Libia

Spis treści

Wnioski

Okres badawczy: 01.10.2021 – 30.08.2022

Od obalenia Muammara Kaddafiego w 2011 roku Libia pogrążona jest w wojnie domowej. Grupy plemienne i radykalne ugrupowania islamskie, wspierane przez różne kraje, walczą o bogactwo (ropę) i władzę. Wspierany przez ONZ Rząd Jedności Narodowej, najnowsza próba przywrócenia rządu centralnego, bez powodzenia próbował zorganizować wybory. Od marca 2022 roku zarówno zachodni, jak i wschodni region kraju mają swoich premierów, a napięcia regularnie przybierają gwałtowny charakter.
Libijscy chrześcijanie ze środowisk muzułmańskich są poddawani silnym naciskom przez członków rodziny i lokalnej społeczności, aby wyrzekli się swojej wiary. Cudzoziemcy napływający z innych części kontynentu afrykańskiego są również celem islamistów oraz grup przestępczych.  Znane są przypadki porywania chrześcijan i wykonywania na nich brutalnych egzekucji. Nawet jeśli uda im się uniknąć tak strasznego losu, chrześcijanie z Afryki Subsaharyjskiej są nękani i zastraszani przez radykalnych muzułmanów. Chrześcijanie, którzy publicznie dają wyraz swojej wierze lub próbują prowadzić rozmowy na tematy religijne, są narażeni na gwałtowny sprzeciw i aresztowanie. Brak jednego rządu centralnego, który mógłby narzucić prawo i porządek oznacza brak poczucia bezpieczeństwa dla chrześcijan. Poziom przemocy wobec chrześcijan w Libii jest obecnie klasyfikowany jako „ekstremalnei wysoki”.

Profil kraju w PDF

Poniższy profil kraju jest przetłumaczonym fragmentem z Country Dossier World Watch Research, działu badawczego Open Doors. Kompletne lub skrócone dossier w języku angielskim można pobrać tutaj.

  Profil kraju w PDF

  Skrócony profil w PDF

Spis treści

1. Tło

Od obalenia dyktatora Kaddafiego w 2011 roku życie w Libii toczy się w atmosferze wojny domowej. Uznane przez ONZ rządy, wspierane w dużej mierze przez ugrupowania islamistyczne, skupione na zachodzie kraju wokół stolicy Trypolisu, są w konflikcie z konkurencyjnym rządem na wschodzie kraju, wspieranym przez feldmarszałka Khalifę Haftara i jego siły. Obie frakcje są wspierane przez zagranicznych mocodawców, którzy walczą o wpływy. Bitwa o Libię stała się starciem dwóch przeciwstawnych bloków, które dzielą sunnicki Bliski Wschód. Po jednej stronie znajduje się oś Turcja-Katar, która wspiera polityczny islam (islamizm). Po drugiej stronie znajduje się oś Zjednoczone Emiraty Arabskie-Arabia Saudyjska-Egipt, która postrzega politycznych islamistów jako egzystencjalne zagrożenie dla swoich rządów i dlatego wspiera ich przeciwników.

Praktycznie wszyscy muzułmanie są wyznawcami islamu sunnickiego. Pośród mniejszości etnicznej Amazigh (Berberowie) można spotkać muzułmanów Ibadi. Wśród migrantów z Afryki Subsaharyjskiej i Egiptu jest znaczna liczba chrześcijan. Niemal wszyscy niemuzułmanie to cudzoziemcy; liczba libijskich chrześcijan nawróconych z islamu jest bardzo niska. Zarówno tymczasowa Deklaracja Konstytucyjna (2011), jak i projekt konstytucji z 2017 roku uznają islam za religię państwową, a prawo szariatu za główne źródło prawodawstwa. Istnieje wysokie ryzyko napaści fizycznej, w tym uprowadzeń, tortur, zabójstw oraz napaści seksualnych i gwałtów.  Za takie ataki i nadużycia odpowiadają brutalne grupy zbrojne, realizujące własną interpretację islamu. Chrześcijańscy migranci i uchodźcy w Libii spotykają się również z dyskryminacją ze strony swoich pracodawców, grup przestępczych i współwięźniów w ośrodkach dla imigrantów.

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Chrześcijanom w całym kraju grozi niebezpieczeństwo, ale szczególnie narażeni są na obszarach, gdzie działają radykalne grupy islamistów. Dotyczy to zwłaszcza regionu wokół Syrty, który słynie z obecności radykalnych grup islamskich (w tym odłamów IS). Na wschodzie radykalne ugrupowania islamistyczne są obecne zarówno na obszarach wiejskich, jak i miejskich, takich jak Bengazi. 

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Społeczności chrześcijan ekspatriantów

Chrześcijańscy pracownicy migrujący (większość z nich pochodzi z Afryki Subsaharyjskiej i Egiptu) mogą spotykać się w nielicznych kościołach na zachodzie kraju, choć wielu z nich w obawie przed prześladowaniami woli trzymać się od nich z dala. Pod żadnym pozorem Libijczykom nie wolno uczęszczać do tych kościołów. Niektórzy chrześcijanie przebywający na emigracji cieszą się ograniczoną wolnością, ale stale spotykają się z groźbami porwań i innych form przemocy. Chrześcijanie Afryki Subsaharyjskiej są podwójnie narażeni na prześladowania i dyskryminację ze względu na rasę i religię. Chrześcijańscy migranci podróżujący przez Libię w drodze do Europy padają ofiarą nadużyć.

Społeczności konwertytów

Bardzo mała grupa libijskich chrześcijan woli utrzymywać swoją konwersję w tajemnicy. Libijczykom zabrania się uczestnictwa w nabożeństwach w oficjalnych kościołach. Niewielu chrześcijan nawraca się ze środowisk muzułmańskich, ale wraz z pojawieniem się chrześcijańskich programów w telewizji satelitarnej i chrześcijańskich stron internetowych w języku arabskim, wzrasta zainteresowanie chrześcijaństwem. 

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Islamski ekstremizm

Głęboko zakorzeniona kultura islamu sprawia, że konwertyci na chrześcijaństwo spotykają się z ogromną presją ze strony rodziny i lokalnej społeczności. Po upadku Kaddafiego różne radykalne ugrupowania islamskie zyskały wpływy i kontrolę w społeczeństwie. Na poziomie lokalnym imamowie lub szejkowie znani są z podżegania do nienawiści wobec chrześcijan, zwłaszcza migrantów i konwertytów. Radykalni politycy i uczeni islamscy wyznający Madkhalizm wywierają wpływ na społeczeństwo jako ogół zarówno poprzez telewizję, jak i Internet. W całym kraju obowiązuje prawo szariatu. Połączenie tych czynników spowodowało w ostatnich latach gwałtowny wzrost przemocy wobec chrześcijan.

Ucisk klanowy

Społeczeństwo Libii jest konserwatywne i zorganizowane wokół plemion. Przejście z islamu na chrześcijaństwo jest postrzegane nie tylko jako zdrada islamu, ale także rodziny i plemienia. Co więcej, ze względu na kwestie etniczne i rasowe, migranci z krajów subsaharyjskich są silnie dyskryminowani. 

Korupcja oraz przestępczość zorganizowana

Wszechobecną korupcję pogłębia brak zasad prawnych i bezkarność. To źródło prześladowań łączy się z islamskim ekstremizmem, ponieważ niektóre islamskie grupy współpracują z zorganizowanymi grupami przestępczymi i angażują się w handel ludźmi i inne formy działalności przestępczej. Grupy te znane są z gwałtów, brania zakładników i handlu niewolnikami. 

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Kobiety zajmują w libijskim życiu rodzinnym niższą pozycję niż mężczyźni, co jest spowodowane normami plemiennymi zgodnymi z prawem szariatu. W przypadku podejrzenia o zainteresowanie chrześcijaństwem kobiecie grozi areszt domowy, przemoc seksualna, przymusowe małżeństwo, a nawet śmierć. Kobiety, które doświadczają przemocy seksualnej jako „kary”, napotykają na społeczne i kulturowe bariery uniemożliwiające ściganie sprawców tych przestępstw. Chrześcijanki migrujące przez Libię są również narażone na uprowadzenie i handel ludźmi, zwłaszcza gdy są oddzielone od swoich męskich towarzyszy, jak np. w ośrodkach przetrzymywania migrantów.

• Uprowadzenia
• Brak dostępu do chrześcijańskich materiałów religijnych i obrzędów
• Ograniczanie kontaktów społecznych/międzyludzkich
• Zmuszanie do przestrzegania nakazów związanych z ubiorem
• Wymuszone małżeństwo
• Uwięzienie przez rodzinę/areszt domowy
• Handel ludźmi
• Śmierć
• Przemoc psychiczna
• Przemoc seksualna 

Mężczyźni

Mężczyźni w Libii  są narażeni na wysokie ryzyko przemocy fizycznej ze względu na powszechnie panującą atmosferę przemocy, okrucieństw i bezkarności. Libijscy chrześcijańscy nawróceni z islamu są w szczególności narażeni na utratę pracy, przemoc fizyczną i psychiczną oraz eksmisję z domu rodzinnego. Praca przymusowa i niewolnictwo są szeroko rozpowszechnione wśród mężczyzn z Afryki Subsaharyjskiej, którzy wyemigrowali do Libii, w tym chrześcijan. Libijscy mężczyźni i chłopcy są coraz częściej zmuszani do walki w milicjach, przez co wielu z nich ucieka z rodzinnych miast, aby uniknąć takiego losu. Ofiarami rekruterów padają także migranci przebywający w obozach przejściowych.

• Uprowadzenia
• Przemoc ekonomiczna w miejscu pracy/biznesie
• Przymusowe opuszczenie domu - wypędzenie
• Uwięzienie przez władze państwowe
• Pobór do wojska / bojówek / służba wbrew sumieniu
• Handel ludźmi
• Śmierć
• Przemoc fizyczna
• Przemoc psychiczna 

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Wynik Erytrei wzrósł o jeden punkt w porównaniu z ŚIP 2022, głównie z powodu wzrostu przemocy. Średni poziom presji na erytrejskich chrześcijan we wszystkich sferach życia pozostaje na ekstremalnie wysokim poziomie i dla wielu jest nie do zniesienia. Jest on najsilniejszy w obszarach życie w państwie i życie w kościele, co odzwierciedla politykę państwa – głównego sprawcy prześladowań.

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Libii.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

W okresie sprawozdawczym ŚIP 2023:

• Zaatakowano i zniszczono lub uszkodzono kilka budynków kościelnych i innych miejsc kultu chrześcijańskiego, należących głównie do chrześcijan z Afryki Subsaharyjskiej.
• Kilku chrześcijan z Afryki Subsaharyjskiej zostało porwanych dla okupu. 
• Istnieją doniesienia o pobiciu i gwałtach popełnianych na chrześcijańskich migrantach (głównie z krajów Afryki Subsaharyjskiej) przebywających w ośrodkach w Libii.
• Jeden chrześcijański konwertyta z islamu otrzymał wyrok śmierci.

Życie prywatne

Chrześcijanie w Libii boją się otwarcie przyznawać do swojej wiary ze względu na zagrożenie ze strony krewnych, społeczeństwa i radykalnych grup islamskich. Chociaż prozelityzm nie jest wyraźnie zabroniony, „podżeganie do podziałów” i „znieważanie islamu” jest. Rozmowa o wierze chrześcijanina z muzułmaninem może być interpretowane jako akt ewangelizacji.

Życie rodzinne

Edukacja religijna oparta jest na zasadach islamu. Prawie wszyscy chrześcijańscy ekspatrianci opuścili kraj, a główną grupę chrześcijan stanowią obecnie migranci z Afryki Subsaharyjskiej i pewna grupa egipskich koptów. Ich dzieci, jeśli chodzą do szkoły, muszą uczęszczać na lekcje islamu i są narażone na złe traktowanie.

Życie w społeczeństwie

Większość Libijczyków to Arabowie lub Berberowie. Wielu chrześcijan to emigranci z Afryki Subsaharyjskiej poszukujący lepszych możliwości ekonomicznych. Spotykają się z dyskryminacją zarówno ze względu na religię, jak i rasę.

Życie w państwie

Konwertyci mogą być bezkarnie krzywdzeni oraz zabijani; jeśli ataki są dokonywane przez członków rodziny, będzie to uważane za sprawę honoru rodziny. Chrześcijanie mogą być bezkarnie zabijani zarówno przez radykalne grupy, jak i urzędników państwowych, szczególnie narażeni są chrześcijanie subsaharyjscy. Zagraniczni chrześcijanie muszą być bardzo ostrożni, aby nie sprowokować agresji, krytykując rząd. Nawet nieliczne zarejestrowane kościoły starają się nie umieszczać symboli religijnych na zewnątrz swoich budynków, ponieważ publiczne eksponowanie symboli chrześcijańskich jest uważane za pośrednią formę prozelityzmu. Może to pociągnąć za sobą poważną karę ze strony władz, a nawet publiczny lincz.

Życie w kościele

W zależności od regionu, migranci mogą gromadzić się w kościołach, ale wiąże się to z wysokim ryzykiem. Przywożenie do kraju literatury chrześcijańskiej i Biblii w języku arabskim jest surowo zabronione. Prozelityzm lub działalność misyjna wśród muzułmanów jest oficjalnie zabroniona.

Spis treści

8. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Libia zobowiązała się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych: 

• Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR)
• Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (ICESCR)
• Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT)
• Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW)
• Konwencja o prawach dziecka (CRC)

Libia nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:  

• Grupy ekstremistyczne atakują i zabijają chrześcijan (art. 6 ICCPR) 
• Chrześcijanie są nękani i prześladowani za eksponowanie symboli religijnych (art. 18 ICCPR) 
• Chrześcijańscy konwertyci są torturowani i poddawani naciskom, by odwołali swoją konwersję na chrześcijaństwo (ICCPR Arts. 7 i 18) 
• hrześcijanie są zatrzymywani i przetrzymywani w więzieniach pod zarzutem bluźnierstwa za udostępnianie materiałów chrześcijańskich w sieci (ICCPR Arts. 18 i 19)

Spis treści

9. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Muzułmanie Ibadi i Sufi w Libii, którzy nie należą do sunnickich tradycji islamskich, spotykają się z przemocą w postaci brutalnych ataków ze strony grup bojowników sunnickich. Spotykają się również z ogólną dyskryminacją ze strony społeczeństwa. Ponadto niebezpieczeństwo grozi także ateistom i osobom, które otwarcie kwestionują islam sunnicki.

Spis treści

10. Open Doors w Libii

Open Doors zapewnia wsparcie modlitewne prześladowanym chrześcijanom w Libii.

Spis treści

11. Módl się za Libię

• Módl się za chrześcijan, którzy muszą utrzymywać swoją wiarę w Jezusa w tajemnicy, w przeciwnym razie grozi im aresztowanie i zniewolenie. Proś Jezusa Chrystusa, aby napełnił ich pokojem i dał im znaki swojej bliskości i przychylności.
• Módl się do Chrystusa o pokój i stabilność w Libii oraz o dobry rząd, który będzie pracował na rzecz całego kraju.
• Módl się za lokalnych partnerów Open Doors, którzy szukają chrześcijan w społeczeństwie, w którym zadanie niewłaściwego pytania niewłaściwej osobie może spowodować katastrofę. Módlcie się o mądrość, Boże prowadzenie i ochronę, gdy pomagają tamtejszym chrześcijanom.