Kazachstan

Spis treści

Wnioski

Okres badawczy: 01.10.2021 – 30.08.2022

Wolność religii albo wierzeń ograniczają przepisy wprowadzone we wrześniu 2011 roku. Korzystając z pretekstu zagrożenia ze strony zbrojnych wyznawców islamu, rząd Kazachstanu utrzymuje spo¬łe-czeństwo pod ścisłą kontrolą, która obejmuje narastającą inwigilację, naloty na spotkania i aresz¬to-wania. Kościoły ortodoksyjne Rosji doświadczają najmniej problemów ze strony rządu, zwykle nie próbują one bowiem nawiązywać kontaktów z ludnością kazachską. Rdzenni konwertyci chrześci-jańscy, wywodzący się ze środowiska muzułmańskiego, doświadczają poważnych aktów przemocy ze strony państwa, rodziny i społeczności.

Profil kraju w PDF

Poniższy profil kraju jest przetłumaczonym fragmentem z Country Dossier World Watch Research, działu badawczego Open Doors. Kompletne lub skrócone dossier w języku angielskim można pobrać tutaj.

  Profil kraju w PDF

  Skrócony profil w PDF

Spis treści

1. Tło

Dawna republika Związku Radzieckiego - Kazachstan uzyskał niepodległość w 1991 roku i jest najbogatszym krajem w regionie. Od 2010 roku rząd stał się bardziej dyktatorski, co przejawia się represyjną polityką, brakiem autentycznej opozycji i ścisłą kontrolą nad mediami. Sytuacja nie uległa poprawie po objęciu władzy przez prezydenta Tokayeva w 2019 roku. 

Islam sunnicki jest główną religią. Od Kazachów oczekuje się, że będą muzułmanami. Wskutek tego życie jest wyzwaniem dla konwertytów na chrześcijaństwo, zwłaszcza na terenach wiejskich. Nazwanie Kazachstanu krajem muzułmańskim nie byłoby jednak właściwe. Większość Kazachów przestrzega raczej tradycji niż nauk islamu, 70 lat ateizmu za czasów Związku Radzieckiego również odcisnęło swoje piętno,  a rząd jest zdecydowanie świecki. Duża mniejszość rosyjska na północy kraju sprawia, że w Kazachstanie żyje najwięcej chrześcijan w Środkowej Azji. Ponad 90% chrześcijan w Kazachstanie należy do rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Chrześcijanie w Kazachstanie nie odgrywają żadnej roli w polityce kraju. Nie ma chrześcijańskiej partii politycznej.

Przepisy dotyczące spraw związanych z religią wprowadzone we wrześniu 2011 roku wskazały konieczność ponownej rejestracji społeczności religijnych, zakaz prowadzenia działalności religijnej bez rejestracji, ograniczenie wytwarzania i rozpowszechniania materiałów religijnych w kraju oraz zakaz organizowania działalności religijnej dla dzieci (np. obozów letnich). Władze dokonują nalotów na nabożeństwa, karzą wypowiedzi „podsycające niezgodę religijną” i zatrzymują za „nielegalną działalność misyjną”. Od 2019 roku prawo do wolności religii albo wierzeń jest bardziej przestrzegane, a rząd zrezygnował z proponowanych zmian, które miały zaostrzyć przepisy z 2011 roku. Organizowane są Okrągłe Stoły Wolności Religijnej z grupami mniejszościowymi, prześladowania administracyjne za wykroczenia religijne są coraz bardziej sporadyczne. W styczniu 2022 roku zmiany w ustawie o religii rozszerzyły państwową cenzurę religii i bardzo utrudniły organizowanie spotkań religijnych poza zarejestrowanymi przez państwo miejscami kultu.

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Naruszenia praw dokonywane przez urzędników rządowych dotykają wszystkie wspólnoty chrześ-cijańskie i mogą objąć każde miejsce w kraju. Presja wywierana na konwertytów przez rodzinę, znajomych i społeczność jest silniejsza poza terenami zurbanizowanymi.

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Społeczności chrześcijan ekspatriantów

Kategoria ta nie została uwzględniona w punktacji i analizie ŚIP.

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Rosyjski Kościół Prawosławny (ang. ROC) ma względną wolność, gdyż nie angażuje się w ewangeli¬za-cję pośród Kazachów, wobec czego nie jest postrzegany jako zagrożenie. Ponadto rząd Kazachstanu nie jest zainteresowany prowokowaniem Rosji poprzez stwarzanie trudności w życiu ROC.

Społeczności konwertytów

Konwertyci wywodzący się ze środowiska muzułmańskiego podlegają restrykcjom ze strony państwa i napotykają poważną presję ze strony rodziny i społeczności. 

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Kongregacje baptystyczne, ewangelickie i zielonoświątkowe nie są zarejestrowane i doświadczają nalotów, gróźb, aresztowań i kar finansowych nakładanych przez władze, zwłaszcza jeśli prowadzą aktywną ewangelizację. 

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Dyktatorska paranoja

Dozwolone są tylko instytucje religijne kontrolowane przez państwo. Władze dokonują nalotów i aresztowań członków niezarejestrowanych grup religijnych, zwłaszcza protes¬tantów, które uważane są za obce wpływy dążące do zniszczenia istniejącego systemu politycznego. 

Opresje ze strony wyznawców islamu w połączeniu z opresją klanową

Konwertyci na chrześcijań-stwo wywodzący się ze środowiska muzułmańskiego doświadczają presji, a czasem i przemocy ze strony rodziny i społeczności. Działania te mogą obejmować uwięzienie albo wyrzucenie z domu. Przywódcy kazachscy (przy wsparciu władz) uznają konwersję za atak na tożsamość kazach¬ską. Wielu konwertytów woli zachować swoją nową wiarę w tajemnicy. 

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Prawo kazachskie daje równe prawa mężczyznom i kobietom. Jednak w praktyce  przeważają trady-cjonalistyczne poglądy, które uważają kobiety za podległe mężczyznom. Istnieje niewiele skutecz-nych środków przeciwdziałania przemocy ze względu na płeć, poligamii, małżeństwom dzieci i wymu¬szonym, uprowadzaniu panien młodych i wszechobecnej przemocy domowej. Konwertytki narażone są na większe zagrożenie przemocą fizyczną i słowną, nękaniem, groźbami i aresztem domowym. Przymusowe małżeństwa z muzułmanami nie są rzadkością, a czasem połączone są one z uprowa¬dzeniami. Kobietom trudno jest uciec przed tymi naciskami z powodu dużego bezrobocia i ograni¬czonej niezależności finansowej. 

• Uprowadzenia
• Wymuszone małżeństwo
• Uwięzienie przez rodzinę/areszt domowy
• Przemoc fizyczna
• Przemoc słowna

Mężczyźni

Mężczyźni zwykle mają większą odpowiedzialność w sferze publicznej. Prześladowania religijne m꿬czyzn odzwierciedlają tę strukturę socjokulturową. Narażeni są oni na przesłuchania, kary finansowe, zatrzymania i uwięzienie. Obowiązkowa służba wojskowa młodych mężczyzn jest kolejnym potencjal¬nym ryzykiem w wysoce kontrolowanym środowisku państwa o większości muzułmańskiej. Konwer¬tyci ze środowiska muzułmańskiego doświadczają presji ze strony swoich rodzin, zwykle mającej for¬mę nękania słownego i pobicia fizycznego. Konwertytom i przywódcom kościoła grozi także utrata pracy, co ma wpływ na zależne od nich rodziny.

• Odmowa dostępu do chrześcijańskich materiałów religijnych, nauk i obrzędów
• Odmowa spadku albo posiadania dóbr materialnych
• Dyskryminacja/nękanie poprzez edukację
• Nękanie ekonomiczne poprzez pracę/miejsce pracy/prowadzoną działalność
• Nękanie ekonomiczne karami finansowymi
• Uwięzienie przez władze
• Służba wojskowa/nabór do milicji wbrew przekonaniom
• Przemoc fizyczna
• Przemoc psychiczna
• Przemoc słowna

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Wynik Kazachstanu wzrósł o jeden punkt w porównaniu z ŚIP 2022. Wynika to głównie ze wzrostu presji w kategoriach Społeczność i Życie w kościele. Życie w obu tych sferach jest zdominowane przez dwa główne czynniki inspirujące prześladowania: paranoję dyktatorską i opresję ze strony wyznawców islamu. Rodziny muzułmańskie, znajomi  i mieszkańcy wiosek wywierają presję głównie na konwertytów (na chrześcijaństwo),  natomiast rząd nakłada wiele restrykcji na działalność kościelną.

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Kazachstanu.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

• Przynajmniej dwóch chrześcijan aresztowano z powodu ich wiary.
• Jedna kobieta została zgwałcona, pobita i niemal zabita przez muzułmańskiego taksówkarza, ponieważ nie była ona pochodzenia rdzennego i była chrześcijanką. 
• Źródła donoszą o 25 konwertytach (mężczyźni i kobiety), którzy doświadczali nękania ze strony muzułmańskich krewnych i społeczności, przede wszystkim na terenach wiejskich.

Życie prywatne

Konwersja z islamu na chrześcijaństwo jest postrzegana jako zdrada rodziny i kultury kazachskiej. Na terenach wiejskich konwertyci mogą napotykać przemoc fizyczną, dlatego wolą nie mówić o swej no¬wej wierze i ukrywają materiały chrześcijańskie, które mogłyby być użyte jako dowody kon-wersji. Protestanci nietradycyjni mogą być łatwo oskarżeni przez władze państwowe o ewangelizację.

Życie rodzinne

Dzieci chrześcijan są dyskryminowane ze względu na wiarę ich rodziców, a dzieci muzułmańskie są często zachęcane do separowania się od nich. Mogą być zmuszane wbrew woli rodziców do uczęszczania na lekcje islamskie. Szkoły okresowo organizują finansowane przez państwo otwarte spotka-nia na temat walki z „sektami” szerzącymi negatywną propagandę przeciwko mniejszościom religijnym, w tym ewangelikom. Spotkania te rzekomo są dobrowolne, ale wszyscy są usilnie nama-wiani do uczestnictwa w nich. Adopcja dziecka kazachskiego przez rodzinę chrześcijańską nie jest dozwolona.

Życie w społeczeństwie

Konwertyci z islamu na chrześcijaństwo są monitorowani, przesłuchiwani, są też zastraszani przez swoje rodziny i społeczności. Niezarejestrowane kościoły są monitorowane, a władze lokalne organizują naloty na nie. Ich członkowie mogą być zastraszani, obciążani karami finansowymi albo uwięzieni za prowadzenie nielegalnej działalności religijnej. Po wpisaniu do rejestrów policyjnych, chrześcijanie muszą regularnie się zgłaszać. 

Życie w państwie

Konstytucja uznaje wspieraną przez państwo Radę Muzułmańską i Rosyjski Kościół Prawosławny. Wszystkie inne społeczności religijne muszą dokonać ponownej rejestracji zgodnie z ustawą z 2011 r. Proces ten jest skomplikowany i ogranicza możliwość oficjalnego działania nietradycyjnych organizacji.

Życie w kościele

Szkoły oparte na wierze organizacje pozarządowe (ang. NGO) nie są dozwolone. Wszelkie prace społeczne prowadzone przez chrześcijan postrzegane są jako forma poszukiwania kontaktów i są zwalczane. Druk i dystrybucja literatury religijnej są ograniczone.

Spis treści

8. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Kazachstan zobowiązał się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (International Covenant on Civil and Political Rights, ICCPR)
2. Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych (International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights, ICESCR)
3. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women, CEDAW)
4. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur (Convention against Torture, CAT)
5. Konwencja o prawach dziecka (Convention on the Rights of the Child, CRC)

Kazachstan nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając lub nie chro-niąc następujących praw chrześcijan: 

1. Kościoły nietradycyjnych wyznań są przedmiotem nalotów, a osoby w nich przebywające są bezpodstawnie aresztowane (ICCPR, art. 9; 18 i 21) 
2. Posiadanie i korzystanie z literatury religijnej jest znacząco ograniczone, poza dopuszczal-nymi ograniczeniami międzynarodowymi (ICCPR, art. 18 i 19) 
3. Chrześcijanie i ich działalność podlegają monitorowaniu przez władze i najbliższą społeczność (ICCPR, art. 17) 
4. Chrześcijański konwertytki są narażone na uprowadzenie i przymusowe wydawanie za mąż za muzułmanów (ICCPR, art. 23; CEDAW, art. 16 i CEDAW, art. 10) 

Spis treści

9. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Konstytucja określa Kazachstan jako państwo świeckie. Władze ograniczają nietradycyjne grupy reli-gijne, łącznie z muzułmanami praktykującymi odmiany islamu inne niż oficjalnie uznana szkoła Hanafi islamu sunnickiego.

Spis treści

10. Open Doors w Kazachstanie

Open Doors wspiera prześladowany kościół w Azji Środkowej, głównie poprzez:   

• Dystrybucję literatury  
• Wsparcie modlitewne  
• Szkolenia biblijne    
• Nauczanie dzieci / młodzieży 
• Posługę kobiet  
• Szkolenia w zakresie rzecznictwa i świadomości (ang. SSTS) 
• Duszpasterstwo obecności
• Szkolenia zawodowe 
• Projekty rozwoju społeczno-gospodarczego

Spis treści

11. Módl się za Kazachstan

• Módl się, aby pomimo zaostrzenia cenzury religijnej i ponownych restrykcji dotyczących wydarzeń kościelnych, chrześcijanie w tym kraju nadal znajdowali sposoby na duchową więź i wzajemne zachęcanie się. Módl się szczególnie o pracę wśród dzieci i młodzieży, która jest zakazana.
• Módl się, o jedność chrześcijan w Kazachstanie, zwłaszcza między Kościołami protestanckimi a Rosyjskim Kościołem Prawosławnym, aby razem mogli być silnym świadectwem miłości Chrystusa w tym kraju.
• Módl się, za władze Kazachstanu, aby uznały dobre intencje chrześcijan i dały im więcej swobody w przeżywaniu swojej wiary