Tadżykistan

Spis treści

Wnioski

Okres badawczy: 01.10.2021 – 30.08.2022

Rząd wywiera presję na wszystkie „odbiegające od normy” grupy poprzez zaostrzenie istniejących przepisów i ich ścisłe egzekwowanie. Rdzenni chrześcijanie o pochodzeniu muzułmańskim ponoszą ciężar naruszeń praw, zarówno z rąk państwa, jak i ze strony rodziny i społeczności. Rosyjskie kościoły prawosławne doświadczają najmniej problemów ze strony władz, ponieważ zwykle nie próbują nawiązywać kontaktów z ludnością tadżycką. Ustawa o młodzieży pozostawiła chrześcijan (i inne mniejszości religijne) w prawnym zawieszeniu, ponieważ nie jest jasne, co jest jeszcze dozwolone. 

Profil kraju w PDF

Poniższy profil kraju jest przetłumaczonym fragmentem z Country Dossier World Watch Research, działu badawczego Open Doors. Kompletne lub skrócone dossier w języku angielskim można pobrać tutaj.

  Profil kraju w PDF

  Skrócony profil w PDF

Spis treści

1. Tło

Tadżykistan ma najwyższy odsetek muzułmanów w Azji Środkowej, ale błędem byłoby nazywanie Tadżykistanu krajem muzułmańskim. 70 lat ateizmu w czasach sowieckich odcisnęło swoje piętno, a świecki rząd trzyma islam pod ścisłą kontrolą. Większość obywateli kieruje się raczej kulturą islamską niż ścisłymi naukami. Większość chrześcijan to rosyjscy prawosławni (etniczni Rosjanie), około 3.000 osób to Tadżycy którzy przeszli na chrześcijaństwo. Żadna działalność religijna poza instytucjami zarządzanymi i kontrolowanymi przez państwo nie jest dozwolona, w szczególności protestanci (postrzegani jako ekstremiści, w przeciwieństwie do prawosławnych) doznają znacznych działań przemocowych. Tadżykistan ma długą granicę z Afganistanem, co rodzi obawy o infiltrację przez radykalne grupy islamskie i handel opium. 

W sierpniu 2011 roku wprowadzono w życie nową ustawę regulującą sprawy religijne, która zabrania wszelkiej pracy religijnej z młodzieżą poniżej 18 roku życia. Miało to ogromny wpływ na działalność kościoła, gdyż szacuje się, że około 50% wszystkich chrześcijan należy do tej kategorii wiekowej. W styczniu 2018 roku weszły w życie zmiany w ustawie o religii, które umożliwiły państwu zwiększe¬nie wymogów wobec organizacji religijnych w zakresie raportowania całości prowadzonej działalności i uzyskania zgody państwa na mianowanie wszystkich imamów. 6 października 2021 roku Tadżykistan wprowadził nowe środki karne przeciwko „podziemnej" edukacji religijnej dzieci.

Wprowadzono zmiany w kodeksie karnym, zgodnie z którymi pozbawienie wolności do 3 lat przewidziane jest w przypadku nielegalnej nauki religii, w tym lekcji udzielanych przez internet. Pod pozorem przeciwdziałania ekstremizmowi religijnemu władze rozprawiają się z wierzącymi, m.in. ograniczając liczbę ślubów i bankietów uroczystości pogrzebowych oraz pozaprawnie zakazując noszenia brody i hidżabów.

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Naruszenia praw wszystkich wspólnot chrześcijańskich dokonywane przez urzędników państwowych mogą mieć miejsce w całym kraju. Presja rodziny, przyjaciół i społeczności na konwertytów jest silniejsza poza obszarami miejskimi.

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Społeczności chrześcijan ekspatriantów

Nie są to grupy izolowane przymusowo, dlatego w analizie ŚIP nie zostały policzone jako osobna kategoria.

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Do historycznych chrześcijan należy Rosyjski Kościół Prawosławny (ang. ROC). Nie zajmuje się on ewangelizacją wśród Tadżyków, może więc funkcjonować bez większych zakłóceń, gdyż reżim tadżycki nie uważa go za zagrożenie. Co więcej, rząd tadżycki nie chce prowokować Rosji atakami na ROC.

Społeczności konwertytów

Konwertyci chrześcijańscy o pochodzeniu muzułmańskim są pod silną presją ze strony rodziny i spo-łeczności, ponieważ konwersja jest postrzegana jako zdrada etniczna, narodowa i religijna, która przynosi wstyd rodzinie.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Po konwertytach, kategoria ta doświadcza drugiej co do ilości aktów przemocy (nalotów, gróźb, aresztowań i grzywien), co wynika z jej aktywnej ewangelizacji. Grupy baptystów, ewangelików i zielonoświątkowców cierpią z powodu wielu nalotów, gróźb, aresztowań i grzywien w/w działań przemocowych ze strony władz.

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Islamski ekstremizm w połączeniu z wrogością etniczno-religijną

Jeśli rdzenni mieszkańcy będący muzułmanami przechodzą na chrześcijaństwo, doświadczają presji, a czasem przemocy fizycznej ze strony rodziny i społeczności, co ma zmusić ich do powrotu do dawnej wiary - zwłaszcza na terenach wiejskich. Niektórzy konwertyci są osadzani w domowych więzieniach lub wyrzucani z domów. Wielu decyduje się zachować swą wiarę w tajemnicy.

Paranoja dyktatorska

Dozwolone są tylko instytucje kontrolowane przez państwo. Presja ze strony władz wzrosła od 2015 roku: więcej nalotów na spotkania, konfiskaty materiałów chrześcijańskich oraz więcej chrześcijan karanych grzywną i przesłuchiwanych. Protestanci są uważani za niebezpiecznych wyznawców obcej sekty, której celem jest zniszczenie obecnego systemu politycznego. 

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Mężczyźni i kobiety są równi w świetle prawa, ale tradycyjna kultura stawia kobiety w pozycji podporządkowanej mężczyznom, a przemoc domowa jest powszechna. Kobiety nawrócone z islamu są szczególnie narażone na nietolerancję, dyskryminację i przemoc, ponieważ nie mają niezależności ani swobody wyboru własnej religii. Kobietom grozi areszt domowy, bicie, odrzucenie, molestowanie i przymusowe małżeństwo. Mężatki narażone są na akty przemocy domowej i przymusowy rozwód. Państwo zabrania używania ubrań lub symboli religijnych, w tym noszonych przez chrześcijanki. 

• Uprowadzenie
• Nękanie ekonomiczne poprzez pracę / stanowisko / działalność gospodarczą
• Wymuszony rozwód
• Wymuszone małżeństwo
• Uwięzienie przez rodzinę / areszt domowy
• Przemoc fizyczna
• Przemoc słowna

Mężczyźni

Podobnie jak w większości krajów Azji Środkowej, mężczyźni w Tadżykistanie zwykle pełnią role przy¬wódcze w rodzinach i kościołach, dlatego też są celem działań opresyjnych. Są naciskani przez policję poprzez przesłuchania, mandaty, zakłócanie spotkań. Przemoc ze strony państwa obejmuje też prze¬szukania, zatrzymania, przesłuchania, konfiskaty, grzywny i uwięzienia. W czasie zatrzymania m꿬czyźni doznają przemocy słownej i fizycznej, gróźb i bicia, domaga się od nich przekazywania infor¬macji. Znani konwertyci mogą stracić pracę i cierpieć z powodu pobicia, dyskryminacji i ostracyzmu ze strony swoich społeczności i rodzin. Obowiązkowa służba wojskowa naraża również chrześcijan na prześladowania.

• Odmowa dostępu do chrześcijańskich materiałów religijnych, nauki i obrzędów
• Odmowa dziedziczenia lub posiadania
• Nękanie ekonomiczne poprzez pracę / stanowisko / działalność gospodarczą
• Nękanie ekonomiczne poprzez grzywny
• Uwięzienie przez rząd 
• Pobór do wojska / milicji / służba wbrew sumieniu
• Zakazy podróży / ograniczenia przemieszczania się
• Przemoc fizyczna
• Przemoc psychicznaologiczna
• Przemoc słowna

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Wynik Tadżykistanu w ŚIP 2023 jest o jeden punkt wyższy niż w ŚIP 2022. Presja jest największa w sferach Życia prywatnego i Życia w kościele. Dwa główne czynniki prześladowań w Tadżykistanie (dyktatorska paranoja i opresja ze strony wyznawców islamu połączona z opresją klanową) są widoczne we wszystkich sferach życia. Opresja ze strony wyznawców islamu połączona z opresją klanową dominuje w sferach życia prywatnego i rodzinnego, natomiast Dyktatorska paranoja dominuje w sferach życia w kraju i życia w kościele. Oba te czynniki sprawcze mają udział w sferze życia w społeczeństwie. Muzułmańskie rodziny, znajomi i mieszkańcy wsi wywierają presję przede wszystkim na konwertytów, zaś rząd nakłada wiele ograniczeń na działalność kościoła.

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Tadżykistanu.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

• Kościoły zaatakowane. W styczniu 2022 roku kościół został zamknięty przez władze.
• Chrześcijanie zaatakowani. Co najmniej 37 konwertytów na chrześcijaństwo było maltreto-wanych i bitych przez swoje rodziny i lokalną społeczność.

Życie prywatne

Konwersja jest oficjalnie dozwolona, ale postrzegana jest jako zdrada rodziny i kultury. Może to prowadzić do przemocy i presji, ponieważ członkowie społeczności próbują zmusić konwertytów do rezygnacji. Wielu decyduje się zachować swą wiarę w tajemnicy.

Życie rodzinne

Jeżeli rodzic nawróci się na chrześcijaństwo, członkowie rodziny będą próbowali przejąć opiekę nad dziećmi, aby wychować je zgodnie z zasadami islamu. Prawo nie pozwala osobom poniżej 18 roku życia brać udziału w działaniach związanych z kościołem lub meczetem. Dzieci chrześcijańskie doznają oszczerstw ze strony członków społeczności, a dzieci muzułmańskie są od nich często izolowane od nich. Wszystkie dzieci są zobowiązane do nauki „Historii religii” w szkole średniej, która jest nauczana z perspektywy sunnickiego muzułmanina.

Życie w społeczeństwie

Nieortodoksyjni chrześcijanie są monitorowani przez członków swojej społeczności i lokalnych urzędników państwowych za pomocą takich metod jak podsłuchiwanie telefonów. Mogą być nękani, przesłuchiwani i zastraszani. Dotyczy to zwłaszcza znanych konwertytów.

Życie w państwie

Konstytucja chroni wolność religijną. Ustawa o religii z 2009/2011 roku (z poprawkami ze stycznia 2018 roku) wymaga jednak obowiązkowej rejestracji wszystkich organizacji religijnych. Wszelkie działania kościelne prowadzone przez niezarejestrowane grupy są nielegalne. Obowiązuje zakaz nielicencjonowanego nauczania religii i cenzura wszelkich materiałów religijnych. Ustawa o obowiązkach rodziców zabrania młodzieży poniżej 18 roku życia uczestnictwa w działalności organizacji religijnych.

Życie w kościele

Ustawy z sierpnia 2011 roku zakazują jakiejkolwiek kościelnej pracy z młodzieżą. Rząd musi zatwier-dzić produkcję, import, sprzedaż i dystrybucję materiałów religijnych przez zarejestrowane grupy religijne, co w efekcie jest zakazem tworzenia i kolportażu wszelkich materiałów religijnych używanych przez niezarejestrowane grupy religijne. Istnieją ograniczenia dla zagranicznych chrześcijan odwiedzających Tadżykistan. Potrzebują oni specjalnej wizy, którą bardzo trudno jest uzyskać. 

Spis treści

8. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Tadżykistan zobowiązał się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych (International Covenant on Civil and Political Rights, ICCPR)
2. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights, ICESCR)
3. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (Convention against Torture, CAT)
4. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (Convention on the Elimination of All Forms of Discrimnation against Women, CEDAW)
5. Konwencja o prawach dziecka (Convention on the Rights of the Child, CRC)

Tadżykistan nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając lub nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

1. Konwertyci chrześcijańscy są poddawani ostracyzmowi i napotykają sprzeciw i przemoc ze strony rodzin i społeczności (ICCPR, art. 18)
2. Dzieci chrześcijańskie nie mogą uczestniczyć w zajęciach kościelnych (ICCPR, art. 18 oraz CRC, art. 14)
3. Posiadanie literatury religijnej jest poważnie ograniczone poza międzynarodowymi dozwo-lonymi ograniczeniami (ICCPR, art. 18 i 19)
4. Chrześcijańskie konwertytki są zmuszane do poślubienia niechrześcijańskich mężczyzn i poddawane naciskom na wyrzeczenie się wiary (ICCPR, art. 23; CEDAW, art. 16 i ICESCR, art. 10)

Spis treści

9. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Tadżykistan znany jest z naruszania wolności religii lub przekonań oraz powiązanych praw człowieka, takich jak wolność słowa i zrzeszania się. Działania te nie dotyczą żadnej konkretnej grupy religijnej – wszystkie (muzułmanie, chrześcijanie, Świadkowie Jehowy, Żydzi, bahaici, itd.) cierpią z powodu wysokiego poziomu nadzoru i opresji ze strony państwa. Według USCIRF 2022: „W Tadżykistanie domniemanie ekstremizmu i terroryzmu wystarcza do orzeczenia kary, nie są do tego potrzebne faktyczne czyny związane z przemocą lub podżeganiem do nieuchronnej przemocy. Zarzuty wobec osób religijnych są często wydawane arbitralnie, procesy nie są należycie prowadzone, nie ma zabezpieczeń proceduralnych.”

Spis treści

10. Open Doors w Tadżykistanie

Open Doors zapewnia natychmiastową pomoc wierzącym z Azji Środkowej, gdy są więzieni lub wykluczeni z rodzin i wspólnot lub pozbawieni środków do życia i pracy z powodu wiary w Chrystusa. Open Doors wzmacnia także prześladowany Kościół w Azji Środkowej, głównie poprzez: 

• dystrybucję literatury 
• wsparcie modlitewne 
• szkolenia biblijne  
• szkolenia dla dzieci / młodzieży 
• posługę kobiet 
• szkolenia w zakresie rzecznictwa i świadomości (ang. SSTS) 
• posługę obecności 
• szkolenia zawodowe 
• projekty rozwoju społeczno-gospodarczego 

Spis treści

11. Módl się za Tadżykistan

• Mód się, szczególnie o przywódców kościelnych. Podążają za Jezusem i służą Jego Kościołowi na spore ryzyko - rząd może w każdej chwili obrać ich za cel.
• Módl się, za prezydenta Emomali Rahmona, który rządzi Tadżykistanem od prawie 30 lat. Proś, aby Bóg zmiękczył jego zatwardziałe serce i aby prezydent Rahmon zobaczył prawdę Ewangelii.
• Módl się o partnerów Open Doors w Tadżykistanie i całej Azji Środkowej, aby mogli dotrzeć i zachęcić chrześcijan, którzy ryzykują wszystko, by pójść za Jezusem. Proś o ochronę i o to, by posługa przynosiła owoce i by światło Chrystusa świeciło przed mieszkańcami tego regionu.