Mauretania

Spis treści

Wnioski

Okres badawczy: 01.10.2021 – 30.08.2022

Konwertyci z islamu na chrześcijaństwo spotykają się z silnym sprzeciwem ze strony własnych rodzin i społeczeństwa. Restrykcyjne środowisko uniemożliwia im jawne wykonywanie praktyk religijnych. Publiczne wyrażanie wiary przez chrześcijan spoza Mauretanii (w tym migrantów z Afryki Subsaharyjskiej i Azji) jest ryzykowne, gdyż może być postrzegane jako prozelityzm muzułmanów i prowadzić do uwięzienia i deportacji.

Profil kraju w PDF

Poniższy profil kraju jest przetłumaczonym fragmentem z Country Dossier World Watch Research, działu badawczego Open Doors. Kompletne lub skrócone dossier w języku angielskim można pobrać tutaj.

  Profil kraju w PDF

  Skrócony profil w PDF

Spis treści

1. Tło

Pomimo posiadanych bogactw naturalnych Mauretania jest jednym z najbiedniejszych krajów świata. Tożsamość kulturowa obywateli opiera się na tradycji i przynależności plemiennej. W kraju nadal praktykuje się niewolnictwo. Jest ono jedną z głównych przyczyn podziałów społecznych i wrogości; biali Maurowie i Berberowie mają pochodzenie arabskie, podczas gdy większość niewolników, zwanych Haratynami lub czarnymi Maurami pochodzi z Afryki. Prawie cała władza polityczna i ekonomiczna jest w rękach białych Maurów, co oznacza, że większość społeczeństwa (70%) jest silnie zmarginalizowana. Islamskie bojówki są szczególnie aktywne w  przygranicznych regionach na wschodzie kraju. Porwania przez członków milicji lub inne grupy przestępcze stanowi ryzyko w całym kraju, zwłaszcza dla obcokrajowców, chociaż zachodnia część kraju wokół stolicy Nouakchott wydaje się bardziej bezpieczna.   

Pełna nazwa kraju to Islamska Republika Mauretańska; większość Mauretańczyków jest wyznawcami islamu sunnickiego. Wpływ radykalnych grup islamskich staje się coraz silniejszy. Chrześcijaństwo jest postrzegane jako godny potępienia wpływ Zachodu. Władze są wrogo nastawione do wszystkich chrześcijan, zwłaszcza konwertytów. Teoretycznie karą za odejście od islamu jest śmierć, choć w ostatnich latach kara ta nie została wykonana. Większość chrześcijan w tym kraju to obcokrajowcy, głównie z sąsiednich krajów Afryki Subsaharyjskiej. Cieszą się oni ograniczoną wolnością religijną i mogą uczestniczyć w nabożeństwach, ale tylko w wyznaczonych miejscach. Wszelkie kontakty z Mauretańczykami, z założenia muzułmanami, są surowo zabronione. Liczba mauretańskich konwertytów z islamu na chrześcijaństwo jest nadal niska. Doświadczają niezwykle silnej presji ze strony rodziny, społeczeństwa i państwa. 

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Więzi plemienne i rodzinne są szczególnie silne na obszarach wiejskich, ale nawet w stolicy kraju, Nouakchott, chrześcijanie są poddawani silnej presji. Sytuacja wydaje się być nieco lepsza w południowej części kraju przy granicy z Senegalem. Brutalne ugrupowania islamistyczne, takie jak Al-Kaida Islamskiego Maghrebu (AQIM) i Ruch na rzecz Jedności i Dżihadu w Afryce Zachodniej (MUJAO), są szczególnie aktywne w  przygranicznych regionach na wschodzie kraju. 

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Społeczności chrześcijan ekspatriantów

Największą grupę stanowią rzymskokatoliccy imigranci z Afryki Subsaharyjskiej, a następnie protestanci z krajów położonych na południe od Mauretanii. W kraju przebywa niewielu chrześcijan z Zachodu. Afrykańscy migrujący chrześcijanie prowadzą niepewną egzystencję zarówno z powodu uprzedzeń etnicznych, jak i presji związanej z islamskim ekstremizmem.

Społeczności konwertytów

Konwertyci z islamu są bardzo narażeni na naciski i przemoc ze strony grup islamskich, rodziny i członków lokalnej społeczności. W tym koczowniczym społeczeństwie współzależność i wspólnotowość stanowi warunek przetrwania. Konwertyci tracą pozycję w swojej społeczności, jeśli ich konwersja staje się wiedzą publiczną, więc większość nie ujawnia swoich przekonań religijnych.

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Ekstremizm islamski

Prawa nie-muzułmanów są łamane przez obywateli, jak i ugrupowania islamskie. Duża liczba Mauretańczyków przyłączyła się do brutalnych radykalnych grup islamskich w Afryce Północnej, a także w Syrii i Iraku. Z jednej strony rząd stara się przeciwdziałać islamskim milicjom i ekstremizmowi, z drugiej strony w 2018 roku zaostrzył przepisy o apostazji i bluźnierstwie. Konwertyci z islamu na chrześcijaństwo doświadczają najcięższych prześladowań ze strony rodziny i społeczeństwa.

Ucisk klanowy / wrogość etniczno-religijna

W tym bardzo konserwatywnym kraju splatają się napięcia na tle plemiennym i rasowym. Przejście na chrześcijaństwo jest postrzegane jako „dyshonor” dla społeczeństwa i jego skutkiem są prześladowania i przemoc. W kraju nadal istnieje niewolnictwo i jest związane zarówno z pochodzeniem etnicznym, jak i z religią. Kampania przeciwko niewolnictwu wywołała wrogą reakcję ze strony islamistów. Mieszkający w Mauretanii chrześcijanie z Afryki Subsaharyjskiej spotykają się z dyskryminacją zarówno na tle religijnym, jak i rasowym. 

Przestępczość zorganizowana oraz korupcja

Przynależność plemienna i religijna oraz relacje osobiste są bardzo ważne w społeczeństwie mauretańskim. Szeroko rozpowszechnione są nepotyzm, klientelizm i inne formy korupcji. Mała grupa wpływowych biznesmenów związanych z plemionami białych Maurów kontroluje większość gospodarki. Dziennikarze prowadzący dochodzenia w sprawie korupcji z udziałem władz państwowych są często zastraszani, zatrzymywani i oskarżani o zniesławienie (BTI Mauritania 2020, p.12). Chrześcijanie mają niewielkie szanse na uzyskanie stabilnego zatrudnienia lub uczciwego zarobku. 

Paranoja dyktatorska

Rząd Mauretanii walczy o utrzymanie stabilności i legitymizacji. W związku z tym ograniczanie wpływów „chrystianizacyjnych” jest często wykorzystywane jako środek polityczny, mający na celu wzmocnienie władzy i popularności rządu. Chrześcijaństwo jest często utożsamiane z Zachodem i kolonializmem, a rząd postrzega je jako obce zagrożenie. 

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

W mauretańskim społeczeństwie plemiennym kobiety podlegają władzy ojców i mężów, co sprawia, że konwertytki są najbardziej narażone na niebezpieczeństwo. Bywają głodzone, zastraszane, więzione w areszcie domowym, poddawane chłoście i zniewoleniu. Obecność współczesnego niewolnictwa sprawia, że kobiety nie mają gdzie szukać pomocy. Większość kobiet nie ma wyboru w kwestii małżeństwa. Konwertytki wydawane są za mąż za muzułmanów. Nawrócone mężatki mogą zostać porzucone przez mężów i zostać bez środków do życia. W kraju nadal praktykuje się poligamię. 

• Ograniczanie kontaktów społecznych/międzyludzkich
• Ograniczenie dostępu do żywności i wody
• Wymuszony rozwód
• Wymuszone małżeństwo
• Uwięzienie przez rodzinę/areszt domowy
• Handel ludźmi
• Przemoc fizyczna
• Przemoc psychiczna
• Przemoc seksualna

Mężczyźni

Mężczyźni, którzy dokonują konwersji na chrześcijaństwo, przynoszą wstyd rodzinie. Karą za konwersję może być ostracyzm, wyrzucenie z domu lub przemoc fizyczna. Niektórzy decydują się na ucieczkę; jeśli ich konwersja zostanie potwierdzona przed sądem religijnym, mogą zostać oskarżeni o apostazję. Zdarza się, że mężczyźni trafiają do więzienia za terroryzm i cyberprzestępczość, oskarżeni o „działanie na szkodę bezpieczeństwa narodowego poprzez znieważanie islamu i zagrażanie świętym zasadom Mauretanii”. Wyroki skazujące mogą skutkować długimi karami więzienia i wysokimi grzywnami. Silny ruch „arabizacji” oznacza, że wielu chrześcijan z Afryki Subsaharyjskiej jest zmuszanych do opuszczenia kraju lub do życia w bardzo trudnych warunkach.

• Ograniczanie kontaktów społecznych/międzyludzkich
• Przemoc ekonomiczna w miejscu pracy/biznesie
• Przymusowe opuszczenie domu - wypędzenie
• Zmuszenie do opuszczenia miasta/kraju
• Uwięzienie przez władze państwowe
• Przemoc fizyczna
• Przemoc psychiczna

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Wynik Mauretanii wzrósł o dwa punkty w porównaniu z ŚIP 2022. Średni poziom presji  praktycznie we wszystkich sferach życia pozostaje na ekstremalnie wysokim poziomie, głównie z powodu prześladowań, z jakimi spotykają się konwertyci z islamu na chrześcijaństwo.

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Mauretanii.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

Doszło do kilku innych incydentów, które dotknęły zarówno miejscowych, jak i zagranicznych chrześcijan. Ze względów bezpieczeństwa nie możemy podać żadnych szczegółów. 

• Chrzty mogą odbywać się wyłącznie w tajemnicy. Konwertyci z islamu niechętnie przyjmuje chrzest w obawie przed oskarżeniem o apostazję.
• Konwertyci są zmuszani przez rodziny do opuszczenia kraju.

Życie prywatne

Publiczne przyznanie się do bycia chrześcijaninem może wiązać się z wieloma, nierzadko, niebezpiecznymi konsekwencjami. Chrześcijanie ekspatrianci, zwłaszcza ci pochodzący z Afryki Subsaharyjskiej, są narażeni na dyskryminację i wykorzystywanie, jeśli przyznają się do swojej religii. Mogą zostać oskarżeni o prozelityzm. Chrzty mogą odbywać się wyłącznie w tajemnicy. Konwertyci z islamu niechętnie przyjmuje chrzest w obawie przed oskarżeniem o apostazję. Konwersja z islamu jest prawnie zakazana, a osobom, które krytykują islam, grozi kara śmierci. Chociaż prawo to ma w dużej mierze wymiar symboliczny, to jednak stanowi istotne zagrożenie dla chrześcijan nawróconych z islamu.

Życie rodzinne

Wszyscy Mauretańczycy i ich dzieci są automatycznie uznawani za muzułmanów i tak są rejestrowani. Dzieci chrześcijańskie muszą uczęszczać na lekcje islamu w szkołach publicznych i są narażone na dyskryminację i prześladowania. Konwersja na chrześcijaństwo jest w Mauretanii podstawą do rozwodu, a rodzic, którego konwersja stała się jawna, może stracić prawo do opieki nad dziećmi.

Życie w społeczeństwie

Społeczeństwo jest wrogo nastawione do każdego, kto nie wyznaje islamu sunnickiego. Wrogość może przybrać formę ostracyzmu, dyskryminacji społecznej, wykluczenia ekonomicznego, a nawet przemocy. Sytuację pogarsza fakt, że społeczeństwo mauretańskie jest podzielone etnicznie, a gospodarka i rząd są przesiąknięte korupcją i klientelizmem. Chrześcijanie wywodzący się z krajów subsaharyjskich są dyskryminowani zarówno ze względu na kolor skóry, jak i religię.

Życie w kraju

Prawo karne Mauretanii przewiduje karę śmierci za „apostazję” i „bluźnierstwo”. Chrześcijanie muszą zwracać uwagę na to, co mówią i robią, aby ich zachowanie nie zostało zinterpretowane jako krytyka islamu lub rządu.

Życie w kościele

Ze względu na dziedzictwo francuskich rządów kolonialnych, tylko Kościół rzymskokatolicki ma status prawny i może utrzymywać budynki publiczne. Kościół katolicki pozwala jednak ewangelikom w diecezji Nouakchott na korzystanie z przestrzeni wewnątrz głównego kompleksu kościelnego do sprawowania kultu. Jako że prozelityzm jest surowo zabroniony, kościoły, do których uczęszczają pracownicy migrujący, nie mogą gościć muzułmanów, nie mówiąc już o włączeniu konwertyty do swojej wspólnoty. 

Spis treści

8. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Mauretania zobowiązała się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

• Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR).
• Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (ICESCR).
• Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT).
• Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW).
• Konwencja o prawach dziecka (CRC).

Mauretania nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

1. Mauretańscy konwertyci na chrześcijaństwo są brutalnie traktowani podczas zatrzymania (art. ICCPR). 7, 9 i 18).
2. Kobietom nawróconym na chrześcijaństwo grozi przymusowe małżeństwo z muzułmaninem, nawet przed osiągnięciem przez nie pełnoletniości (ICCPR art. 23; CEDAW art. 16 i ICESCR art. 10).
3. Dzieci chrześcijańskie muszą uczęszczać na lekcje religii islamskiej w szkole publicznej i spotykają się z dyskryminacją i nękaniem (ICCPR Art. 18 i CRC Art. 14).
4. Konwertyci chrześcijańscy są pozbawieni dostępu do zasobów komunalnych, a ich biznesy są bojkotowane (art. 26 ICCPR i art. 11 ICESCR).

Spis treści

9. Sytuacja innych mniejszości religijnych

W Mauretanii istnieje bardzo mała, ale rosnąca w siłę muzułmańska mniejszość szyicka. Rząd Mauretanii utrzymywał w przeszłości bliskie stosunki dyplomatyczne z Iranem i stąd wynikała jego niejasna postawa wobec muzułmanów szyickich. Jednak w 2018 roku zamknięto szyicki ośrodek religijny. Sunniccy przywódcy religijni w kraju coraz głośniej potępiają mniejszość, wzywając rząd do wprowadzenia ograniczeń.

Spis treści

10. Open Doors w Mauretanii

Open Doors wspiera Kościół w Afryce Północnej poprzez:  

• Szkolenia  
• Dystrybucję literatury chrześcijańskiej  
• Projekty rozwoju społeczno-gospodarczego  
• Rzecznictwo 
• Open Doors zapewnia wsparcie modlitewne prześladowanym chrześcijan w Mauretanii.

Spis treści

11. Módl się za Mauretanię

• Módl się o siłę i ochronę dla wszystkich chrześcijan nawróconych z islamu oraz o to, aby ich rodziny uszanowały ich decyzję.
• Módl się o zmianę prawa, aby odejście od islamu nie było już niezgodne z prawem.
• Módl się o to, aby otworzyły się możliwości dla chrześcijan do bezpiecznego dzielenia się Ewangelią z innymi.