Republika Środkowoafrykańska

Spis treści

Wnioski

Okres badawczy: 01.10.2021 – 30.08.2022

Republika Środkowoafrykańska (RCA) jest uwikłana w konflikt od 2013 roku, a większość kraju opanowana jest przez zbrojne bojówki, odpowiedzialne za szereg naruszeń praw człowieka. Chrześcijańscy przywódcy, którzy publicznie potępili przemoc, otrzymywali groźby. Palono i plądrowano kościoły. Część chrześcijan zdecydowała się na ucieczkę do sąsiedniego Kamerunu. W wyniku konfliktu tysiące chrześcijan straciło dach na głową i środki do życia, zostali przesiedleni i zmuszeni do życia w obozach. Konwertyci cierpią prześladowania z rąk najbliższych członków rodziny. Szczególnie w północnej części kraju lokalna społeczność często konwwrtytów, a także próbuje przemocą zmusić ich do wyrzeczenia się chrześcijaństwa.

Profil kraju w PDF

Poniższy profil kraju jest przetłumaczonym fragmentem z Country Dossier World Watch Research, działu badawczego Open Doors. Kompletne lub skrócone dossier w języku angielskim można pobrać tutaj.

  Profil kraju w PDF

  Skrócony profil w PDF

Spis treści

1. Tło

Od momentu uzyskania niepodległości w 1960 r. RŚ jest pogrążona w przemocy wynikającej z nakładających się napięć między ugrupowaniami zbrojnymi, grupami religijnymi i etnicznymi oraz pasterzami i rolnikami.  Ugrupowanie Séléka dokonało w 2013 r. zamachu stanu, które doprowadziło do konfliktu na tle religijnym i etnicznym.  Od wyborów w 2016 r. prezydent Touadera za priorytet postawił sobie doprowadzenie do pojednania, a w 2019 r. podpisano polityczne porozumienie pokojowe. Nadal jednak dochodzi do starć między w przeważającej części muzułmańską Séléką a ochotniczymi jednostkami samoobrony, zwanymi Antybalaka.  Chociaż członkowie Antybalaka są często określani mianem chrześcijan, są oni w większości animistami, a kościoły chrześcijańskie stanowczo się od nich odcinają. 

Konstytucja z 2016 r. gwarantuje wolność wyznania i na ogół jest przestrzegana w praktyce.  Stosunki między muzułmanami a chrześcijanami z pozoru wydają się dobre, ale istnieją pewne napięcia między tymi grupami. W szczególności dotyczy to konwertytów z islamu na chrześcijaństwo. Chrześcijanie mieszkający na obszarach zdominowanych przez muzułmanów zgłaszali przypadki dyskryminacji i ataków na kościoły ze strony byłych członków grupy Séléka. Grupy rebeliantów Antybalaka atakują również kościoły i wyrażają sprzeciw wobec ich działalności. Wiele kobiet i dziewcząt jest ekonomicznie zależnych od swoich rodzin, co w przypadku konwersji na chrześcijaństwo stawia je w bardzo trudnej sytuacji. Pod koniec 2020 roku sytuacja jeszcze bardziej się skomplikowała, kiedy kilka wcześniej skłóconych grup zjednoczyło się w Koalicji Patriotów na rzecz Zmian (CPC) pod przywództwem byłego prezydenta Francoise Bozise.  CPC próbowała zakłócić przebieg wyborów po tym, jak Trybunał Konstytucyjny orzekł, że nie może ich zakwestionować.  CPS i grupy, które utworzyły koalicję, terroryzują społeczeństwo, stosując przemoc i wymuszenia.  

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Prawa chrześcijan są najbardziej dotkliwie łamane w północnej i wschodniej części kraju, zdominowanej przez ludność muzułmańską, gdzie działają odłamy Séléki.  Trudności napotykają również chrześcijanie we wschodniej części kraju, graniczącej z Sudanem.

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Kościół rzymskokatolicki jest największym wyznaniem w kraju z najszerszą siecią kościołów, przychodni i szkół.  Podczas i po zamachu stanu dokonanym przez Sélékę wiele kościołów zostało splądrowanych. Kościół katolicki był silnym głosem wzywającym do pokoju i pojednania, a także zapewniał miejsca schronienia cywilom, zarówno muzułmanom, jak i chrześcijanom, uciekającym przed atakami. W rezultacie kościoły ka tolickie często stawały się celem ataków.

Społeczności konwertytów

Konwertyci ze środowisk muzułmańskich spotykają się ze sprzeciwem i naciskami ze strony członków rodziny, aby wyrzekli się chrześcijaństwa.  Większość z nich z obawy przed atakami muzułmańskich agitatorów nie bierze udziału w praktykach religijnych, zwłaszcza na północnych zdominowanych przez muzułmanów obszarach kraju. 

Nietradycyjne społeczności chrześcijan:

Społeczności ewangelikalne i zielonoświątkowe są atakowane przez byłych członków bojówek Séléka. Ostatnio bardzo wzrosła liczba osób, które wyrażają chęć przyłączenia się do tych chrześcijańskich wspólnot.

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Islamski ekstremizm

Przemocy wobec chrześcijan dopuszczają się zwłaszcza odłamy bojówek Séléka. Islamski ekstremizm jest również widoczny w łamaniu praw chrześcijan przez ogół społeczeństwa w muzułmańskich częściach kraju. 

Przestępczość zorganizowana oraz korupcja 

Ten mechanizm prześladowań jest szczególnie widoczny na terenach, gdzie bojownicy Antybalaka atakują kościoły i chrześcijan. Chociaż Antybalaka powstała jako ochotnicza grupa samoobrony, z czasem przekształciła się w grupę przestępczą. Szczególnie w Bangui, często napadali na chrześcijan i liderów kościelnych, zwłaszcza na tych, którzy nie zgadzają się z i ich celami oraz otwarcie sprzeciwiają się ich brutalności. Chociaż grupa twierdzi, że chroni chrześcijan, z biegiem lat stało się jasne, że celem ich ataków są zarówno muzułmanie, jak i chrześcijanie.

Wrogość etniczno-religijna w powiązaniu z antagonizmem klanowym

Istnieją dwa wymiary tej siły napędowej prześladowań - i) animizm/ATR (religijny i kulturowy) oraz ii) walki plemienne. W RŚA motywy etniczne i religijne często łączą się ze sobą. Niektóre grupy mniejszości etnicznych są szczególnie narażone na ataki, na przykład Pigmeje Baka są zmuszani do pracy w niewolniczych warunkach. Grupy Antybalaka czasami siłą wcielają chrześcijan w swoje szeregi.

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Lata przemocy i niestabilności politycznej sprawiły, że chrześcijańskie kobiety i dziewczęta są szczególnie narażone na gwałty, przesiedlenie, uprowadzenia i przymusowe małżeństwa. Wykorzystywanie seksualne powoduje wstyd, traumę i często ciążę, a wysokie wskaźniki przemocy seksualnej sprawiają, że rodzice z obszarów wysokiego ryzyka obawiają się posyłać dziewczynki do szkoły. Zależność od rodziny oznacza, że prześladowania z rąk członków rodziny w większym stopniu dotykają kobiety, a istotnym czynnikiem są również potrzeby finansowe. Na obszarach zdominowanych przez muzułmanów, kobiety są zmuszane do przestrzegania  islamskich zasad ubioru, a konwertytkom grozi areszt domowy i przymusowe małżeństwo ze starszym muzułmaninem. 

• Uprowadzenia
• Ograniczanie kontaktów społecznych/międzyludzkich
• Dyskryminacja w edukacji
• Przemoc ekonomiczne / kary grzywny
• Zmuszanie do przestrzegania nakazów związanych z ubiorem
• Wymuszone małżeństwo
• Przymusowe opuszczenie domu - wypędzenie
• Celowe uwodzenie
• Handel ludźmi
• Przemoc psychiczna
• Przemoc seksualna
• Przemoc słowna

Mężczyźni

Chrześcijańscy mężczyźni są zabijani lub przetrzymywani w niewoli przez radykalne bojówki.  Szczególnie narażeni na ataki są pastorzy i liderzy wspólnot. Do napaści dochodzi nawet w trakcie nabożeństw. Przywódcy wspólnot często muszą mierzyć się z fałszywymi zarzutami. Mężczyźni są również dyskryminowani w pracy, ponieważ islamiści kontrolują wszystkie targowiska, kontrolują handel, nakładają wysokie podatki na chrześcijańskich przedsiębiorców, a nawet rabują sklepy chrześcijan, aby doprowadzić ich biznesy do upadku. Chrześcijanie są przymusowo wcielani do rebelianckich oddziałów oraz dyskryminowani podczas odbywania państwowej służby wojskowej.  Uprowadzenia, zabójstwa, groźby i celowe zubożenie mężczyzn w efekcie wpływają na całe rodziny.

• Uprowadzenia
• Wydziedziczenie lub odebranie prawa własności
• Uwięzienie przez władze państwowe
• Pobór do wojska / bojówek / służba wbrew sumieniu
• Śmierć
• Przemoc fizyczna
• Przemoc psychiczna

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

ŚIP 2023 odnotował wzrost o 2 punkty z powodu trwającego w kraju konfliktu zbrojnego dotykającego chrześcijan we wszystkich obszarach życia. Walki toczą się między siłami rządowymi i ponad 14 innymi ugrupowaniami rebelianckimi, które prowadzą działania także przeciwko sobie. Do walk włączyły się także grupy rwandyjskie i rosyjscy najemnicy z Grupy Wagnera. To wszystko powoduje, że życie obywateli RŚA, w tym chrześcijan, jest bardzo trudne.  Według wiarygodnych doniesień różne grupy walczące, w tym rządowe siły bezpieczeństwa, dopuszczają się okrucieństw na chrześcijanach.  Rząd kontroluje jedynie stolicę kraju, Bangui. Reszta kraju znajduje się pod kontrolą różnych ugrupowań. Te czynniki znacznie utrudniają monitorowania prześladowań. Wynik dotyczący przemocy utrzymuje się na skrajnie wysokim poziomie, co wpłynęło na presję we wszystkich sferach życia.

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Republiki Środkowoafrykańskiej.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

• W wyniku toczących się walk uszkodzonych zostało wiele kościołów. 22 stycznia 2022 r. Związek Braterskich Kościołów Ewangelicznych (UEEF) został zaatakowany przez rebeliantów z ugrupowania 3R. 
• Zniszczono domy i własność chrześcijan.

Życie prywatne

Konwertyci na chrześcijaństwo są prześladowani przez członków rodziny. Aby nakłonić ich do rekonwersji, mogą zostać odcięci od wszelkiego wsparcia finansowego. Na zdominowanej przez muzułmanów północy, gdzie działają odłamy Séléki, konwertyci ryzykują życiem, jeśli w domu posiadają materiały chrześcijańskie. Znane są przypadki, gdy osoba przyłapana na czytaniu Biblii, była mordowana na miejscu zdarzenia.

Życie rodzinne

Często zdarza się, że po przejściu jednego z małżonków na chrześcijaństwo, rodzina i lokalna społeczność naciskają męża/żonę, aby się rozwiedli. Ponadto konwertyci niemal automatycznie tracą prawo do spadku po zmarłym członku rodziny. Na obszarach kontrolowanych przez grupy rebeliantów, w przypadku śmierci lub ucieczki rodziców, dzieci bez opieki pozostają na łasce napastników. Czasami są zabijane. 

Życie w społeczeństwie

Rząd stracił skuteczną kontrolę nad wieloma obszarami kraju. Na obszarach zdominowanych przez muzułmanów chrześcijanie są często dyskryminowani, zwłaszcza tam, gdzie w mniejszym lub większym stopniu obowiązuje prawo szariatu. Grupy rebeliantów oraz ich zwolennicy monitorują społeczności na swoich terenach. Tworzą się grupy ochotników, których zadaniem jest tropienie dżihadystów.  W kontekście trwającego konfliktu chrześcijanie (zwłaszcza młode dziewczęta) padają ofiarą napaści i uprowadzeń.  Członkowie społeczności muzułmańskiej zazwyczaj nie chcą dzielić się zasobami wspólnoty (takimi jak opieka zdrowotna) z konwertytami na chrześcijaństwo, zwłaszcza w odległej północnej części kraju. 

Życie w państwie

Na obszarach kontrolowanych przez byłych bojowników Séléki wszystkie środki transportu znajdują się pod kontrolą muzułmanów, co utrudnia chrześcijanom przemieszczanie się.  Kiedy dochodzi do aktów przemocy, szczególnie narażone na niebezpieczeństwo są osoby duchowne, które podróżują między kościołami w celu wykonywania swojej pracy.  W regionach, gdzie władzę sprawują grupy rebeliantów, chrześcijanie są dyskryminowani, a czasem atakowani, co zmusza ich do ucieczki z domu i kraju.

Życie w kościele

Chociaż oficjalnie państwo nie inwigiluje kościołów, cywile są obserwowani przez różne grupy rebeliantów, którzy doszukują się ewentualnych powiązań z innymi grupami zbrojnymi.  Odnotowano wiele ataków na wspólnoty, w tym przerywanie nabożeństw i palenie kościołów.

Spis treści

 8. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Republika Środkowoafrykańska zobowiązała się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR).
2. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (ICESCR).
3. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT).
4. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW).
5. Konwencja o prawach dziecka (CRC).

RŚA nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

1. Chrześcijańscy konwertyci na obszarach zamieszkałych przez muzułmanów doświadczają presji i przemocy ze strony rodziny i członków lokalnej społeczności (art. 18 ICCPR).
2. Chrześcijanie są fizycznie atakowani za propagowanie swojej religii (ICCPR Art. 18).
3. Chrześcijanie są zabijani za wiarę (art. 6,1 ICCPR).
4. Chrześcijańskie kobiety i dziewczęta są gwałcone i wykorzystywane seksualnie (ICCPR Art. 7).
5. Chrześcijańskie konwertytki narażone są na przymusowe małżeństwa z muzułmanami (CEDAW Art. 16).

Spis treści

9. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Według raportu Departamentu Stanu USA IRF 2021: „14 osób zostało zabitych 16 lutego w meczecie w Bambari, kiedy siły prorządowe odbijały miasto z rąk CPC. Podczas szturmu siły Grupy Wagnera i żołnierze narodowej armii – Sił Zbrojnych Afryki Środkowej (FACA) – mieli gwałcić, torturować i zabijać muzułmańskich cywilów. Imamowie w Bangui twierdzą, że muzułmańscy wewnętrzni przesiedleńcy (IDPs) byli ofiarami tortur, gwałtów, pozasądowych zabójstw, porwań i kradzieży popełnianych przez siły FACA i Grupy Wagnera”
W kontekście trwającego konfliktu mniejszości religijne nie są głównym celem. Członkowie małych mniejszości religijnych doświadczają wielu przeciwności wewnątrz lokalnych społeczności, w których żyją i pracują.

Spis treści

10. Open Doors w RŚA

Open Doors od kilku lat prowadzi działalność na terenie Republiki Środkowoafrykańskiej poprzez lokalnych partnerów i kościoły. W 2013 roku nasze programy wspierały Kościół w kryzysie po zamachu stanu dokonanym przez w przeważającej części islamskie ugrupowanie Séléka. Naszym pragnieniem jest, aby Kościół w RŚA stał się dojrzały, niezależny i silny na tyle, by radzić sobie z traumą i prześladowaniami. Nasze programy obejmują:  

• Przygotowanie na prześladowania 
• Pomoc w zdobywaniu ekonomicznej niezależności 
• Opiekę dla osób dotkniętych traumą. 

Spis treści

11. Módl się za Republikę Środkowoafrykańską

• Módl się, aby Bóg zaprowadził pokój i stabilność w Republice Środkowoafrykańskiej.
• Módl się o ochronę dla chrześcijan, zwłaszcza przywódców i ich rodzin, którzy często są narażeni na największe niebezpieczeństwo.
• Módl się, aby Jezus chronił lokalnych partnerów Open Doors zachęcając i wspierając chrześcijan w RŚA - często podejmując wielkie ryzyko.

.