Mjanma

Spis treści

Wnioski

Okres badawczy: 01.10.2021 – 30.08.2022

Rok 2022 oddalił Mjanmę od rozwiązania brutalnego konfliktu, który rozpoczął się, gdy armia dokonała zamachu stanu i przejęła władzę w kraju 1 lutego 2021 roku. Walki trwają, a w niektórych częściach kraju nasiliły się. Wśród ofiar jest mniejszość chrześcijańska. Atakowane są nawet dobrze ugruntowane kościoły należące do historycznych wspólnot, w stanach zamieszkanych w większości przez chrześcijan, takich jak stan Czin i stan Kaja, ale także w stanach z silną mniejszością chrześcijańską, takich jak Kaczin, Karen czy północne Szan. W lutym 2022 roku biuro Wysokiego komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw uchodźców (UNHCR) oszacowało liczbę osób wewnętrznie przesiedlonych od początku wojny na 440 000 (IDPs) (UNHCR Factsheet, luty 2022). Chrześcijanie są częścią ogólnie pokojowego ruchu oporu, ale walki nasiliły się w całym kraju i chociaż nie wszystkie grupy zbrojne mniejszości etnicznych są zaangażowane, pośród walczących są także ugrupowania chrześcijańskie. Siły rządowe bezustannie atakują chrześcijańskie wioski i kościoły (pozostawiając buddyjskie klasztory w dużej mierze nietknięte). W atakach śmierć ponieśli pracownicy organizacji pomocowych i liderzy kościołów.

Konwertyci, którzy mieszkają na obszarach zamieszkałych w większości przez ludność muzułmańską lub buddyjską, doświadczają przemocy ze strony rodziny i społeczności, w tym odmowy dostępu do zasobów komunalnych, takich jak woda.

Profil kraju w PDF

Poniższy profil kraju jest przetłumaczonym fragmentem z Country Dossier World Watch Research, działu badawczego Open Doors. Kompletne lub skrócone dossier w języku angielskim można pobrać tutaj.

  Profil kraju w PDF

  Skrócony profil w PDF

Spis treści

1. Tło

W latach po uzyskaniu przez Birmę (Mjanmę) niepodległości w 1948 r. różne grupy etniczne próbowały odłączyć się i utworzyć niezależne państwa. Wojsko, dążąc do utrzymania integralności państwa oraz kontroli przez etnicznych Bamarów przejęło władzę i nastąpiło pięć dekad rządów wojskowych. Seria protestów pod przywództwem birmańskiej polityczki Aung San Suu Kyi zwiększyła presję opinii publicznej na rząd, a punktem kulminacyjnym były wybory w 2015 r., w których Suu Kyi odniosła zdecydowane zwycięstwo. Została ona siłą obalona przez wojsko po wyborach w 2020 r. i od tego czasu kraj powrócił do rządów wojskowych, co wywołało znaczny niepokój w całym kraju. Szczególnie dotknięte przemocą są stany mniejszości chrześcijańskich, ponieważ siły zbrojne Mjanmy -Tatmadaw walczą  z powstaniem z całą swoją mocą.

Większość chrześcijan należy do mniejszości etnicznych, a nie do birmańskiej/bamarskiej większości. Przyjęcie „Przepisów o ochronie rasy i religii” w sierpniu 2015 r. było świętowane w całym kraju przez nacjonalistyczne grupy buddyjskie, takie jak Ma Ba Tha. Chociaż przepisy te były wymierzone głównie w mniejszość muzułmańską w stanie Arakan, dotknęły one również chrześcijan, ponieważ konwersja musi przejść proces administracyjny, w tym zgłoszenie do różnych organów. Ma Ba Tha (Stowarzyszenie Ochrony Rasy i Religii) było kilkakrotnie delegalizowane, ale odradzało się pod różnymi nazwami.

Radykalne grupy buddyjskie wzięły na celownik muzułmanów bardziej niż chrześcijan, co doprowadziło do exodusu Rohingja do Bangladeszu. Chrześcijanie doświadczają nacisków, a nawet przemocy ze strony armii, zgłaszane są przypadki zabójstw chrześcijan.

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Mjanma cierpi  z powodu prawdopodobnie najdłuższego na świecie konfliktu cywilnego, który rozpoczął się zaraz po uzyskaniu przez ten kraj niepodległości od Wielkiej Brytanii w 1948 roku. Istota konfliktu polega na tym, że rząd centralny próbuje narzucić swoją kontrolę nad regionami, którym wcześniej obiecano pewną autonomię. 

Poszerzenie i nasilenie konfliktu przyczyniło się do pogorszenia się sytuacji chrześcijan w okresie sprawozdawczym ŚIP 2023. Tatmadaw masowo atakuje chrześcijańskie wioski, budynki kościelne (czasami mieszczące uchodźców lub obozy dla przesiedleńców) oraz zabija chrześcijańskich pracowników organizacji pomocowych i pastorów. Sceną walk był nadal stan Czin, ale kolejnymi punktami zapalnymi stały się stan Kaczin na północy i stan Kaja na południowym wschodzie. Trwają tam walki, a coraz więcej osób, w tym wielu chrześcijan, przebywa w obozach dla przesiedleńców. Większość z nich przebywa tam od lat, a dostęp organizacji humanitarnych do nich jest uniemożliwiany. Walki trwają również w sąsiednim stanie Szan, który zamieszkuje duża mniejszość chrześcijańska, zwłaszcza na północy. Od lat nie wygasa konflikt z Karenami i walki o autonomię stanu Karen, w wyniku którego wielu ludzi straciło dach nad głową. Mieszkają w obozach dla przesiedleńców wewnętrznych, a wielu zbiegło do Tajlandii. Podobna sytuacja dotknęła wyznającą głównie chrześcijaństwo mniejszość Czinów, którzy zazwyczaj uciekają do Indii.

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Tradycyjne wspólnoty chrześcijańskie od dziesięcioleci spotykają się z presją i przemocą ze strony Tatmadaw, armii Mjanmy. W wielu przypadkach są one uwikłane w konflikty między wojskiem a radykalnymi grupami powstańczymi, takimi jak Armia Wyzwolenia Kaczinów (KIA), która wspiera walkę opozycji. Ponieważ konflikty te mają na ogół charakter separatystyczny, często dominuje w nich silne poczucie nacjonalizmu, a chrześcijanie, którzy są postrzegani jako „obcy”, mogą być jednymi z pierwszych ofiar ataków. 

Społeczności konwertytów

Konwertyci na chrześcijaństwo ze środowisk buddyjskich lub muzułmańskich spotykają się ze skrajnymi naruszeniami praw ze strony władz, rodzin i społeczności. Choć Rohingja to głównie muzułmańska grupa etniczna, są wśród nich także chrześcijanie, którzy zostali zmuszeni do ucieczki do Bangladeszu z powodu brutalnych działań wojska. Chrześcijanie Rohingja są prześladowani ze względu na swoją przynależność etniczną i religijną.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Wiele ewangelikalnych i zielonoświątkowych wspólnot mierzy się z przemocą i prześladowaniami ze strony członków społeczności, w których żyją, szczególnie na obszarach wiejskich. W przeszłości prozelityzm i import materiałów chrześcijańskich był nielegalny. Ostatnio polityka rządu stara się nadać priorytet interesom buddystów kosztem interesów innych mniejszości religijnych.

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Nacjonalizm religijny – buddyzm w połączeniu z wrogością etniczno-religijną

Większość ludności Mjanmy (szacunkowo 60%) stanowią Birmańczycy, zwani również Bamarami. Bycie Bamarem jest utożsamiane z byciem buddystą. W przeciwnym razie jest się postrzeganym jako obcy, jako zagrożenie dla państwa i jedności narodowej. Polityka rządu wspiera nawet tak radykalnych buddystów, jak grupa Ma Ba Tha, która dąży do wykorzenienia i wyeliminowania nie-buddystów w Mjanmie za pomocą środków politycznych. Chociaż rząd wykazuje pewną poprawę w zakresie włączania i współpracy z mniejszościami, dzieli ich długa droga do przezwyciężenia starej polityki supremacji buddyjsko-bamarskiej i pełnego włączenia mniejszości etnicznych i religijnych.

Paranoja dyktatorska

Mjanma ma za sobą długą historię rządów wojska i choć ani rząd wybrany w 2015 roku, ani w 2020 roku nie można nazwać paranoicznym/dyktatorskim, to Mjanma jest jednym z niewielu krajów, w których to armia sprawuje niemal całą władzę, czego przykładem jest przewrót wojskowy z 1 lutego 2021 roku. Zgodnie ze (starą) konstytucją kraju, która została napisana przez wojskowych w 2008 roku, jedna czwarta miejsc w parlamencie została zarezerwowana dla personelu wojskowego. Ponadto armia posiadała najważniejsze urzędy państwowe, w tym Ministerstwo Obrony Narodowej oraz Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Granicznych. Powstające ruchy oporu, czy to Ruch Obywatelskiego Nieposłuszeństwa (CDM), czy Ludowe Siły Obrony (PDF), przyczyniły się do narodzin paranoi wśród przywódców wojskowych.

Przestępczość zorganizowana oraz korupcja

Wiele z najcenniejszych zasobów naturalnych Mjanmy takich jak jadeit, rudy i drewno, znajduje się w stanach zamieszkiwanych przez mniejszość chrześcijańską. Ponadto Mjanma jest częścią „złotego trójkąta”, jednego z największych w Azji regionów produkcji opium. Wojsko i grupy powstańcze rywalizują o wpływy z tych lukratywnych przedsięwzięć. Ci, którzy sprzeciwiają się korupcji, np. chrześcijanie, narażają się na przemoc zarówno ze strony grup powstańczych, jak i samego wojska.

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Przewrót wojskowy z lutego 2021 r. wywołał zaniepokojenie o przyszłość kobiet. Armia - która rozszerzyła swoją i tak już znaczną władzę - jest znanym sprawcą przemocy ze względu na płeć. Chrześcijanki wśród Rohingja są również celem ataków grup ekstremistycznych, które uprowadzają kobiety i zmuszają je do poślubienia muzułmańskich mężczyzn. Kobiety w przeważająco chrześcijańskim stanie Kaczin są sprzedawane do Chin jako „panny młode”. Konwertytki są również narażone na areszt domowy, przymusowe małżeństwo, wypędzenie z domu rodzinnego i rozwód. Brak informacji na temat przemocy seksualnej może wynikać ze wstydu lub strachu.

• Uprowadzenia
• Ograniczanie kontaktów społecznych/międzyludzkich 
• Wymuszony rozwód
• Wymuszone małżeństwo
• Uwięzienie przez rodzinę/areszt domowy
• Celowe uwodzenie
• Handel ludźmi
• Przemoc fizyczna
• Przemoc psychiczna
• Przemoc seksualna

Mężczyźni

Chrześcijanom grozi utrata pracy, wygnanie z rodzinnej wioski lub miasta oraz praca niewolnicza. Praktykowanie wiary jest szczególnie trudne, jeśli zostaną wcieleni w szeregi armii Mjanmy lub gdy są zmuszani do przyłączenia się do bojówek, takich jak Armia Wyzwolenia Kaczinu. Szkoły Na Ta La nawracają chrześcijańskie dzieci na buddyzm, chcąc powstrzymać rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa na kolejne pokolenia. Tutaj chłopcy są wychowywani na mnichów buddyjskich. Konwertyci spotykają się również z groźbami, poniżaniem i przemocą fizyczną.

• Przemoc ekonomiczna w miejscu pracy/biznesie
• Zmuszenie do opuszczenia miasta/kraju
• Pobór do wojska/służba wbrew sumieniu
• Handel ludźmi
• Śmierć
• Przemoc fizyczna
• Przemoc psychiczna

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Wzrost wyniku w ŚIP 2023 o 1,2 punktu po wzroście w ŚIP 2022 o 4,9 punktu świadczy o dalszym pogarszaniu się sytuacji chrześcijan. Podczas gdy wynik dotyczący przemocy wzrósł o kolejne 0,5 punktu (po wzroście o 2,9 punktu w ŚIP 2022), presja na chrześcijan we wszystkich dziedzinach życia nadal powoli wzrastała, najbardziej wyraźne jest to w przypadku Życia w państwie ze wzrostem o 0,4 punktu. Wzrost ten wynika głównie z rozszerzenia wojny na kolejne regiony oraz ograniczona przestrzeni mniejszości chrześcijańskiej. Konwertyci (ze środowiska buddyjskiego, muzułmańskiego lub plemiennego) nadal spotykają się z silną presją, zwłaszcza ze strony rodziny i członków lokalnej społeczności; sytuacja w stanie Wa pozostaje bez zmian. Należy pamiętać, że coraz trudniej jest uzyskać relacje z terenów rozdartych wojną, co przyznają wszystkie organizacje międzynarodowe i co widać po liczbie zatrzymań reporterów, a także po ograniczonym działania Internetu i blokowaniu przepływu informacji w całym kraju. 

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Mjanmie.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

• 17 stycznia 2022: w rządowym ataku lotniczym na obóz dla uchodźców w Loikaw w stanie Kaja zginęło trzech katolików, a siedmiu zostało rannych (Fides, 18 stycznia 2022).
• 15 grudnia 2021 r: w ataku Tatmadaw na kościół katolicki w mieście Mo So w stanie Kaja zginęło 35 katolików (Fides, 29 grudnia 2021).
• 29-31 października 2021 r: ataki rakietowe zniszczyły ponad 100 domów, kilka kościołów i biur organizacji pozarządowych (NGO) w Thantlang, w stanie Czin. Przed rozpoczęciem ataków rakietowych żołnierze Tatmadaw podpalili kościoły i budynki należące do wspólnot baptystycznych, prezbiteriańskich i zielonoświątkowych (CSW, 2 listopada 2021).

Życie prywatne

Zmiana wyznania w Mjanmie jest trudna ze względu na obowiązujące przepisy.  Ustawa o konwersji religijnej, będąca częścią „Ustawy o ochronie rasy i religii”, wymaga od obywateli, którzy chcą zmienić wyznanie, uzyskania zgody od nowo utworzonej Rady Rejestracyjnej ds. konwersji religijnej, poddania się rozmowie kwalifikacyjnej i uczestniczenia w zajęciach religijnych. W tym czasie wniosek zgłaszającego jest umieszczany na lokalnej tablicy informacyjnej, co ma na celu wymuszenie na konwertycie jego wycofanie. Z tego powodu konwersja odbywa się zazwyczaj w tajemnicy. Konwertyci spotykają się również z presją ze strony rodziny i lokalnej społeczności, a czasami są wydziedziczani i wyrzucani z domu rodzinnego.

Życie rodzinne

Państwo prowadzi tzw. „Border Areas National Races Youth Development Training Schools” (lub szkoły Na Ta La), które są atrakcyjne dla mniejszości, ponieważ są to szkoły z internatem, w których nie pobiera się czesnego za naukę. Szkoły te są wykorzystywane do wpływania na młodych ludzi i przekonywania ich do buddyzmu. Armia praktykuje osłabiania etnicznych ruchów wyzwoleńczych poprzez uzależnienie młodzieży od narkotyków, co dotyka również chrześcijan z mniejszości Kaczin.
Życie w społeczeństwie

Chrześcijanie w Mjanmie poddawani są silnej presji przez członków lokalnej społeczności. Są zwykle wykluczeni ekonomicznie, społecznie i politycznie, co prowadzi do ubóstwa, dyskryminacji i przestępstw. Chrześcijanie, zwłaszcza ci spotykający się w kościołach domowych, są pod stałą obserwacją przedstawicieli lokalnych władz, którzy próbują nakłonić ich do zmiany wyznania. Są wykluczeni z decydowania w sprawach wspólnotowych i ogranicza im się dostęp do zasobów wspólnoty. Odmowa dostępu do materiałów budowlanych i wody pitnej może spowodować, że chrześcijanie znajdą się w sytuacjach zagrażających ich życiu i zdrowiu.

W obliczu toczącej się wojny domowej i szybko rosnącej liczby przesiedleńców i obozów dla przesiedleńców, zapewnienie opieki zdrowotnej i pomocy humanitarnej dla chrześcijan jest albo niemożliwe, albo niedozwolone, albo udzielana na minimalnym poziomie. Nadzór międzynarodowy jest blokowany. To samo dotyczy dystrybucji pomocy humanitarnej dla poszkodowanych w wyniku pandemii COVID-19.

Życie w państwie

Punkt 361 Konstytucji z 2008 r. brzmi następująco: „Unia uznaje szczególną pozycję buddyzmu jako wiary wyznawanej przez ogromną większość obywateli Unii”. W punkcie 362. uznaje również obecność chrześcijaństwa, islamu, hinduizmu i animizmu. Ta „szczególna pozycja buddyzmu” jest nadużywana przed buddyjskich radykałów. Poprzedni rząd starał się pozyskać poparcie buddystów poprzez kontrolę konwersji, zakaz małżeństw międzywyznaniowych i wprowadzenie kontroli urodzeń. Aby dokonać konwersji, należy uzyskać oficjalne pozwolenie.

Chrześcijanie są zazwyczaj zatrudniani w firmach tylko wtedy, gdy nie ma buddystów, którzy mogliby wykonywać daną pracę, są też często pomijani przy awansach.
Im dłużej trwa wojna domowa, tym częściej chrześcijańscy pracownicy organizacji pomocowych i pastorzy są oskarżani o sanie na czele ruchu oporu i mogą być atakowani przez wojsko.

Życie w kościele

Wszelka opozycja, a zwłaszcza krytyka polityki państwa wobec mniejszości etnicznych i religijnych spotykają się z silną reakcją rządu. Składanie skarg jest bezskuteczne, a kiedy w sprawę zaangażowane jest wojsko, protesty mogą okazać się bardzo ryzykowne. Zabierania głosu w obronie praw mniejszości w klimacie, w którym chrześcijańscy liderzy są oskarżani o przyłączenie się do ruchu oporu lub nawet jego prowadzenie (czy to CDM, czy PDF), jest całkowicie daremne, ale także bardzo ryzykowne. To samo dotyczy działań radykalnych grup buddyjskich. Nie oznacza to, że w kraju nie ma odważnych chrześcijan, którzy zabierają głos, czego przykładem jest siostra Ann Rose Nu Tawng, która  kilkakrotnie była zatrzymywana po tym, jak pokojowo wystąpiła przeciwko juncie wojskowej.
Ponieważ kościoły podejrzewane są o bycie zarzewiem opozycji, lokalne społeczności, władze, a zwłaszcza wojsko, monitorują ich działalność. W coraz większej liczbie przypadków monitoring doprowadził do ataków na budynki kościelne, pracowników i przywódców kościelnych, w tym do zabójstw.

Buddyjscy mnisi związani z Ma Ba Tha, buddyjskim ruchem nacjonalistycznym, również z bliska przyglądają się działalności chrześcijan. W przypadku konwertytów presja ta jest jeszcze większa, ponieważ ujawnienie, wiąże się z poważniejszymi konsekwencjami nie tylko ze strony lokalnej społeczności, ale także rodziny.

Spis treści

8. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Mjanma zobowiązała się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (ICESCR)
2. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW)
3. Konwencja o prawach dziecka (CRC)

Mjanma nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

1. Dzieci chrześcijańskie są zmuszane do uczestniczenia w buddyjskich lekcjach religii oraz w obrzędach i świętach religijnych, które nie są zgodne z ich przekonaniami religijnymi (CRC Art).
2. Chrześcijanom odmawia się dostępu do zasobów komunalnych (ICESCR Art. 2).
3. Chrześcijańskie domy i sklepy są napadane i niszczone, co stanowi naruszenie prawa do odpowiedniego poziomu życia i ciągłej poprawy warunków życia (ICESCR Art. 11).
4. Chrześcijanki, które dokonały konwersji z islamu, są przymusowo wydawane za mąż za buddyjskich mężczyzn i poddawane naciskom, by wyrzekły się nowej wiary (CEDAW art. 16 i ICESCR art. 10).
5. Chrześcijańskie kobiety i dziewczęta z Kaczin są sprzedawane w celach seksualnych (CRC Art. 34 i CEDAW Art. 6).

Spis treści

9. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Prześladowania muzułmańskiej mniejszości Rohingja są przedmiotem dyskusji w Hadze. Muzułmanie nie-Rohingja w innych częściach kraju również spotykają się z prześladowaniami i dyskryminacją – na przykład na stanowiskach rządowych czy w wojsku. Zdarza się, że większość buddyjska odmawia sprzedaży nieruchomości muzułmanom, a budowa meczetów jest zabroniona. 

Spis treści

10. Open Doors w Mjanmie

We współpracy z lokalnymi partnerami Open Doors wzmacnia prześladowanych wierzących w Myanmie poprzez:

• Dystrybucję literatury chrześcijańskiej
• Programy uczniowskie
• Szkolenie w zakresie duszpasterstwa i przywództwa
• Wsparcie w zakresie środków utrzymania
• Seminaria dla rodzin i małżeństw
• Programy dla dzieci i młodzieży
• Szkolenia przygotowujące na prześladowania
• Służbę poprzez obecność

Spis treści

11. Módl się za Mjanmę

• Módl się za tych, którzy porzucili buddyzm, aby pójść za Chrystusem.
• Módl się o pokojowe rozwiązanie trwającej wojny domowej.
• Módl się o Kościół w Mjanmie, aby poprzez swoją modlitwę i świadectwo był światłem pośród wojny i chaosu, aby ludzie znaleźli nadzieję w Jezusie. Módl się, aby Jezus umacniał chrześcijan w ich wierze.
• Módl się o ochronę i nowe perspektywy dla wielu chrześcijan, którzy musieli uciekać przed wojną i prześladowaniami, a teraz żyją w obozach dla uchodźców wew.