Somalia

Spis treści

Wnioski

Okres badawczy: 01.10.2021 – 30.08.2022

Somalijscy chrześcijanie żyją w ciągłym strachu. Grozi im niebezpieczeństwie z rąk członków radykalnej islamistycznej organizacji terrorystycznej al-Shabaab. Egzekucje często przeprowadzane są natychmiast na miejscu zatrzymania. Al-Shabaab to terrorystyczna organizacja ponadpaństwowa, której członkowie wyznają doktrynę wahhabizmu, opowiada się za prawem szariatu jako podstawą wszystkich aspektów życia w Somalii i dąży do wyeliminowania chrześcijan z kraju. Chrześcijanie spotykają się z naruszaniem ich prawa do wolności religijnej przez członków rodziny i lokalnej społeczności. Konwersja na chrześcijaństwo jest traktowana jako zdrada rodziny i klanu. Nawet podejrzenie o konwersję wiąże się z zagrożenie dla życia. W ostatnich latach sytuacja uległa pogorszeniu, ponieważ islamscy bojownicy zintensyfikowali polowanie na chrześcijan, a zwłaszcza na chrześcijańskich przywódców. W Somalilandzie, który uchodzi za ‘lepszą’ część kraju, dochodzi do zatrzymań pod zarzutem konwersji.

Profil kraju w PDF

Poniższy profil kraju jest przetłumaczonym fragmentem z Country Dossier World Watch Research, działu badawczego Open Doors. Kompletne lub skrócone dossier w języku angielskim można pobrać tutaj.

  Profil kraju w PDF

  Skrócony profil w PDF

Spis treści

1. Tło

Somalia jest państwem upadłym i pozostaje jednym z najbiedniejszych i najbardziej niestabilnych narodów na świecie. Lata chaosu po obaleniu wojskowego reżimu prezydenta Mohameda Siad Barre w 1991 r. doprowadziły do powstania sądów szariackich i aktywności radykalnych ugrupowań islamskich, takich jak al-Shabaab. Kraj ten stał się areną dla konkurujących ze sobą radykalnych grup islamskich, klanów i milicji opartych na klanach, co sprawia, że niezwykle trudno jest utworzyć stabilny rząd.
W kraju panuje patriarchalizm. Tylko 30% dzieci uczęszcza do szkoły, z czego tylko 40% to dziewczynki. Powszechna praktyka okaleczania żeńskich narządów płciowych (FGM) powoduje, że wiele dziewczynek opuszcza szkołę z powodu wyniszczających blizn i infekcji. Wczesne małżeństwa oznaczają również przedwczesne zakończenie edukacji dziewcząt.  

Konstytucja z 2012 r. uznaje islam za religię państwową i nadaje wyższość prawu szariatu. Żadna inna religia nie może być propagowana. Prawie 99% l ludności to muzułmanie sunnici, a chrześcijanie są postrzegani jako szkodliwi dla kultury i uważani za „cel o wysokiej wartości” przez al-Shabaab i inne radykalne grupy. Codzienne życie jest wyzwaniem. Społeczeństwo bojkotuje biznesy chrześcijan, a ich właściciele są zastraszani, bici i zabijani. Kobietom grozi śmierć, przemoc seksualna oraz przymusowe małżeństwo. Za odejście od islamu, zarówno mężczyznom, jak i kobietom, grozi śmierć. 

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Żaden region kraju nie jest bezpieczny dla chrześcijan. Najniebezpieczniej jest na obszarach znajdujących się pod kontrolą radykalnych ugrupowań islamistycznych takich jak al-Shabaab. Są one skoncentrowane szczególnie na południu i południowym zachodzie, w tym w okolicach Kismayo, Jamaamee, Marka i El Hur. Podczas gdy północne regiony, takie jak Somaliland i Puntland są bardziej stabilne niż południe, żyjący tam chrześcijanie nadal są narażeni na ogromne ryzyko przemocy.

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Społeczności konwertytów

Chrześcijanie ze środowisk muzułmańskich spotykają się z najpoważniejszymi naruszeniami swoich praw podstawowych i są uważani za cel o wysokiej wartości przez al-Shabaab. W najnowszej historii kraju konwertyci (lub osoby oskarżone o konwersję) często byli zabijani na miejscu zatrzymania.
Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Islamski ekstremizm

Bojownicy islamscy działają swobodnie w wielu regionach kraju i zabijają Somalijczyków, których podejrzewają o konwersję na chrześcijaństwo. Politycy i przedstawiciele władz, którzy dążą do ustabilizowania sytuacji w kraju i utworzenia prawowitego rządu, w przeważającej większości opowiadają się za ścisłą interpretacją prawa szariatu.   

Antagonizm klanowy

Społeczeństwo somalijskie zbudowane jest na silnej tożsamości klanowej i religijnej. Członkowie rodziny i przywódcy klanów postrzegają przejście na chrześcijaństwo jako zdradę. W związku z tym chrześcijanie narażeni są na bezpośrednią przemoc.  

Przestępczość zorganizowana oraz korupcja

Przestępcy czerpią zyski z bezprawia w Somalii. Działają oni poprzez sieć nielegalnych szlaków handlowych i mają silne powiązania z al-Shabaab. Pieniądze, które generują kartele, są wykorzystywane do zakupu broni i finansowania ataków na chrześcijan i innych cywilów. 

Paranoja dyktatorska

Chrześcijanie w tym kraju są poddawani presji ze strony rządu. To rząd wprowadza prawa, które ograniczają prawa chrześcijan w kraju. Rząd w Somalii (Puntlandii, Somalilandzie i Somalii) odmawia chrześcijanom ich praw.

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Grupą społeczną najbardziej narażoną na przemoc są młode kobiety nawrócone na chrześcijaństwo z islamu. Kobiety doświadczają przemocy w postaci gwałtu, publicznego poniżenia, aresztu domowego, uprowadzenia lub wydania za mąż za radykalnego szejka. Czasami są zabijane. Kobiety zamężne karane są rozwodem i odebraniem dzieci, aby zapewnić im wychowanie zgodnie z islamem. Kiedy ich mężowie przebywają w więzieniu lub tracą życie, kobiety wykorzystywane są przez krewnych, a rodzina popada w ubóstwo. 

• Uprowadzenie
• Brak dostępu do chrześcijańskich materiałów religijnych
• Ograniczanie kontaktów społecznych/międzyludzkich
• Odebranie prawa do opieki nad dziećmi
• Dyskryminacja w edukacji
• Zmuszanie do przestrzegania nakazów związanych z ubiorem
• Przymusowy rozwód
• Wymuszone małżeństwo
• Zmuszenie do opuszczenia miasta/kraju
• Uwięzienie przez rodzinę/areszt domowy
• Śmierć
• Przemoc fizyczna
• Przemoc psychiczna
• Przemoc seksualna

Mężczyźni

Somalia jest społeczeństwem patriarchalnym o wysokim stopniu kontroli społecznej. Somalijscy mężczyźni podejrzani o nawrócenie na chrześcijaństwo są narażeni na skrajne łamanie ich praw podstawowych. Grozi im przemoc słowna, pobicie, odebranie biznesu, więzienie, groźby, tortury, uprowadzenie lub śmierć. Mężczyźni znajdują się pod dodatkową presją, ponieważ oczekuje się od nich, że będą przewodzić rodzinie w sprawach religijnych i w konsekwencji to na nich spoczywa wina za konwersję któregoś z członków rodziny. Rodziny wysyłają młodych mężczyzn do islamskich ośrodków rehabilitacyjnych al-Shabaab. Dotyczy to też konwertytów.

• Uprowadzenia
• Brak dostępu do chrześcijańskich materiałów religijnych
• Zmuszanie do przestrzegania nakazów związanych z ubiorem
• Uwięzienie przez władze państwowe
• Pobór do wojska / bojówek / służba wbrew sumieniu
• Śmierć
• Przemoc fizyczna

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Tabela: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Ogólna ocena dla Somalii utrzymuje się na poziomie ekstremalnie wysokim. W kategorii ‘przemoc’  nastąpił niewielki wzrost, tj. o 0,2 punktu. Chrześcijanom grozi śmierć z rąk radykalnych bojowników islamskich, a przywódcy klanów, starszyzna i członkowie rodzin śledzą zachowanie osób podejrzanych o konwersję. W okresie sprawozdawczym ŚIP 2023 sytuacja polityczna Somalii pogorszyła się w wyniku braku porozumienia między przywódcami plemiennymi, rządem sprawującym władzę, przywódcami opozycji, a nawet społecznością międzynarodową w sprawie przeprowadzenia wyborów. Dodało to pewności radykalnym ugrupowaniom islamskim, podobnie jak przejęcie władzy przez talibów w Afganistanie.  

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Korei Płn.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

Ze względów bezpieczeństwa nie możemy podać szczegółowych danych na temat incydentów z użyciem przemocy.

Życie prywatne

Posiadanie materiałów chrześcijańskich jest surowo zabronione. Osoba, u której znaleziona zostanie Biblia lub inne drukowane materiały chrześcijańskie zostaje stracona z przyzwoleniem swoich krewnych i przedstawicieli lokalnej społeczności. Podejrzenie o konwersję grozi poważnymi konsekwencjami. Konwertyci nie mogą ujawnić swojej konwersji nawet przed członkami rodziny.

Życie rodzinne

Społeczeństwo somalijskie zakłada, że dzieci są muzułmanami. Wychowywanie dzieci w duchu chrześcijańskim jest niezwykle trudne i nawet mówienie im o chrześcijaństwie może grozić atakiem radykalnych członków klanu na rodziców dziecka. Wszystkie dzieci muszą uczęszczać do medresy i brać udział w lekcjach islamu.

Życie w społeczeństwie

Społeczeństwo somalijskie jest konserwatywne, a nauki islamskie są narzucane wszystkim obywatelom. Chrześcijanie nawróceni z islamu są pod stałą presją i nadzorem ze strony członków swojej społeczności. Odstąpienie od „dobrego muzułmańskiego” życia może zostać zgłoszone grupom takim jak al-Shabaab.

Życie w państwie

Oficjalnie rząd Somalii uważa, że w kraju nie ma chrześcijan, ponieważ konstytucja zabrania odejścia od islamu. Wolność słowa jest mocno ograniczona.  

Życie w kościele

Chrześcijanom nie wolno nawet rozważać odbudowy kościołów. Próba otwarcia kościoła katolickiego w Mogadiszu nie powiodła się. Kolejna próba otwarcia kościoła katolickiego w Hargeisie spotkała się z publicznym oburzeniem i wrogością. Prowadzony jest stały monitoring, czy w kraju działają nieformalne miejsca kultu chrześcijańskiego (kościoły domowe). 

Spis treści

8. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Somalia zobowiązała się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych: 

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR)
2. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (ICESCR)
3. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT)
4. Konwencja o prawach dziecka (CRC)

*Somalia zgłosiła zastrzeżenie do art.14 chroniącego wolność dzieci w zakresie religii lub przekonań.  

Somalia nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:  

1. Chrześcijańscy konwertyci (lub tylko osoby podejrzewane o konwersję) są poddawani egzekucji na miejscu (ICCPR Art. 6) 
2. Chrześcijańscy rodzice  nie mogą wychowywać swoich dzieci zgodnie ze swoimi wartościami religijnymi (ICCPR Art. 18 i CRC Art. 14) 
3. Z założenia wszyscy Somalijczycy są muzułmanami i zabrania się im zmiany wyznania (art. 18 ICCPR) 
4. Konwertytki są przymusowo wydawane za mąż i zmuszane do wyrzeczenia się swoich przekonań (ICCPR Art. 23 i ICESCR Art. 10)

Spis treści

9. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Żadne inne grupy religijne poza islamem sunnickim nie mają w Somalii znaczących praw. Na obszarach kontrolowanych przez al-Shabaab sytuacja stała się tak ekstremalna, że nawet szyiccy muzułmanie starają się pozostać niezauważeni. Celem ataków są również umiarkowani sunnici. Prawo w Somalii zabrania propagowania jakiejkolwiek religii innej niż islam, a także zabrania muzułmanom konwersji na inną religię oraz odejścia od islamu. Konstytucja stanowi również, że wszystkie ustawy muszą być zgodne z ogólnymi zasadami szariatu. W tym kontekście każda inna religia poza islamem (sunnickim) znajduje się w bardzo trudnym położeniu.

Spis treści

10. Open Doors w Somalii

Open Doors wspiera somalijskich chrześcijan od lat 90. Naszym pragnieniem jest, aby chrześcijanie w Somalii byli dojrzali w wierze i trwali w jedności pomimo prześladowań. Open Doors organizuje szkolenia na temat uczniostwa i radzenia sobie z ciężkimi prześladowaniami.

Spis treści

11. Módl się za Somalię

• Módl się o pokój w Somalii. Kraj ten cierpi z powodu zawirowań politycznych, stałego zagrożenia ze strony al-Shabaab oraz skutków dziesięcioleci wojny domowej.
• Blisko 100% Somalijczyków to muzułmanie i nie ma tam miejsca dla chrześcijan. Módl się, aby Chrystus pomimo tej rzeczywistości budował swój Kościół w Somalii.
• Open Doors wspiera chrześcijan w regionie Rogu Afryki od lat 90-tych. Proś o Bożą mądrość i ochronę dla tej służby oraz o to, by wysiłki przynosiły obfite owoce.