Laos

Spis treści

Kluczowe ustalenia

Okres badawczy: od 1 października 2023 do 30 września 2024

Laotańscy chrześcijanie byli zszokowani morderstwem pastora w październiku 2022 oraz dwoma kolejnymi, które od tego czasu miały miejsce w różnych częściach kraju. Chociaż brutalne traktowanie nie jest im obce, zabójstwa były w ostatnich latach bardzo rzadkim wydarzeniem. W ramach represji władze komunistyczne ściśle monitorują wszelką działalność religijną, w tym działalność kościołów zarejestrowanych. Ponieważ wszystkie zgromadzenia muszą być zgłaszane w odpowiednim urzędzie, kościoły domowe są zmuszone działać potajemnie, gdyż formalnie są uważane za „nielegalne zgromadzenia”. Nawet szacowane 75% zatwierdzonych przez państwo wspólnot Laotańskiego Kościoła Ewangelicznego (LEC) rozsianych po kraju nie posiada stałych budynków i spotyka się w domach prywatnych. Konwertyci na chrześcijaństwo doświadczają najpoważniejszych naruszeń praw. Obwinia się ich o porzucenie rodzimej (buddyjsko-animistycznej) społeczności, a w konsekwencji spotykają się z presją i przemocą ze strony swoich rodzin (które w laotańskim gospodarstwie domowym składają się zwykle z trzech pokoleń żyjących pod jednym dachem) oraz lokalnych władz. Zarówno rodziny, jak i lokalne władze podburzają miejscową społeczność przeciwko konwertytom lub szukają pomocy u lokalnych przywódców religijnych. Często kończy się to wypędzeniem konwertytów z ich rodzinnej wioski.

Spis treści

Profil kraju w formacie PDF

Poniższy profil kraju stanowi przetłumaczoną część szczegółowych raportów przygotowanych przez World Watch Research, dział badawczy Open Doors. Profil kraju dostępny jest również do pobrania w formacie PDF. Szczegółowe raporty w oryginalnej wersji angielskiej (części "Informacje ogólne" oraz "Dynamika prześladowań") znajdują się na końcu strony.

SKRÓCONY PROFIL KRAJU W PDF

Spis treści

1. Tło

Laos jest unitarną republiką marksistowsko-leninowską, rządzoną od 1975 roku przez Laotańską Partię Ludowo-Rewolucyjną. Wybór Sonexay Siphandone na nowego premiera w grudniu 2022 roku najprawdopodobniej nie przyniesie żadnych znaczących zmian (RFA, 4 stycznia 2023). Pomimo reform gospodarczych przeprowadzonych w latach 80. kraj jest skrajnie ubogi i silnie uzależniony od pomocy zagranicznej, która jest w coraz większym stopniu dostarczana przez Chiny, co sprawia, że Laos jest jeszcze bardziej uzależniony od Chin w zakresie potrzeb infrastrukturalnych, a także w zakresie zadłużenia.

Obserwatorzy międzynarodowi opisują sytuację w zakresie praw człowieka w tym kraju jako wyjątkowo złą ze względu na ograniczenia swobód obywatelskich i prześladowania mniejszości. Władze kładą duży nacisk na kontrolowanie, a nawet indoktrynowanie ludności za pośrednictwem mediów (których nie można nazwać „wolnymi”), a także uciszanie obywateli wyrażających skargi lub obawy w mediach społecznościowych (UCA News, 1 marca 2021 r.). W praktyce prawa społeczności wiejskiej, często oparte na tradycjach i wierzeniach, mają pierwszeństwo przed wszystkimi przepisami krajowymi.

Źródłem największych trudności, na które napotykają chrześcijanie, są przedstawiciele lokalnych władz i przywódcy wiosek, w których interesie leżą ochrona i zachowanie praktyk etnicznych oraz utrzymanie komunistycznego stylu zarządzania i biurokracji, a także utrzymanie spokoju wewnątrz społeczności. Zabójstwo pastora w październiku 2022 roku i dwa kolejne morderstwa były szokiem dla małej społeczności chrześcijańskiej i żywym przypomnieniem, że rosnący Kościół chrześcijański nie jest dobrze widziany przez lokalne władze, zwłaszcza na obszarach wiejskich. Kraj znajduje się pod ścisłą kontrolą Partii Komunistycznej. Religia jest postrzegana jako zjawisko wrogie, nad którym trzeba mieć kontrolę. Podczas gdy buddyzm jest, przynajmniej do pewnego stopnia, akceptowany jako część dziedzictwa kraju, chrześcijaństwo jest postrzegane jako obcy wpływ wartości Zachodu, wrogich komunizmowi. Rosnące wpływy i zależność od Chin wydają się zwiększać znaczenie ideologii komunistycznej.

Według szacunków World Christian Database 2023 54,15% ludności to buddyści, wyznający głównie nauki Therawady. 41,9% ludności wyznaje religie etniczne (nie licząc ludowych religii chińskich) związane z ich pochodzeniem etnicznym lub plemiennym. Niektóre z tradycyjnych religii ludowych zostały włączone do buddyzmu, więc liczby podane powyżej częściowo nakładają się na siebie. 2,8% populacji to chrześcijanie. Główne wyznania chrześcijańskie to Kościół rzymskokatolicki, Laotański Kościół Ewangeliczny (LEC) i Adwentyści Dnia Siódmego. W kraju występuje wiele innych denominacji, ale nie mają one zbyt wielu kościołów, na przykład Kościoły ewangelikalne, baptystyczne, zielonoświątkowe, metodystyczne, luterańskie i Zbory Boże.

Spis treści

2. Sytuacja w poszczególnych regionach kraju

Prowincje, takie jak Luang Namtha, Phongsaly i Houphan na północy oraz Khammuane, Savannakhet w centralnym Laosie i Salavan na południu, od lat należą do miejsc, gdzie chrześcijanie napotykają trudności. 

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Wspólnoty chrześcijan ekspatriantów

Chrześcijanie z zagranicy na ogół nie utrzymują kontaktów z lokalnymi Kościołami. Pozwolono im jednak dołączyć do dwóch Kościołów ewangelicznych (LEC) w stolicy kraju, Wientianie. Do tej grupy należą pracownicy służby dyplomatycznej, którzy są stale inwigilowani przez policję.

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Do tradycyjnych wspólnot chrześcijańskich należą Kościół rzymskokatolicki, Laotański Kościół Ewangeliczny (LEC) i Adwentyści Dnia Siódmego. Chociaż są one oficjalnie uznawane przez władze, są także przez nie kontrolowane. W przypadku LEC istnieje ciche porozumienie, na mocy którego władze państwowe biorą udział w wyborze przywódców kościoła i zatwierdzaniu materiałów chrześcijańskich do druku.

Społeczności konwertytów

Konwertyci na chrześcijaństwo z buddyzmu lub animizmu spotykają się z największą presją i przemocą ze strony władz lokalnych, rodzin i członków lokalnej społeczności. Konwersja jest postrzegana jako potencjalne zagrożenie dla władzy państwowej oraz zdrada jedności rodziny i społeczności. Policja często działa szybko, twardą ręką represjonując grupy chrześcijan szerzących wiarę.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Do nietradycyjnych wspólnot chrześcijańskich należą wspólnoty zielonoświątkowe i ewangelikalne oraz luteranie. Ponieważ rząd nie zezwala na „nielegalne” zgromadzenia, grupy te muszą zarejestrować się w ramach jednego z trzech uznanych przez rząd Kościołów wymienionych w części Tradycyjne wspólnoty chrześcijańskie. Członkowie niezarejestrowanych Kościołów spotykają się w tajemnicy.

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Ucisk komunistyczny połączony z paranoją dyktatorską

Laos jest jednym z pięciu istniejących jeszcze na świecie państwa komunistycznych. Jednak tylko w kilku prowincjach i wsiach władze ściśle przestrzegają ideologii komunistycznej. Obszary te, wierne ideologii komunistycznej, są zdecydowanie przeciwne wszelkim wpływom uznawanym za obce lub zachodnie, w tym chrześcijaństwu. Władze często wykorzystują wrogie nastawienie obywateli do chrześcijan, aby uzasadnić działania, które mają ich wyeliminować z lokalnej społeczności.   

Ucisk klanowy

Animizm i inne obrzędy plemienne są praktykowane w całym kraju, zwłaszcza na obszarach wiejskich. Porzucenie praktyk plemiennych na rzecz chrześcijaństwa jest postrzegane jako zdrada tożsamości rodziny i społeczności. Przywódcy wiosek i członkowie rodzin często zmuszają chrześcijan do wyrzeczenia się wiary lub wypędzają ich ze swoich społeczności, aby „nie rozgniewać duchów”.

Nacjonalizm religijny

Większość ludności praktykuje buddyzm Therawada, który jest fundamentem kultury laotańskiej. Jak zauważył jeden z lokalnych ekspertów: „Buddyzm jest spoiwem łączącym liczne grupy etniczne i niedostępne wioski rozrzucone po górzystych terenach”. Dodał także: „Animistyczne obrzędy i strach przed duchami są również częścią buddyjskiej kultury w tym kraju”.

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Przemoc wobec kobiet jest powszechnie akceptowana kulturowo. Konwertytki cierpią najbardziej. Kobiety są wyszydzane, izolowane w miejscu pracy i traktowane z lekceważeniem przez członków lokalnej społeczności. We własnych domach są bite lub pozbawione możliwości dziedziczenia. Dziewczęta mogą również być dyskryminowane i szykanowane w szkole, choć prawdopodobieństwo pobicia jest mniejsze niż w przypadku chłopców.Chrześcijanki nie są dobrymi kandydatkami na żony. Niezamężne chrześcijanki narażone są na obelgi i groźby, ponieważ są uważane za mniej wartościowe.

Formy wywierania nacisku:

• przemoc fizyczna.

Mężczyźni

Przywództwo kościelne najczęściej spoczywa w rękach mężczyzn i z tego powodu stają się obiektem ataków. Pastorzy są w niebezpieczeństwie podczas ataków na kościoły, grozi im także uwięzienie przez władze. Za ich uwolnienie trzeba płacić znaczne sumy pieniędzy. Zatrzymani donoszą o surowym i poniżającym traktowaniu w czasie pobytu w areszcie lub więzieniu. Chrześcijanie spotykają się z prześladowaniami i dyskryminacją w miejscu pracy, wykluczeniem z funkcji rządowych i wojskowych oraz utratą pracy. W szkołach chłopcy narażeni są na pobicie i nękanie.

Formy wywierania nacisku:

• nękanie ekonomiczne poprzez ograniczony dostęp do zatrudnienia/nękanie w biznesie i miejscu pracy;
• nękanie ekonomiczne poprzez grzywny;
• uwięzienie przez władze państwowe;
• przemoc fizyczna.

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Po bezprecedensowym skoku o 6,6 pkt w ŚIP 2024 (z powodu zabójstw), ogólny wynik w ŚIP 2025 spadł o 1 pkt, co wynika ze spadku wyniku za przemoc z 11,3 pkt w ŚIP 2024 do 9,8 pkt. Z drugiej strony nastąpił bardzo niewielki wzrost średniej presji, przy czym na szczególną uwagę zasługuje wzrost presji ze strony rodziny i społeczności.

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Laosu.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Spis treści

8. Przemoc

Tabela obejmuje tylko kilka kategorii przemocy na tle wyznaniowym w okresie sprawozdawczym – szczegółowe wyniki znajdują się w sekcji przemoc w Pełnym Dossier Kraju. Ponieważ wiele incydentów nie jest zgłaszanych, liczby te należy rozumieć jako wielkości minimalne. Jeśli nie można było dokładnie określić liczy przypadków, podano symboliczną liczbę w zaokrągleniu (10, 100 lub 1000*). Dane rzeczywiste mogą być dużo wyższe. To damo dotyczy liczb 10 000*, 100 000* oraz 1 000 000*.

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

• 23 lipca 2024: W swoim domu został zastrzelony Pastor Thongkham Philavanh, pastor Khmu i szef LEC w prowincji Oudomxay. Według lokalnych chrześcijan pastor Thongkham był inwigilowany przez władze i kilkakrotnie ostrzegano go, aby zaprzestał „chrześcijańskiej działalności” (Morning Star News, 29 lipca 2024).
• 22 czerwca 2024: W wiosce Tahae w dystrykcie Xaibouathong w prowincji Khammouane aresztowano sześciu chrześcijan, w tym pastora, podczas przygotowań do nabożeństwa (Christian Post, 28 czerwca 2024).
• Luty 2024 r: W wiosce Kaleum Vanke w dystrykcie Xonboury w prowincji Savannakhet władze wioski przerwały nabożeństwo w kościele domowym. Spalono Biblie i zażądano zamknięcia kościoła (Radio Free Asia – RFA, 6 lutego 2024).

Życie prywatne

Chrześcijańscy konwertyci czy to z buddyzmu, czy z religii etnicznej, muszą zachować swoją wiarę w tajemnicy. Osobom, które przyznają się do bycia chrześcijanami, starszyzna wioski i jej pomocnicy grożą wypędzeniem. Wielu Laotańczyków wierzy, że są chronieni przez phi (duchy) i obawiają się je obrazić. Chrześcijanom wyznacza się termin, w którym mają się wyrzec nowej religii, aby nie skazać wioski na zagładę. Stosowane są różne środki nacisku, a jeśli to nie skutkuje, chrześcijanie są w brutalny sposób wypędzani z wioski.

Życie rodzinne

Nauki buddyjskie oraz praktyki i wierzenia animistyczne są uważane za część laotańskiej tożsamości. Oczekuje się, że wszyscy obywatele podporządkują się tradycji; dzieci są zmuszane przez szkołę oraz lokalną społeczność do uczestniczenia w ceremoniach i obrzędach w świątyniach buddyjskich. Chrześcijanie na terenach zamieszkanych przez pobożnych buddystów są dyskryminowani przez całe życie, np. odmawia się im dostępu do edukacji i pracy. Organizowanie chrześcijańskich pogrzebów jest utrudniane, a czasami chrześcijanie trafiają z tego powodu do aresztu. Jak zauważył jeden z lokalnych ekspertów: „Chrześcijanie muszą zapłacić dodatkową kwotę, aby móc korzystać z wiejskiego cmentarza, albo pochować zmarłych na własnej ziemi lub na specjalnie zakupionej ziemi. Wraz z zapłatą, wierzący są również proszeni o zabicie świni/bawoła w celu uspokojenia duchów, zmuszając w ten sposób wierzących do przeprowadzenia animistycznego rytuału”. Wiejskie kościoły, nawet jeśli działają w ramach zarejestrowanego LEC, nie mogą otwarcie przeprowadzać chrztów.

Życie w społeczeństwie

Chrześcijanie poddawani są silnej presji społecznej. W prowincjach, takich jak Luang Namtha, Phongsaly i Houphan na północy, Savannakhet, Bolikhamxay and Khammmouane w centrum oraz Salavan i Attapeu na południu, lokalne władze, zwłaszcza przywódcy wiosek, nękają, monitorują, zatrzymują i wypędzają chrześcijan. Policja wymaga od kościoła podania danych osobowych, takich jak numery telefonów, adresy oraz zdjęcia zarówno duchownych, jak i świeckich członków wspólnoty, aby ułatwić państwu nadzór nad nimi. Chrześcijanie w służbie publicznej (w tym w wojsku) są albo zwalniani, albo pomijani przy awansie. Chrześcijanie, którzy odeszli ze służby państwowej, otrzymują zaniżone emerytury. W bieżącym okresie badawczym odnotowano wyraźny wzrost liczby chrześcijan zamieszkujących obszary wiejskie, którzy wyrzekli się swojej wiary.

Życie w państwie

Chociaż konstytucja Laosu przewiduje wolność wyznania, prawo to nie jest respektowane. Urzędnicy komunistycznego rządu stosują naciski, ale większość naruszeń ma miejsce na poziomie lokalnym ze strony przywódców wiejskich wiosek. W interesie lokalnych przywódców jest zachowanie tradycyjnych praktyk etnicznych i (do pewnego stopnia) komunistycznej biurokracji. Chrześcijanie zatrudnieni w służbie publicznej są rutynowo pomijani przy awansach na wyższe stanowiska, nawet jeśli mają większe doświadczenie i lepsze osiągnięcia niż inni kandydaci.

Życie w Kościele

Zgodnie z dekretem 315 wiele działań kościelnych wymaga zatwierdzenia przez państwo. Zarówno tajna, jak i umundurowana policja uczestniczą w nabożeństwach, liczą osoby uczestniczące w nabożeństwach i robią notatki z kazań. Rząd jest nieco bardziej tolerancyjny wobec praktyk religijnych na obszarach miejskich, ale często podejmował surowe działania na obszarach wiejskich. W bieżącym okresie badawczym pojawiły się doniesienia o intensyfikacji działań policji wymierzonych w osoby posiadające/rozpowszechniające Biblie i inne materiały chrześcijańskie.

Spis treści

9. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Laos zobowiązał się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych: 

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR);
2. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (ICESCR);
3. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT);
4. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW);
5. Konwencja o prawach dziecka (CRC).

Laos nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

• Władza monitoruje chrześcijan i ich działalność (Art. 17 ICCPR);

• Chrześcijanie są dyskryminowani przy zatrudnieniu (Art. 26 ICCPR);

• Dzieci chrześcijańskie są zmuszane do uczestniczenia w buddyjskich lekcjach religii oraz w obrzędach i świętach religijnych, które nie są zgodne z ich przekonaniami religijnymi (Art. 18 ICCPR i Art. 14 CRC);

• Państwo nakłada surowe ograniczenia na chrześcijańskie spotkania, które wykraczają poza uznane i dozwolone na arenie międzynarodowej ograniczenia (Art. 18 i 21 ICCPR);

• Chrześcijanie są atakowani i wydalani ze swoich społeczności za dzielenie się swoją wiarą (Art. 18 i 19 ICCPR);

• Chrześcijanie są zabijani za wiarę (Art. 6,1 ICCPR);

• Chrześcijanie są karani więzieniem za wiarę (Art. 9 ICCPR).

Spis treści

10. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Buddyści spoza głównego nurtu nauczania czasami napotykają problemy przy rejestracji mnichów. Wśród społeczności etnicznych największe represje ze strony państwa dotykają Hmongów, wśród których wielu jest wyznawcami religii animistycznych lub chrześcijanami. Muzułmanie, hindusi i wyznawcy bahaizmu również tworzą w kraju niewielkie mniejszości, które doświadczają dyskryminacji ze strony komunistycznych władz państwowych.

Spis treści

11. Open Doors w Laosie

Open Doors działa w Laosie we współpracy z lokalnymi Kościołami, aby towarzyszyć wierzącym, którzy cierpią prześladowania dlatego, że zdecydowali się pójść za Chrystusem. Przemoc fizyczna oraz odsunięcie się rodzin i izolacja przez członków lokalnej społeczności to powszechne formy opresji, z którymi się spotykają. Stoimy u boku prześladowanych, niesiemy im pomoc w sytuacjach kryzysowych, pomagamy materialnie i mówimy światu o ich sytuacji. Open Doors pracuje poprzez lokalnych partnerów, by wzmocnić prześladowanych wierzących w Laosie poprzez następujące działania:

• dostarczanie materiałów chrześcijańskich;
• szkolenie z zakresu przywództwa;
• programy uczniowskie;
• programy rozwoju społeczno-gospodarczego.

Spis treści

12. Przypisy

• Niniejszy dokument został przygotowany w oparciu o bardziej szczegółowe Dossier Kraju przygotowywane corocznie przez World Watch Research (WWR), dział badawczy Open Doors International. Zezwala się na wykorzystywanie i bezpłatne rozpowszechnianie dokumentu pod warunkiem podania źródła, tj. © 2025 Open Doors International.

• Wszystkie krótkie profile krajów są dostępne w zakładce „Advocacy resources” na stronach poświęconych badaniom Open Doors International, wraz z bardziej szczegółowymi pełnymi dokumentami krajowymi i najnowszą aktualizacją metodologii ŚIP: www.opendoors.org/en-US/research-reports/. Są one również dostępne na stronie Open Doors Analytical: https://opendoorsanalytical.org/; (hasło: freedom).

• Okres badawczy dla ŚIP 2025: 1 października 2023 – 30 września 2024.