Tunezja

Spis treści

Wnioski

Okres badawczy: 01.10.2021 – 30.08.2022

Dziennikarz, który dogłębnie zbadał sytuację tunezyjskich chrześcijan, stwierdził: „Tunezyjscy chrześcijanie spotykają się z dyskryminacją i są atakowani w sposób, który często nie jest widoczny dla szerszej opinii publicznej. Wpływa to na ich codzienne życie. Ze względu na religię, wielu z nich doświadcza dyskryminacji w zatrudnieniu, tracą rodziny, przyjaciół, a nawet narzeczonych; padają ofiarą przemocy słownej, psychicznej i fizycznej”.

Z tego powodu większość tunezyjskich konwertytów na chrześcijaństwo nie przyznaje się do konwersji i decyduje się na praktykowanie w ukryciu. Wrogość i presja, z jaką spotykają się ze strony społeczeństwa, sprawia, że chrześcijanie wolą nie rozmawiać z członkami rodziny oraz przyjaciółmi na tematy religijne, gdyż wiąże się to ze zbyt dużym niebezpieczeństwem. Chrześcijanie napotykają trudności w uczestniczeniu w praktykach religijnych ze względu na ryzyko,  jakie niesie ze sobą ewentualna identyfikacja przez służby bezpieczeństwa, które monitorują działalność wspólnot religijnych.

Profil kraju w PDF

Poniższy profil kraju jest przetłumaczonym fragmentem z Country Dossier World Watch Research, działu badawczego Open Doors. Kompletne lub skrócone dossier w języku angielskim można pobrać tutaj.

  Profil kraju w PDF

  Skrócony profil w PDF

Spis treści

1. Tło

Z powodu wysokiego bezrobocia, złych warunków życia, korupcji i ogólnego braku wolności w 2011 r. wybuchła w kraju tak zwana „rewolucja tunezyjska”. Prezydent Zine El Abidine Ben Ali został obalony, a w całym regionie rozpoczęła się Arabska Wiosna. Po wyborach przeprowadzonych zgodnie z nową konstytucją w 2014 i 2019 roku pojawiły się koalicje partii sekularystycznych i islamistycznych. Jednak liczne rządy (ponad 10 w niecałe 10 lat) nadal zmagały się z wyzwaniami gospodarczymi i niestabilnością polityczną. Tunezja, choć nadal postrzegana jako „ułomna demokracja”, wykazała oznaki przyszłej stabilności i rosnących swobód obywatelskich. Jednak 25 lipca 2021 r. prezydent Saied zawiesił parlament i przejął pełnię władzy. Obiecał zwalczyć powszechną korupcję, ale nie wiadomo, kiedy na nowo przywrócony zostanie porządek demokratyczny. Referendum konstytucyjne w lipcu 2022 roku przekształciło Tunezję w republikę prezydencką z niemal absolutną władzą prezydencką.

Według World Christian Database 2021 99,5% Tunezyjczyków to muzułmanie. Pomimo francuskiego dziedzictwa „laicite” (sekularyzmu) wśród miejskiej i wykształconej elity, islam jest bardzo wpływowy, a konstytucja uznaje islam za religię państwową. Chrześcijaństwo jest uważana przez rząd za obcą religię. Państwo nie uznaje także wspólnot kościelnych wśród rdzennych społeczności. Tunezyjscy chrześcijanie wywodzący się ze środowisk muzułmańskich pozostają na marginesie społecznym i są inwigilowani przez służby bezpieczeństwa.  Wszystkie denominacje chrześcijańskie mają swoje kościoły w stolicy Tunezji Tunisie, które służą na ogół chrześcijańskim imigrantom przebywającym w kraju.

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Konwertyci z islamu na chrześcijaństwo najbardziej obawiają się członków własnej rodziny i społeczeństwa, zwłaszcza na bardziej konserwatywnym południu kraju. Obszary miejskie, zwłaszcza stolica Tunis, oferują konwertytom możliwość ucieczki od presji rodziny i przeżywania swojej wiary w większej anonimowości. Brutalni islamscy bojownicy są aktywni na południowych obszarach przygranicznych i masowo atakują chrześcijan, jeśli tylko nadarzy się okazja.

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Społeczności chrześcijan ekspatriantów

Chrześcijanie z zagranicy cieszą się stosunkową wolnością, choć publiczna ewangelizacja nie jest tolerowana. 

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Ta kategoria została uwzględniona we „Wspólnotach chrześcijan emigrantów”.

Społeczności konwertytów

Konwertyci na chrześcijaństwo ze środowisk muzułmańskich mogą spotkać się z różnymi formami przemocy ze strony członków swoich rodzin. Mają jednak większą lub mniejszą swobodę w poszukiwaniu informacji na temat chrześcijaństwa, zwłaszcza treści zamieszczanych w Internecie.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Ta kategoria została uwzględniona we „Wspólnotach chrześcijan ekspatriantów”.

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Islamski ekstremizm

Konwertyci z islamu na chrześcijaństwo mogą zostać uwięzieni w domach przez swoje rodziny. Na szczeblu politycznym wpływowe są nadal islamskie partie polityczne. Wydaje się, że celem prezydenta jest zachowanie Tunezji jako kraju islamskiego, z niewielkim poszanowaniem praw (religijnych) tunezyjskich chrześcijan.

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Liczne przypadki molestowania seksualnego i przemocy domowej, w połączeniu z utrzymującymi się społecznymi normami dyskryminacyjnymi, świadczą o istnieniu różnic w traktowaniu kobiet i mężczyzn. Nierówność płci wykorzystywana jest jako instrument prześladowań religijnych. Konwertytki z islamu spotykają się z najszerszym zakresem prześladowań (zwłaszcza w tradycyjnym kontekście rodzinnym), w tym z pobiciami, wypędzeniem z domu, aresztem domowym, groźbami śmierci i gwałtami. Zamężnym konwertytkom grozi rozwód i utrata opieki nad dziećmi, podczas gdy kobiety niezamężne mogą być zmuszone do małżeństwa z muzułmanami. Głównymi prześladowcami w rodzinach są mężczyźni, którzy mogą ograniczyć kobietom dostęp do materiałów chrześcijańskich i możliwość spotykania się z innymi chrześcijanami. 

• Uprowadzenie
• Brak dostępu do chrześcijańskich materiałów religijnych
• Odebranie praw do opieki nad dziećmi
• Wymuszony rozwód
• Wymuszone małżeństwo
• Przymusowe opuszczenie domu - wypędzenie
• Uwięzienie przez rodzinę/areszt domowy
• Przemoc fizyczna
• Przemoc psychiczna
• Przemoc seksualna
• Przemoc słowna

Mężczyźni

Konwertyci są zdecydowanie najbardziej bezbronnymi chrześcijanami w Tunezji. Mężczyźni konwertyci narażeni są na zastraszanie, utratę pracy, ograniczenie dostępu do społeczności z innymi chrześcijanami, zatrzymania przez policję, pobicia i groźby śmierci. Mogą być ostracyzowani za przyniesienie wstydu rodzinie. Pod presją rodziny muzułmańskie żony opuszczają konwertytów, a oni sami mogą zostać pozbawieni należnego im spadku, a nawet dostępu do posiadanego przez nich majątku. Ostrość reakcji będzie się różnić w zależności od pozycji społecznej i politycznej mężczyzny. Prześladowania konwertytów wpływają na los całych rodzin, które także cierpią z tego powodu.

• Dyskryminacja w edukacji
• Przemoc ekonomiczna w miejscu pracy/biznesie
• Wymuszony rozwód
• Przymusowe opuszczenie domu - wypędzenie
• Uwięzienie przez władze państwowe
• Przemoc fizyczna
• Przemoc psychiczna

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Średnia presja na chrześcijan w Tunezji nieznacznie wzrosła w ŚIP 2023, czego wynikiem był wzrost  o jeden punkt, natomiast wynik przemocy utrzymał się na bardzo wysokim poziomie. 22 lipca prezydent Kais Saied umocnił swój faktyczny przewrót poprzez referendum konstytucyjne, które przywróciło w Tunezji jednoosobowe rządy. Chociaż nowa konstytucja jest niejednoznaczna w kwestii wolności wyznania i wiary, można się obawiać, że obecny wysoki poziom państwowego monitoringu tunezyjskich chrześcijan tylko się zwiększy.

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Tunezji.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

• Kilkoro tunezyjskich i zagranicznych chrześcijan zostało zatrzymanych oraz przesłuchanych w sprawie ich działalności.
• Wielu tunezyjskich chrześcijan doświadczyło prześladowań ze strony swoich rodzin, zostało poddanych ostracyzmowi i zmuszonych do opuszczenia domu rodzinnego.
• Wiele kościołów domowych i budynków należących do chrześcijan zostało zaatakowanych przez tunezyjskich obywateli.
• Co najmniej trzy tunezyjskie chrześcijanki, głównie młode kobiety, zostały zmuszone do małżeństwa z muzułmanami.
• Kilkoro tunezyjskich chrześcijan musiało zmienić miejsce zamieszkania w kraju lub wyprowadzić się za granicę z powodu presji (rodzinnej).

Życie prywatne

Konwertyci z islamu na chrześcijaństwo doświadczają silnej presji ze strony swoich rodzin, zwłaszcza na obszarach wiejskich. Spotkania z innymi chrześcijanami i posiadanie materiałów chrześcijańskich jest bardzo niebezpieczne. Grozi im ostracyzm, izolacja oraz  bojkot ekonomiczny.

Życie rodzinne

Społeczeństwo tunezyjskie postrzega niemuzułmanów jako obcych i dyskryminuje te grupy, aby w ten sposób skłonić ich do asymilacji z szerszą, sunnicką kulturą tunezyjską. Niemuzułmanom nie wolno adoptować dzieci w Tunezji. Konwertyci są zmuszani do rozwodu i tracą prawo do opieki nad dziećmi. Dzieci konwertytów muszą uczęszczać na obowiązkowe lekcje islamu i mogą doświadczać ostracyzmu społecznego, prześladowania, a nawet przemocy z powodu religii rodziców.

Życie w społeczeństwie

Konwertyci, zwłaszcza na obszarach wiejskich, doświadczają prześladowań i izolacji społecznej ze strony członków lokalnej społeczności. Przymusowe małżeństwa z muzułmańskimi mężczyznami są powszechnie stosowaną groźbą wobec młodych kobiet. Konwertytom utrudnia się także studia uniwersyteckie, dyskryminuje przy ubieganiu się o pracę lub bojkotuje ich firmy. Dlatego tunezyjscy chrześcijanie, aby uniknąć dyskryminacji, szukają zatrudnienia w instytucjach zagranicznych. Inwigilacja chrześcijan jest powszechna, a policjanci regularnie przesłuchują tunezyjskich chrześcijan. Nawet rutynowe wystąpienie o nowy paszport może prowadzić do szczegółowych przesłuchań. 

Życie w państwie

Prawo szariatu nie jest „głównym źródłem ustawodawstwa”, jak w wielu innych krajach arabskich, ale islam jest religią państwową. Władze postrzegają niemuzułmanów jako outsiderów, niezasługujących na równy status. Te nastroje są wspierane przez wrogo nastawione media, które szerzą dezinformację na temat chrześcijan. 

Życie w kościele

Tunezyjscy konwertyci nie mogą rejestrować swoich kościołów, a od czasu uzyskania przez Tunezję niepodległości w 1956 r. żaden nowy kościół nie został oficjalnie zarejestrowany. Zarejestrowane kościoły mogą swobodnie działać, ale wiąże się to z szeregiem codziennych trudności, zwłaszcza związanych z utrzymaniem nieruchomości, zatrudnianiem pracowników i uzyskaniem zgody na publikację i dystrybucję literatury chrześcijańskiej w języku arabskim. Choć sprzedaż Biblii nie jest zabroniona, w praktyce jest to bardzo trudne. Rozprowadzanie materiałów chrześcijańskich za darmo jest postrzegane jako prozelityzm i jest zabronione. 

Spis treści

8. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Tunezja zobowiązała się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR)
2. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (ICESCR)
3. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT)
4. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW)
5. Konwencja o prawach dziecka (CRC)

Tunezja nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

1. Konwertyci są poddawani ostracyzmowi, a członkowie rodziny przeciwni ich konwersji grożą im rozwodem i utratą prawa do opieki nad dziećmi (art. 18 ICCPR)
2. Dzieci chrześcijańskie są prześladowane z powodu wiary rodziców (ICCPR Art. 18 i CRC Art. 14)
3. Chrześcijanie napotykają ograniczenia w zatrudnieniu w sektorze publicznym i doświadczają dyskryminacji w sektorze prywatnym (ICCPR Art. 25 i 26 oraz ICESCR Art. 6)
4. Chrześcijanie spotykają się z prześladowaniem i przemocą, jeśli otwarcie wypowiadają się na tematy religijne lub angażują się w prozelityzm (ICCPR Art. 18 i 19)

Spis treści

9. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Bahaici nie są oficjalnie uznawani i nie mogą posiadać własnych miejsc kultu. Jednak w ostatnim czasie prowadzili konstruktywny dialog z przedstawicielami rządu. Grupy żydowskie wykonują praktyki religijne bez przeszkód, a rząd zapewnia bezpieczeństwo synagogom i częściowo dotuje koszty renowacji i konserwacji. Podział na sunnitów i szyitów przebiega w Tunezji stosunkowo spokojnie, choć szyiccy muzułmanie mogą doświadczać dyskryminacji, a w przeszłości osoby publiczne wypowiadały się przeciwko islamowi szyickiemu. 

Spis treści

10. Open Doors w Tunezji

We współpracy z lokalnymi partnerami i kościołami Open Doors wspiera Kościół w Północnej Afryce poprzez następujące działania: 

• Przywództwo 
• Programy uczniostwa
• Projekty pomagające chrześcijanom zdobycie środków utrzymania 
• Wsparcie modlitewne

Spis treści

11. Módl się za Tunezję

• Módl się, za chrześcijan w Tunezji, którzy przeszli z islamu na chrześcijaństwo. Módl się szczególnie za kobiety, które obawiają się przemocy domowej lub muszą wejść w przymusowe małżeństwo z muzułmaninem, ponieważ wybrały drogę za Jezusem. Proś Boga, aby ich zachował, chronił i zachęcał, nawet jeśli mogą żyć swoją wiarą tylko w ukryciu.
• Módl się, za prezydenta Kaisa Saieda, który przejął wszystkie sprawy rządowe i stał się niemal jedynym władcą w kraju. Módl się, aby Bóg go spotkał.
• Módl się, aby Bóg dał władzom miękkie serce i aby pracowały one dla dobra ludzi, w tym mniejszości religijnych.
• Módl się, aby lokalni partnerzy Open Doors w Tunezji byli zachęcani i wzmacniani.