Kazachstan

Sytuacja chrześcijan w Kasachstanie

Miejsce w rankingu

Miejsce 47 / 64 pkt (Miejsce: Miejsce 41 / 64 pkt )

Okres badawczy: 01.10.2020 – 30.08.2021

Spis treści

Wnioski

Wolność religijna oraz wolność sumienia jest ograniczona przepisami wprowadzonymi we wrześniu 2011 roku. Wykorzystując jako pretekst zagrożenie ze strony radykałów islamskich, rząd Kazachstanu utrzymuje społeczeństwo pod ścisłą kontrolą, poprzez wzmożoną inwigilację, naloty na spotkania chrześcijan i aresztowania. Najmniej problemów ze strony władz napotyka Rosyjski Kościół Prawosławny, który zazwyczaj unika kontaktów z ludnością kazachstańską. Konwertyci z islamu doświadczają dotkliwego prześladowania ze strony państwa, rodziny i członków lokalnych społeczności.

 Profil kraju w PDF

Poniższy profil kraju jest przetłumaczonym fragmentem z Country Dossier World Watch Research, działu badawczego Open Doors. Kompletną dokumentację w języku angielskim można pobrać tutaj.

  Profil kraju w PDF

  Skrócony profil w PDF

Spis treści

1. Tło

Kazachstan, niegdyś republika sowiecka, uzyskał niepodległość w 1991 roku i jest najbogatszym krajem w regionie. Ustrój polityczny Kazachstanu jest określany jako „dyktatura oświecona”, charakteryzujący się represyjną polityką, brakiem realnej opozycji i ścisłą kontrolą mediów. Objęcie władzy przez prezydenta Tokajewa w 2019 roku nie wpłynęło na poprawę sytuacji obywateli.

Islam sunnicki jest główną religią, a od Kazachów oczekuje się, że będą muzułmanami. To sprawia, że życie konwertytów na chrześcijaństwo jest wyzwaniem, zwłaszcza na obszarach wiejskich. Błędem byłoby jednak nazywanie Kazachstanu krajem muzułmańskim. Większość Kazachów przestrzega raczej tradycji niż nauk islamu, a 70 lat sowieckiego ateizmu pozostawiło po sobie ślad; rząd jest zdecydowanie świecki. Duża mniejszość rosyjska na północy jest powodem, dla którego Kazachstan ma największą liczbę chrześcijan w Azji Środkowej; ponad 90% chrześcijan w Kazachstanie należy do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego.

Ustawa z września 2011 r. regulująca kwestie religijne wprowadziła nakaz ponownej rejestracji wspólnot, zakaz religijnej działalności nierejestrowanej, ograniczenia dla publikowania i rozpowszechniania materiałów religijnych w kraju oraz zakaz organizacji zajęć religijnych dla dzieci, jak np. obozy letnie. Władze przeprowadzają naloty na nabożeństwa, karzą za słowa „podżegające do niezgody religijnej” i zatrzymują osoby za „nielegalną działalność misyjną”. Od 2019 roku prawa obywateli do wolności religii i sumienia są bardziej respektowane, a rząd zrezygnował z proponowanych poprawek, które zaostrzyłyby przepisy z 2011 roku. Odbyły się spotkania okrągłego stołu na temat wolności religijnej z grupami mniejszościowymi, a liczba działań mających na celu ściganie przestępstw religijnych na poziomie administracyjnym maleje.

Źródło: Johnson T M i Zurlo G A (red.), World Christian Database (Leiden/Boston: Brill, dane na styczeń 2021)

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Naruszenia praw wspólnot chrześcijańskich przez urzędników państwowych mają miejsce na terenie całego kraju, bez względu na region. Presja środowiska muzułmańskiego na osoby nawrócone jest silniejsza poza głównymi miastami.

Spis treści

3. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Paranoja dyktatorska

Dozwolone są tylko instytucje religijne kontrolowane przez państwo. Władze dokonują nalotów i aresztowań członków niezarejestrowanych grup religijnych, zwłaszcza protestantów, uważanych za obce wpływy, których celem jest zniszczenie obecnego systemu politycznego.

Ekstremizm islamski połączony z antagonizmem klanowym

Konwertyci z islamu doświadczają presji, a niejednokrotnie przemocy ze strony rodziny i społeczności lokalnych, np. w postaci aresztu domowego lub wyrzucenia z domu i zerwanie kontaktów. Przywódcy kazachscy (przy wsparciu władz) postrzegają konwersję jako atak na kazachską tożsamość. Wielu konwertytów decyduje się zachować konwersję w tajemnicy.

Spis treści

4. Kogo dotykają prześladowania?

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Rosyjski Kościół Prawosławny (RKP) cieszy się względną wolnością, ponieważ nie angażuje się w ewangelizację wśród Kazachów i dlatego nie jest postrzegany jako zagrożenie. Również kazachski rząd nie jest zainteresowany prowokowaniem Rosji przez utrudnianie funkcjonowania RKP.

Społeczności konwertytów

Konwertyci z islamu cierpią z powodu ograniczeń ze strony państwa oraz z powodu silnej presji ze strony rodziny i społeczności lokalnych.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Wspólnoty baptystów, ewangelików i zielonoświątkowców są niezarejestrowane i doświadczają nalotów, gróźb, aresztowań i grzywien ze strony władz, zwłaszcza jeśli aktywnie ewangelizują.

Spis treści

5. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Kazachstanu

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Życie prywatne

Nawrócenie z islamu na chrześcijaństwo postrzegane jest jako zdrada rodziny i kultury kazachskiej. Na terenach wiejskich konwertytom grozi przemoc fizyczna, więc powstrzymują się od rozmów na tematy religijne i ukrywają chrześcijańskie materiały, które mogłyby zostać uznane za dowód konwersji. Nietradycyjni protestanci mogą zostać oskarżani przez władze państwowe o prowadzenie ewangelizacji.

Życie rodzinne

Dzieci chrześcijan są dyskryminowane z powodu wiary rodziców, a dzieci muzułmańskie są często zachęcane, by się z nimi nie kolegowały. Wbrew woli rodziców dzieci chrześcijan są zmuszane do uczęszczania na lekcje islamu. Szkoły okresowo organizują finansowane przez państwo publiczne spotkania na temat zwalczania „sekt”, które szerzą negatywną propagandę przeciwko mniejszościom religijnym, w tym wspólnotą ewangelikalnym. Spotkania te są rzekomo dobrowolne, ale wszyscy są zachęcani do uczestnictwa. Adopcja dziecka kazachskiego przez rodzinę chrześcijańską jest niedopuszczalna.

Życie w społeczeństwie

Konwertyci z islamu są obserwowani, szykanowani i zastraszani przez rodzinę i lokalną społeczność. Działalność kościołów niezarejestrowanych jest monitorowana. Lokalne władze często przeprowadzają naloty na wspólnoty, a ich członkowie są karani grzywną lub zatrzymywani za nielegalną działalność religijną. Chrześcijanie, którzy trafią do policyjnych rejestrów, zobowiązani są do regularnego zgłaszania się na policję.

Życie w kraju

Konstytucja uznaje wspierany przez państwo Zarząd Muzułmanów Kazachstanu i Rosyjski Kościół Prawosławny; wszystkie inne wspólnoty religijne są zobowiązane do ponownej rejestracji zgodnie z ustawą z 2011 roku. Proces jest skomplikowany i ogranicza możliwość oficjalnego działania organizacji nietradycyjnych.

Życie w kościele

Państwo nie zezwala na działalność szkół wyznaniowych oraz organizacji pozarządowych. Działalność chrześcijan na rzecz lokalnej społeczeństwa jest uważana za ewangelizację, a zatem niedozwolona. Przepisy ograniczają możliwości drukowania i rozpowszechniania literatury religijnej.

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

• Między styczniem a sierpniem 2021 r. co najmniej ośmiu chrześcijan zostało zatrzymanych, głównie za rozpowszechnianie literatury chrześcijańskiej lub prowadzenie spotkań wbrew restrykcjom związanych z COVID-19.
• 31 konwertytów (zarówno kobiet, jak i mężczyzn) spotkało się z szykanami takimi jak  przemoc fizyczna i psychiczna ze strony muzułmańskich krewnych i członków lokalnej społeczności. Większość z nich jest mieszkańcami wsi.
• Co najmniej jeden dom pastora został zniszczony podczas nalotu przeprowadzonego przez urzędników państwowych w styczniu 2021 r.

Spis treści

6. Perspektywa 5-letnia

W ŚIP 2022 Kazachstan uzyskał 64 punkty. Tyle samo co w ŚIP 2021. Praktycznie nic się nie zmieniło w sytuacji chrześcijan. Presja jest na bardzo wysokim poziomie w „prywatnej” i „kościelnej” sferze życia. Są to oznaki dwóch dominujących źródeł prześladowań w Kazachstanie: islamskiego ekstremizmu i dyktatorskiej paranoi. Rodziny muzułmańskie, przyjaciele i mieszkańcy wsi wywierają presję zwłaszcza na konwertytów, podczas gdy rząd nakłada wiele ograniczeń na funkcjonowanie kościołów chrześcijańskich.

Spis treści

7. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety: Konstytucja Kazachstanu gwarantuje równe prawa kobietom i mężczyznom. Jednak w społeczeństwie dominują poglądy tradycjonalistyczne, według których kobiety są gorsze od mężczyzn. Niewiele jest skutecznych środków przeciwdziałania przemocy ze względu na płeć, poligamii, małżeństw dzieci i małżeństw przymusowych, porwaniom kobiet i wszechobecnej przemocy domowej. Konwertytki narażone są na przemoc fizyczną i słowną, nękanie, groźby i areszt domowy. Przymusowe małżeństwa z muzułmanami nie są rzadkością, a czasami wiążą się z uprowadzeniem. Kobietom trudno jest uciec od tych nacisków ze względu na wysokie bezrobocie i ograniczoną niezależność finansową.

• Uprowadzenie
• Uwięzienie przez rodzinę/areszt domowy
• Przemoc fizyczna
• Przemoc słowna

Mężczyźni: Mężczyźni mają zwykle wyższy poziom odpowiedzialności w sferze publicznej; prześladowania religijne, jakich doświadczają, odzwierciedlają tę społeczno-kulturową strukturę. Grożą im przesłuchania, grzywny, areszt i więzienie. Ponadto mężczyźni podlegają obowiązkowej służbie wojskowej, która stanowi dodatkowe zagrożenie ze względu na przebywanie w ściśle kontrolowanym środowisku. Konwertyci z islamu doświadczają presji ze strony swoich rodzin, zazwyczaj spotykając się z szykanami słownymi i przemocą fizyczną. Konwertytom i przywódcom kościelnym grozi utrata pracy, co z kolei wpływa na całe rodziny oraz na ich sytuację ekonomiczną i emocjonalną.

• Wydziedziczenie lub odebranie prawa własności
• Dyskryminacja/nękanie poprzez edukację
• Prześladowanie ekonomiczne w pracy/biznesie
• Prześladowanie finansowe za pomocą grzywien
• Uwięzienie przez władze państwowe
• Pobór do wojska/milicji/służba wbrew sumieniu
• Zakaz podróży/ograniczenia w przemieszczaniu się
• Przemoc fizyczna
• Przemoc psychiczna
• Przemoc słowna

Spis treści

8. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Konstytucja Kazachstanu określa to państwo jako świeckie. Władze kontrolują działalność i ograniczają wolność nietradycyjnych grup religijnych, w tym muzułmanów, którzy praktykują inną wersję islamu niż oficjalnie uznana szkoła islamu sunnickiego Hanafi.

Spis treści

9. Modlitwa

Módl się za Kasachstan:

• Aby Pan zaopatrywał finansowo tych, którzy zostali ukarani grzywną za działalność chrześcijańską, w tym za sprzedaż materiałów chrześcijańskich.
• Aby wiara naszych braci i sióstr w obliczu prześladowań nie zachwiała się, ale pozostała nadal mocna.
• Aby władze Kazachstanu dostrzegły dobre intencje chrześcijan i pozwoliły im na większą wolność w wyrażaniu swojej wiary.