser Gruppen.

Przestępczość zorganizowana oraz korupcja

Mozambik skażony jest wysokim poziomem przestępczości zorganizowanej; narkotyki, broń i nielegalne produkty dzikiej fauny i flory, takie jak kość słoniowa, są przemycane drogą morską. Przemyt służy finansowaniu islamskiej grupy al-Sunnah wa Jama'ah. Kartele grożą i stosują przemoc wobec kościołów, które są zaangażowane w pracę wśród młodzieży i gangów przestępczych.

Spis treści

4. Kogo dotykają prześladowania?

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Do historycznych chrześcijan zalicza się Kościół rzymskokatolicki, anglikański i prawosławny. Są one często celem ataków bojowników Al-Sunnah wa Jama'ah.

Społeczności konwertytów

Należą do nich konwertyci z islamu lub tradycyjnych religii afrykańskich oraz konwertyci międzywyznaniowi z kościołów chrześcijańskich. Prześladowania są dotkliwe, jeśli konwertyta pochodzi ze środowiska muzułmańskiego i mieszka na zdominowanej przez muzułmanów północy; tacy konwertyci mogą stać się celem ataków radykalnych muzułmanów.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Do nietradycyjnych wspólnot chrześcijańskich należą grupy baptystów i zielonoświątkowców. Ze względu na ich nastawienie na ewangelizację, chrześcijanie w tych kościołach są regularnie zastraszani i atakowani.

Spis treści

5. Dane na temat przemocy i presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Mozambiku

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Życie prywatne

Na obszarach północnych, znajdujących się pod wpływem bojowników islamskich, chrześcijanie (zwłaszcza konwertyci ze środowisk muzułmańskich) muszą się ukrywać, bo w przeciwnym razie grozi im przemoc fizyczna oraz śmierć.

Życie rodzinne

Na północy, gdzie nasila się ekspansja dżihadystów, wychowywanie dzieci w duchu chrześcijańskim jest niebezpieczne, szczególnie na obszarach, z których rebelianci wyparli siły rządowe. Chrześcijanie padają ofiarą prześladowań i dyskryminacji w szkołach i ze strony członków lokalnej społeczności. Co więcej, na niektórych obszarach, gdzie dominują katolicy, dzieci z rodzin ewangelikalnych stają przed podobnymi wyzwaniami.

Życie w społeczeństwie

Chrześcijańskim kobietom i dziewczętom grożą uprowadzenia przez islamskich rebeliantów na północy kraju. Często do uprowadzeń dochodzi po ataku na wioski. W Cabo Delgado chrześcijanie byli prześladowani za nieprzestrzeganie muzułmańskich norm religijnych zgodnie z oczekiwaniami islamskich bojowników.

Życie w kraju

Kościoły na północy są plądrowane, symbole religijne są usuwane i niszczone.  Władze starają się ograniczyć rozprzestrzenianie się w kościołach niewygodnych dla nich poglądów w kwestiach takich jak prawa człowieka, mimo że kościół odegrał znaczącą rolę w procesie demokratyzacji w epoce postkolonialnej. Rząd dąży do wypracowania narzędzi kontroli nad religią poprzez nowy projekt ustawy, który jest obecnie przedmiotem dyskusji.

Życie w kościele

Władze wysyłają na przeszpiegi swoich pracowników, aby monitorowali treści głoszonych w kościołach kazań w poszukiwaniu oznak krytyki rządu. Dżihadyści kontrolują działalność kościelną na północy. Rząd celowo zwleka z wydawaniem zezwoleń na działalność kościołów i przygotowuje nowe prawo regulujące kwestie religijne. Podobnie jak w przypadku Rwandy, rząd chce mieć głos decyzyjny w wyznaczaniu przywódców kościelnych i stara się uniknąć mnożenia się mniejszych grup kościelnych.

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

• 14 lipca 2021 r. członkowie islamskiej milicji zaatakowali cywilów we wsi Mekombe niedaleko Palmy (Cabo Delgado) i zabili czworo chrześcijan.
• Islamiści zabijali dzieci, ścinając im głowy. W marcu 2021 r. ścięto głowę 11-letniego chrześcijanina.
• Chrześcijanie, w tym przywódcy kościelni, zostali zmuszeni do opuszczenia swoich wiosek.
• Porywano chrześcijańskie kobiety.

Spis treści

6. Perspektywa 5-letnia

Wzrost o dwa punkty w ŚIP 2022 wynika z presji, jaka jest wywierana na chrześcijan, szczególnie w północnej części kraju kontrolowanej przez dżihadystów. W okresie sprawozdawczym ŚIP 2022 dżihadyści zdołali opanować wiele miast i miasteczek, choć ostatecznie zostali wyparci przez rwandyjskie wojsko i siły państw Afryki Południowej. Powiązana z IS grupa islamistów ASWJ dąży do ustanowienia islamskiego kalifatu w Mozambiku. Na swojej drodze pali kościoły i szkoły, a dziesiątki tysięcy ludzi zostało zmuszonych do ucieczki z północnej części kraju. W okresie sprawozdawczym ŚIP 2022 prześladowania chrześcijan przybrały na sile.

Spis treści

7. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety: Prześladowaniami, które najczęściej dotykają chrześcijańskich kobiet i dziewcząt, są molestowanie seksualne, gwałty i przymusowe małżeństwo. Mozambik ma jeden z najwyższych wskaźników wczesnych małżeństw na świecie, co jest spowodowane obecnością bojowników islamskich. Uprowadzenia są powszechne tam, gdzie działają dżihadyści. Dziewczęta są wykorzystywane do pracy przymusowej, a kobiety jako niewolnice seksualne i do pracy w gospodarstwach domowych. Konwertyci wywodzący się ze środowisk muzułmańskich lub afrykańskich religii tradycyjnych są narażeni na naciski ze strony rodziny, takie jak przymusowe małżeństwo, rozwód, wydziedziczenie i utraty prawa do opieki nad dziećmi.

• Uprowadzenia
• Odebranie prawa do opieki nad dziećmi
• Wydziedziczenie lub odebranie prawa własności
• Dyskryminacja w szkole/ poprzez dostęp do edukacji
• Przemoc ekonomiczna w miejscu pracy/biznesie
• Wymuszone małżeństwo
• Przemoc fizyczna
• Przemoc psychiczna
• Przemoc seksualna

Mężczyźni: Ekstremizm islamski jest najbardziej powszechną formą prześladowania chrześcijan w Mozambiku. Jeden z ekspertów stwierdził, że „w prowincji, w której działają dżihadyści, powszechne stały się ataki wymierzone zarówno w nieruchomości należące do rządu, jak i chrześcijan”. Według doniesień, w atakach ginęli mężczyźni i chłopcy, wiele rodzin straciło pola uprawne i domy, tym samym tracąc środki do życia.  Młodzi chłopcy są również siłą wcielani do bojówek. Na początku 2020 roku ponad 50 młodych chłopców zostało zabitych za odmowę przyłączenia się do grup rebelianckich.

• Przemoc ekonomiczna w miejscu pracy/biznesie
• Śmierć

Spis treści

8. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Inne mniejszości religijne (takie jak hinduiści, buddyści i żydzi) są bardzo nieliczne w kraju; większość z nich to cudzoziemcy. Nie ma szczególnej formy prześladowania, która dotyczyłaby tych grup. Znaczna część ludności nadal wyznaje tradycyjne religie afrykańskie. Większość wyznawców żyje w odległych zakątkach kraju i nie ma doniesień o prześladowaniach, które miałyby ich dotykać.

Spis treści

9. Modlitwa

Módl się za Mozambik:

• Módl się z kościołami i ich liderami, którzy przyjęli tysiące rodzin przesiedlonych w wyniku konfliktów zbrojnych. Módl się, aby reagowali ze współczuciem i zrozumieniem, szczególnie wobec osób, które przeżyły traumę i są bezbronne. Módlcie się o mądrość, w tym jak najlepiej docierać do tych rodzin i wspierać je w potrzebie.
• Módl się o rozwój gospodarczy w całym regionie. Bezrobocie i brak dostępu do podstawowych usług sprawiły, że młodzież jest rozczarowana i rozżalona. W rezultacie wielu z nich przyłączyło się do islamskich grup ekstremistycznych. Módlcie się, aby rząd i międzynarodowi partnerzy zadbali o to, aby wszyscy skorzystali z projektów skierowanych do społeczności lokalnych.
• Módl się o mądrość i zaopatrzenie dla Open Doors, kiedy będziemy decydować o tym, jakie działania należy podjąć. Módl się o ochronę dla pracowników, którzy podróżują do niebezpiecznych regionów. Módl się o Boże błogosławieństwo dla wszystkich podejmowanych działań logistycznych.