Maroko

Spis treści

Kluczowe ustalenia

Okres badawczy: od 1 października 2023 do 30 września 2024

Problem, z którym spotykają się chrześcijanie nieukrywający swoich przekonań religijnych, ma związek z art. 220 marokańskiego Kodeksu karnego. Artykuł ten zakazuje „osłabiania wiary muzułmanina”. Oznacza to, że wielu chrześcijanom, którzy w rozmowach poruszają tematy religijne, grożą aresztowanie i postępowanie karne. Obrońcy praw chrześcijan zostali wzięci na celownik władz i radykalnych bojowników islamskich. Podczas gdy prawo karze jedynie prozelityzm, konwertyci na chrześcijaństwo mogą być karani w inny sposób, na przykład utratą praw do dziedziczenia i opieki nad dziećmi.

Spis treści

Profil kraju w formacie PDF

Poniższy profil kraju stanowi przetłumaczoną część szczegółowych raportów przygotowanych przez World Watch Research, dział badawczy Open Doors. Profil kraju dostępny jest również do pobrania w formacie PDF. Szczegółowe raporty w oryginalnej wersji angielskiej (części "Informacje ogólne" oraz "Dynamika prześladowań") znajdują się na końcu strony.

SKRÓCONY PROFIL KRAJU W PDF

Spis treści

1. Tło

Maroko uzyskało niepodległość od Francji w 1956 roku. Od tego czasu utrzymuje względną stabilność i dobrobyt. W 2011 roku Arabska Wiosna dotarła także do Maroka. Duża część protestujących była sfrustrowana bezrobociem i domagała się większych swobód obywatelskich. Rząd zorganizował referendum w sprawie reform konstytucyjnych, co pozwoliło Maroku uniknąć wstrząsów politycznych, które ogarnęły znaczną część świata arabskiego. Żale i niezadowolenie pozostają szczególnie silne w regionie Rif (w północnej części kraju), gdzie głównie etniczna ludność berberyjska czuje się marginalizowana i zaniedbywana przez rząd.

Islam jest oficjalną religią państwową. 99% ludności to muzułmanie (w większości sunnici). W przeszłości żyły tam dość duże społeczności żydów i chrześcijan. W drugiej połowie XX wieku znacząco się zmniejszyły.

Konwersja z islamu na chrześcijaństwo nie jest zabroniona, ale, jak podkreśla Middle East Concern, „przepisy prawne surowo zabraniają bluźnierstwa oraz obrazy uczuć religijnych”, jak również prozelityzmu nieislamskiego. Zgodnie z Kodeksem karnym, każdy, kto usiłuje uniemożliwić innym osobom postępowanie zgodnie z ich przekonaniami religijnymi, a także każdy, kto podżega w celu „zachwiania wiary muzułmanina” lub nawrócenia muzułmanina na inną religię, podlega karze pozbawienia wolności i grzywny. Ustawa o stowarzyszeniach zakazuje działalności stowarzyszeniom, które dążą do podważenia islamu, a dystrybucja materiałów nieislamskich jest prawnie ograniczona. Kobiety zarejestrowane jako muzułmanki nie mogą wychodzić za mąż za niemuzułmanów.

Większość chrześcijan w Maroku to katoliccy ekspaci. Formalnie zatwierdzone Kościoły dla emigrantów można znaleźć tylko w dużych miastach. Rdzenni marokańscy chrześcijanie nie mogą dołączać do tych kongregacji.

Marokańscy chrześcijanie, z których prawie wszyscy wywodzą się ze środowisk muzułmańskich, narażeni są na prześladowania społeczne, na przykład dyskryminację na rynku pracy. Nie są uznawani przez rząd, znajdują się pod obserwacją służb bezpieczeństwa i najczęściej spotykają się z wrogością ze strony bliższej i dalszej rodziny oraz współobywateli.    Chrześcijanie w Maroku, zwłaszcza konwertyci z islamu, muszą bardzo uważać na treści umieszczane w postach w mediach społecznościowych. Krytyka islamu lub (religijnego autorytetu) króla może prowadzić do aresztowania i zatrzymania, a także nienawiści społecznej. Większość chrześcijan w Maroku używa pseudonimu do publikowania chrześcijańskich materiałów. Pozytywnym aspektem jest to, że wraz ze wzrostem dostępu do internetu i mediów społecznościowych wielu konwertytów na chrześcijaństwo, mimo geograficznej izolacji, może teraz znaleźć społeczność online.

Spis treści

2. Sytuacja w poszczególnych regionach kraju

Ludność muzułmańska na obszarach wiejskich jest znana z konserwatyzmu; większość przypadków łamania praw człowieka ma miejsce w zamieszkanej głównie przez Berberów północno-wschodniej części kraju, w górach Atlas i na południowo-wschodnich obszarach pustynnych. Większość konwertytów mieszka w miastach, gdzie łatwiej jest uciec od presji rodziny i społeczności.

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Wspólnoty chrześcijan ekspatriantów

Chrześcijańscy migranci są często inwigilowani przez służby bezpieczeństwa i grozi im deportacja, jeśli angażują się (lub są podejrzewani o angażowanie się) w działalność ewangelizacyjną. Na ogół cieszą się jednak względną swobodą. Chrześcijanie z Afryki Subsaharyjskiej to przede wszystkim zielonoświątkowcy. Są oni zazwyczaj marginalizowani i dyskryminowani.

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Kategoria ta nie została uwzględniona w punktacji i analizie ŚIP.

Społeczności konwertytów

Konwertyci z islamu spotykają się w kościołach domowych, ponieważ państwo nie zezwala im na gromadzenie się w oficjalnych kościołach. Członkowie rodziny i lokalna społeczność naciska, aby wyrzekli się nowej religii, choć poziom tolerancji jest wyższy na obszarach miejskich. Znajomi i sąsiedzi zazwyczaj bacznie się im przyglądają i reagują sprzeciwem, jeśli uznają, że chrześcijanin podejmuje próby ewangelizacyjne.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Kategoria ta nie została uwzględniona w punktacji i analizie ŚIP.

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Islamski ekstremizm

Restrykcje nakładane przez władze islamskie obejmują konfiskatę literatury chrześcijańskiej w języku arabskim (w tym Biblii), zakaz współpracy z chrześcijanami z zagranicy (zwłaszcza, jeśli wiąże się to z ewangelizacją) oraz poważne trudności w zapewnieniu legalnych miejsc spotkań chrześcijan nawróconych z islamu. Konwertyci z islamu spotykają się z presją ze strony rodziny i członków lokalnej społeczności.

Paranoja dyktatorska

Rząd marokański patrzy na Kościół, a zwłaszcza na działalność konwertytów, z podejrzliwością. Od Marokańczyków oczekuje się lojalności wobec islamu, króla i kraju. W przeszłości władze oskarżały chrześcijan o nielojalność wobec króla i deportowały wielu zagranicznych chrześcijan bez należytego procesu. Jednym z powodów tego rodzaju działań rządu może być strach przed radykalnymi ugrupowaniami muzułmańskimi, których zadowolenie pomaga władzom uniknąć niepokojów w kraju.  

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Oczekiwania kulturowe wiążą kobiety z obowiązkami domowymi, zwłaszcza na obszarach wiejskich. Konwertytki z islamu są najbardziej narażone na prześladowania, szczególnie wewnątrz rodziny. Grożą im rozwód, odebranie możliwości widywania dzieci, areszt domowy i wymuszone małżeństwo. Dostęp do chrześcijańskich materiałów religijnych jest niezwykle trudny, a chrześcijanki w małych miejscowościach i wsiach muszą ubierać się zgodnie z zasadami islamu i brać udział w islamskich obrzędach religijnych. Gwałt i molestowanie seksualne to obszar tabu związany z honorem rodziny, co czyni je potężnym narzędziem przymusu religijnego, stosowanym również wobec migrantek subsaharyjskich w Maroku.

Formy wywierania nacisku:

• ograniczanie kontaktów społecznych/międzyludzkich;
• odbieranie prawa do opieki nad dziećmi;
• brak prawnej możliwości zawarcia małżeństwa z chrześcijaninem;
• narzucenie reguł ubioru;
• wymuszony rozwód;
• wymuszone małżeństwo;
• uwięzienie przez rodzinę (areszt domowy);
• przemoc fizyczna;
• przemoc psychiczna;
• przemoc seksualna;
• przemoc werbalna.

Mężczyźni

Chrześcijańscy konwertyci należą do najbardziej narażonych na prześladowania w społeczeństwie marokańskim, ponieważ uważa się, że przynieśli wstyd swoim rodzinom. Grożą im ostracyzm ze strony rodziny, odmowa wsparcia finansowego, wydziedziczenie oraz porzucenie przez żonę. W przypadku nieżonatych mężczyzn może istnieć presja, aby poślubili muzułmankę, choć ten rodzaj przemocy dotyczy w większym stopniu kobiet. Mężczyźni mogą być przesłuchiwani, bici oraz więzieni. Dotkliwość reakcji rodziny i społeczeństwa zależy od pozycji społecznej i politycznej mężczyzny. Dyskryminacja związana ze znalezieniem zatrudnienia jest kluczowa, ponieważ mężczyźni są zazwyczaj głównymi żywicielami rodzin. W sporadycznych przypadkach dochodzi również do dyskryminacji w edukacji.

Formy wywierania nacisku:

• dyskryminacja w edukacji;
• nękanie ekonomiczne poprzez brak dostępu do zatrudnienia/nękanie w biznesie i miejscu pracy;
• zmuszanie do opuszczenia miasta/kraju;
• przemoc fizyczna;
• przemoc psychiczna.

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Wzrost wyniku Maroka do 74 pkt wynika głównie ze znacznego wzrostu wyniku w kategorii „przemoc”, który wzrósł z 5,4 pkt w ŚIP 2024 do 8,3 pkt w ŚIP 2025. Rosnąca liczba marokańskich chrześcijan odpowiada za wzrost liczby incydentów w młodej społeczności kościelnej, co przekłada się na bardzo wysoki poziom średniej presji w pięciu sferach życia, a także bardzo wysoki wynik przemocy. Wzrost wyniku w zakresie przemocy jest spowodowany głównie większą liczbą zgłoszonych incydentów z udziałem kościołów domowych. 

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Maroka.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Spis treści

8. Przemoc

Tabela obejmuje tylko kilka kategorii przemocy na tle wyznaniowym w okresie sprawozdawczym – szczegółowe wyniki znajdują się w sekcji przemoc w Pełnym Dossier Kraju. Ponieważ wiele incydentów nie jest zgłaszanych, poniższe liczby należy rozumieć jako wartości minimalne. Jeśli nie można było dokładnie określić liczy przypadków, podano symboliczną liczbę w zaokrągleniu (10, 100 lub 1000*). Dane rzeczywiste mogą być dużo wyższe. To samo dotyczy liczb 10 000*, 100 000* oraz 1 000 000*.

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

• Przez cały okres badawczy ŚIP 2025 policja monitorowała działalność chrześcijan, zatrzymywała ich i przesłuchiwała. Kilkunastu marokańskich chrześcijan zostało publicznie aresztowanych, a następnie byli przesłuchiwani przez policję w sprawie ich działalności. Chociaż żaden chrześcijanin nie został postawiony w stan oskarżenia, te publiczne aresztowania mają paraliżujący efekt, stygmatyzując marokańskich chrześcijan zarówno przed ich rodzinami, jak i lokalnymi społecznościami. Wszechobecny monitoring zmusza wielu marokańskich chrześcijan do autocenzury.
• Kilka kościołów domowych zostało zmuszonych przez policję do zaprzestania spotkań.
• Zgłoszono co najmniej trzy przypadki wymuszonych małżeństw.
• Ponadto kilkoro konwertytów z islamu na chrześcijaństwo, głównie młodych kobiet, zostało przesiedlonych wbrew ich woli.

Życie prywatne

Zarówno dla chrześcijan miejscowych, jak i tych, którzy przyjechali zza granicy, publiczne rozmowy na temat wiary z osobami spoza najbliższej rodziny są niebezpieczne, gdyż wiążą się z ryzykiem oskarżenia o „osłabienie wiary muzułmanina” zgodnie z marokańskim prawem. Muzułmanie mogą gwałtownie zareagować na widok chrześcijańskich symboli religijnych noszonych przez konwertytę lub rozmów na tematy religijne, dlatego wielu konwertytów boi się ujawnić i otwarcie mówić o swoich przekonaniach religijnych.

Życie rodzinne

Prawo zabrania małżeństw między muzułmańskimi kobietami a chrześcijańskimi mężczyznami. Dzieci chrześcijan są narażone na dyskryminację i prześladowanie ze strony rówieśników, a także na izolację przez członków lokalnej społeczności. Celowo wywiera się presję na rodziny chrześcijańskie, starając się wymusić asymilację lub emigrację.

Życie w społeczeństwie

Chrześcijaństwo nie mieści się w tradycyjnej marokańskiej tożsamości. Jest odbierane jako religia imperialistów. Na tej podstawie marokańskie służby bezpieczeństwa monitorują działalność miejscowych i migrujących chrześcijan. Z obawy przed ewangelizacją zabraniają również organizowania jakichkolwiek grup, które identyfikują się jako jawnie „chrześcijańskie”. Chrześcijanie nawróceni z islamu napotykają liczne trudności w religijnym wychowaniu dzieci. Dzieci mogą być zastraszane w szkole lub zmuszane do brania udziału w lekcjach islamu pomimo braku zgody rodziców.

Życie w państwie

Z politycznego punktu widzenia sytuacja chrześcijan w Maroku jest trudna, ponieważ konstytucja uznaje islam za religię państwową. Organizacje społeczeństwa obywatelskiego o wyraźnym charakterze chrześcijańskim lub takie, których celem jest obrona praw marokańskich konwertytów, są aktywnie zwalczane przez rząd. Działania ewangelizacyjne są zakazane, a ci, którzy się w nie angażują, mogą zostać oskarżeni o „osłabienie wiary muzułmanów” i narazić się na odpowiedzialność karną.

Życie w Kościele

Fakt, że działalność chrześcijańska może być interpretowana jako prozelityzm, często utrudnia wzrost i rozwój wspólnot chrześcijańskich. Kościoły ekspatów są regularnie inwigilowane, aby powstrzymać Marokańczyków od uczestniczenia w ich nabożeństwach. Państwo zabrania marokańskim chrześcijanom zakładania własnych Kościołów. Ponadto, sprzedaż oraz eksponowanie Biblii jest zakazane, gdyż państwo widzi w nich narzędzie do ewangelizowania.

Spis treści

9. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Maroko zobowiązało się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR);

2. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (ICESCR);

3. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT);

4. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW);

5. Konwencja o prawach dziecka (CRC).

Maroko nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

• Konwertyci są poddawani ostracyzmowi, a członkowie rodziny przeciwni ich konwersji grożą im rozwodem i utratą prawa do opieki nad dziećmi (Art. 18 ICCPR);

• Konwertytki są przymusowo wydawane za mąż i zmuszane do odwołania swoich przekonań (Art. 23.3 ICCRP i Art. 16 CEDAW);

• Chrześcijanie spotykają się z prześladowaniem i przemocą, jeśli otwarcie wypowiadają się na tematy religijne lub angażują się w prozelityzm (Art. 18 i 19 ICCPR);

• Chrześcijanie napotykają na ograniczenia w zatrudnieniu w sektorze publicznym i doświadczają dyskryminacji w sektorze prywatnym (Art. 25 i 26 ICCPR i Art. 6 ICESCR). 

Spis treści

10. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Judaizm jest jedyną religią mniejszościową oficjalnie uznaną w konstytucji, a żydzi mają swoje własne sądy religijne rozpatrujące spory rodzinne. Chociaż islam jest oficjalną religią państwa, de facto tylko islam sunnicki (Maliki) jest społecznie akceptowany. Muzułmanie szyiccy, muzułmanie Ahmadijja i bahaici są poddawani restrykcjom, które niemal uniemożliwiają im otwarte uczestnictwo w praktykach religijnych. Zarówno społeczeństwo, jak i rząd starają się wyeliminować ateistów i ateizm. W niedalekiej przeszłości kilku ateistów oraz innych obywateli otrzymywało groźby śmierci oraz było nękanych przez władze.  

Spis treści

11. Open Doors w Maroku

Open Doors zapewnia wsparcie modlitewne prześladowanym chrześcijan w Maroku.

Spis treści

12. Przypisy

• Niniejszy dokument został przygotowany w oparciu o bardziej szczegółowe Dossier Kraju przygotowywane corocznie przez World Watch Research (WWR), dział badawczy Open Doors International. Zezwala się na wykorzystywanie i bezpłatne rozpowszechnianie dokumentu pod warunkiem podania źródła, tj. © 2025 Open Doors International.
• Wszystkie krótkie profile krajów są dostępne w zakładce „Advocacy resources” na stronach poświęconych badaniom Open Doors International, wraz z bardziej szczegółowymi pełnymi dokumentami krajowymi i najnowszą aktualizacją metodologii ŚIP: www.opendoors.org/en-US/research-reports/. Są one również dostępne na stronie Open Doors Analytical: https://opendoorsanalytical.org/; (hasło: freedom).
• Okres badawczy dla ŚIP 2025: 1 października 2023 – 30 września 2024.