Mali

Spis treści

Wnioski

Okres badawczy: 01.10.2021 – 30.08.2022

Radykalne ugrupowania islamskie przejęły kontrolę nad północną częścią Mali w 2012 roku. Zaatakowano wówczas wiele wspólnot chrześcijańskich. Kościoły były niszczone, a wielu chrześcijan ratowało się ucieczką. Wysiedlenia nadal dotykają chrześcijan, którzy stracili domy, wspólnoty i miejsca spotkań. Chociaż pewna grupa chrześcijan powróciła do swoich domów pod ochroną policji, zagrożenie islamskim ekstremizmem wciąż jest duże. W rzeczywistości zagrożenie ze strony dżihadystów rozszerzyło się w kierunku południowym. Osoby prowadzące działalność ewangelizacyjną narażone są na przemoc i uprowadzenia. Konwertyci z islamu spotykają się z presją, a czasem z brutalnym przymusem ze strony krewnych i członków lokalnej społeczności, jeśli ich konwersja wyjdzie na jaw. Problemem staje się fakt, że instytucje tego kraju rozpadają się w szybkim tempie, co zachęca dżihadystów do większej aktywności.

Profil kraju w PDF

Poniższy profil kraju jest przetłumaczonym fragmentem z Country Dossier World Watch Research, działu badawczego Open Doors. Kompletne lub skrócone dossier w języku angielskim można pobrać tutaj.

  Profil kraju w PDF

  Skrócony profil w PDF

Spis treści

1. Tło

Mali przyjęło nową konstytucję w 1992 r., co oznaczało udane przejście do rządów demokratycznych. Kraj ten został uznany za wzorcowy wśród państw afrykańskich pod względem ochrony swobód obywatelskich. Jednak w 2012 r. rebelianci tuarescy, którzy od kilku lat działali na północy, sprzymierzyli się z radykalnymi ugrupowaniami islamskimi, w skład których wchodzili zagraniczni bojownicy z Algierii. Razem zajęli kilka miast. W wyniku wojskowego zamachu stanu obalono administrację cywilną. Z pomocą zagranicznych wojsk rząd malijski był w stanie odeprzeć natarcie rebeliantów i odzyskać znaczną część utraconego wcześniej terytorium. 24 maja 2021 r. władzę przejęła armia malijska pod dowództwem wiceprezydenta Assimiego Goïty. Pomimo zawieszenia członkostwa Mali przez Wspólnotę Gospodarczą Państw Afryki Zachodniej (ECOWAS) i Unię Afrykańską 7 czerwca 2021 r. Goïta został zaprzysiężony jako tymczasowy prezydent.

Religią dominująca w Mali od wieków jest (w większości umiarkowany) islam, charakteryzujący się dość dużą tolerancją. Obecnie jednak bycie chrześcijaninem, w przypadku osób wywodzących się ze środowiska muzułmańskiego, jest bardzo niebezpieczne. Zarówno malijscy chrześcijanie (większość z nich to katolicy), jak i muzułmanie łączą swoją wiarę z rdzennymi wierzeniami animistycznymi. Chrześcijanie mieszkający poza głównymi miastami narażeni są na bardzo silnie prześladowania, nawet jeśli są urzędnikami lub nauczycielami.
Niezdolność Mali do opanowania sytuacji związanej z dżihadystami wywołała ogólny brak poczucia bezpieczeństwo wśród Malijczyków. Chrześcijanie są narażeni na ataki, porwania i zabójstwa. Szkoły prowadzone przez kościoły również zostały zmuszone do zamknięcia. Islamiści rekrutują chłopców w szeregi swoich oddziałów, a jeśli są chrześcijanami, zmuszają ich do przejścia na islam.

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Mimo że większość malijskich chrześcijan mieszka na południu kraju, znaleźli się oni pod rosnącą presją w wyniku zagrożenia ze strony rosnącej aktywności radykalnych islamistów na północy i w północno-wschodniej części kraju. Również w południowej części kraju istnieją niewielkie obszary intensywnych prześladowań.

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Społeczności chrześcijan ekspatriantów

Chrześcijanie przebywający na emigracji w Mali nie są zmuszeni do izolacji. Często padają jednak ofiarą uprowadzeń.

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Mniej niż 3% Malijczyków jest chrześcijanami, a większość z nich należy do wspólnot tradycyjnych, takich jak Kościół rzymskokatolicki. Osoby mieszkające na południu cieszą się względną wolnością religijną w porównaniu z mieszkańcami północy, jednak w okresie sprawozdawczym wzrosło zagrożenie przemocą i porwaniami ze strony grup islamistów.  

Społeczności konwertytów

Chrześcijanie nawróceni z islamu występują głównie wśród ludów Bozo i Dogon. Oprócz zagrożenia ze strony bojowników islamskich, z którym boryka się większość malijskich chrześcijan, konwertyci spotykają się z różnym stopniem presji ze strony rodziny i członków lokalnej społeczności, aby wyrzekli się chrześcijaństwa.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Do tej grupy należą wspólnoty charyzmatyczne i zielonoświątkowe, które występują głównie w południowym Mali. Ze względu na sposób praktykowania religii i działalność ewangelizacyjną, wspólnoty takie mogą ściągnąć na siebie wrogość całego społeczeństwa.

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Ekstremizm islamski

Umiarkowany islam w Mali przeżył trzęsienie ziemi w 2012 roku. Islamiści, pozostający pod silnym wpływem wahhabizmu oraz globalnych trendów radykalizacji i upolitycznienia islamu, ustanowili na północy kraju surowy reżim szariatu – burzą kościoły i napadają na chrześcijan. Kościół w południowym Mali również stoi w obliczu rosnącej presji ze strony grup wahhabickich.  

Przestępczość zorganizowana oraz korupcja

Mali znajduje się w regionie Sahel w Afryce Zachodniej, obejmującym rozległe obszary pustynne, nad którymi władzom trudno jest zapanować. Gangi przestępcze wykorzystują to jako okazję do przemycania narkotyków do Europy Zachodniej. Większość gangów sprzymierzyła się z grupami islamistycznymi i prześladuje chrześcijan. Członkowie rebelianckich oddziałów Tuaregów, pokonani przez siły rządowe i sojuszników, zajęli się nielegalnym handlem bronią, narkotykami i ludźmi.  

Ucisk klanowy

Chociaż większość mieszkańców Mali to muzułmanie, często łączą oni swoje wierzenia z praktykami plemiennymi. Większość przywódców plemiennych lub etnicznych w odległych częściach kraju jest wrogo nastawiona do muzułmanów i chrześcijan, którzy sprzeciwiają się takim praktykom, co może prowadzić do konfliktów i starć między stronami.

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Groźba porwań i przymusowych małżeństw jest bardzo realna w życiu malijskich chrześcijanek. Chociaż takie działania nie dotyczą wyłącznie chrześcijańskich dziewcząt, są one powszechną taktyką stosowaną przez bojowników islamskich w celu szerzenia islamu. Konwertytki są zastraszanie, cierpią z powodu przemocy fizycznej i seksualnej. Grozi im nawet śmierć.  Niezamężne konwertytki są przymusowo wydawane za mąż, a zamężnym kobietom grozi się rozwodem i utratę prawa do opieki nad dziećmi. Wypędzenie z domu rodzinnego zwiększa bezbronność kobiet, które tracą wsparcie i ochronę członków rodziny. Na ogół, kobiety muszą dostosować swój ubiór do islamskich zasad. 

• Odebranie praw do opieki nad dziećmi
• Zmuszanie do przestrzegania nakazów związanych z ubiorem
• Wymuszony rozwód
• Wymuszone małżeństwo
• Przymusowe opuszczenie domu - wypędzenie
• Śmierć
• Przemoc fizyczna
• Przemoc psychiczna
• Przemoc seksualna
• Przemoc słowna

Mężczyźni

Ponieważ ataki islamistów nie ustają w całym Mali, chrześcijańscy mężczyźni są szczególnie narażeni na groźby śmierci i brutalne ataki fizyczne. Osoby przebywające na obszarach wiejskich lub oddalonych od siedzib ludzkich są narażone na ryzyko uprowadzenia, śmierci i przymusowej rekrutacji w szeregi  dżihadystów. Celowe ataki na chrześcijańskie domy i firmy są wykorzystywane do zubożenia rodzin i osłabienia chrześcijańskich wspólnot. Chrześcijanie, zwłaszcza konwertyci z islamu, są poddawani presji odrzucenia społecznego lub ograniczonego dostępu do pracy czy edukacji. Żonatych konwertytów zmusza się do rozwodu.

• Uprowadzenia
• Ograniczanie kontaktów społecznych/międzyludzkich
• Wydziedziczenie lub odebranie prawa własności
• Dyskryminacja w edukacji
• Przemoc ekonomiczna w miejscu pracy/biznesie
• Wymuszony rozwód
• Pobór do wojska / bojówek / służba wbrew sumieniu
• Śmierć
• Przemoc fizyczna
• Przemoc psychiczna

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

Wynik Mali wzrósł o sześć punktów w porównaniu z ŚIP 2022. Wzrost presji, z jaką spotykają się chrześcijanie w Mali, spowodowany jest kombinacją wielu czynników: obecnością najemników, słabym, skorumpowanym, antyzachodnim rządem, który doszukuje się powiązań chrześcijan z rządami zachodnimi, a także obecnością grup dżihadystycznych, które rozszerzyły swoją działalność, wykorzystując próżnię bezpieczeństwa pozostawioną przez państwo.

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Mali.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

• Odmowa dostępu do zasobów wspólnotowych: Na obszarach kontrolowanych przez islamistów, chrześcijanom odmawia się dostępu do zasobów komunalnych i uniemożliwia dostęp do wody i ziemi, aby mogli uprawiać własne plony. Zostało to potwierdzone przez lokalnych partnerów Open Doors.  
• Wielu chrześcijan musiało opuścić swoje domy z powodu ataków dżihadystów. Część z nich znalazła schronienie w obozach dla osób wewnętrznie przesiedlonych (IDP). 
• Szkoły chrześcijańskie i inne instytucje zostały zniszczone lub zamknięte. Pewna grupa muzułmańskich przywódców religijnych wysunęła postulat, według którego, aby szkoły mogły działać, do programu nauczania należy włączyć muzułmańskie zasady ubioru i nauczanie Koranu. 
• 6 maja 2022 roku nieznani sprawcy porwali pastora z wioski o nazwie Heremakono (Diabaly, Niono).

Życie prywatne

Konwertyci z islamu doświadczają największych prześladowań w życiu prywatnym, ponieważ rodzina i członkowie społeczności wywierają na nich presję, aby wrócili do islamu. Jednak wszyscy chrześcijanie mieszkający na północy kraju narażeni są na prześladowania i brutalne ataki.

Życie rodzinne

Trwający w Mali konflikt zbrojny sprawił, że praktykowanie chrześcijaństwa stało się ryzykowne. W przeciwieństwie do wielu krajów muzułmańskich represje chrześcijan nie są regulowane prawnie, ale dlatego, że praktykowanie religii innej niż islam wahhabicki grozi gwałtownym odwetem ze strony grup islamskich. Na północy zastraszano nauczycieli, a dzieci zmuszano do uczęszczania na lekcje Koranu. Islamiści domagali się również przekształcenia szkół, z których wiele prowadzonych jest przez organizacje chrześcijańskie, w medresy. Rodziny muzułmańskie z reguły sprzeciwiają się konwersji członka rodziny ze względów honorowych i zmuszają konwertytów, aby porzucili nową religię.

Życie w społeczeństwie

Chociaż wrogość i przemoc są najbardziej dotkliwe na północy, na terenie całego kraju można zaobserwować ich nasilenie.  Władze starają się zakazać wrogiej propagandy religijnej, ale kazania w meczetach stają się coraz bardziej radykalne w swoim sprzeciwie wobec chrześcijan. Rośnie presja na lokalne społeczności w środkowym Mali, by przyjęły prawo szariatu, mimo że jest ono bezpośrednio sprzeczne ze świeckim prawem państwowym.  
W regionach kontrolowanych przez grupy islamistów burzy się kościoły i inwigiluje każdego, kto jest podejrzany o bycie chrześcijaninem. Chrześcijanom grożą uprowadzenia, gwałty, przymusowe małżeństwa i morderstwa.  

Życie w państwie

Oficjalnie Mali jest państwem świeckim, które szanuje wolność wyznania, ale terrorysći na północy sprzeciwiają się tej wolności. Ze względu na prawie całkowity brak politycznej i społecznej reprezentacji, chrześcijanie są często zmuszani do przejścia na islam. Takie naciski są szczególnie rozpowszechnione w malijskiej armii, agencjach bezpieczeństwa oraz w sektorze zdrowia publicznego i bankowości. Dla chrześcijanina, zwłaszcza misjonarza, podróżowanie po Mali jest bardzo niebezpieczne, w ostatnich latach wielokrotnie dochodziło do porwań i morderstw.

Życie w kościele

Chrześcijanie, którzy usiłują powrócić i naprawić zniszczone kościoły na północy, są prześladowani i napadani. Co więcej, uchodźcom pod groźbą przemocy siłą uniemożliwiono budowę prowizorycznych kościołów. Często kontakty z zachodnimi organizacjami pozarządowymi (NGO), siłami pokojowymi ONZ lub sojuszniczymi siłami wojskowymi obcych rządów są interpretowane przez grupy islamistów jako „ewangelizacja”. Pod tym pretekstem przywódcy lokalnych społeczności i grupy powstańcze przeprowadzają ataki na bezbronną ludność chrześcijańską lub ich mienie.

Spis treści

8. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Mali zobowiązało się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR)
2. Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (ICESCR)
3. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT)
4. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW)
5. Konwencja o prawach dziecka (CRC)

Mali nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

1. Chrześcijańscy konwertyci są zabijani na miejscu, jeśli ich konwersja zostanie ujawniona, a nawet, jeśli są tylko podejrzani o konwersję (ICCPR Art. 6).
2. Chrześcijanie są celem i są zabijani przez islamskie grupy ekstremistyczne (art. 6 ICCPR).
3. Chrześcijanie są nękani za noszenie symboli religijnych (art. 18 ICCPR).
4. Chrześcijańscy konwertyci są torturowani i poddawani naciskom, by odwołali konwersję (ICCPR Arts. 7 i 18).
5. Chrześcijańscy rodzice  nie mogą wychowywać dzieci zgodnie ze swoimi wartościami religijnymi (CRC Art. 14).
6. Chrześcijanie spotykają się z prześladowaniem i przemocą, jeśli otwarcie wypowiadają się na tematy religijne lub angażują się w prozelityzm (ICCPR Arts. 18 i 19).

Spis treści

9. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Oprócz chrześcijan, do mniejszości religijnych w Mali należą wyznawcy rdzennych systemów wierzeń. Chociaż takie przekonania historycznie współistniały z islamem, wzrost wojującego islamu zagroził ich koegzystencji. Z dyskryminacją spotykają się lokalni szyici, a lud Fulani stał się celem ataków z powodu wstąpienia niektórych ich członków w szeregi dżihadystów terroryzujących region. 

Spis treści

10. Open Doors w Mali

Pragnieniem Open Doors dla Kościoła w Mali jest, aby silny oparł się prześladowaniom i nie ustawał w głoszeniu Ewangelii. Open Doors wspiera prześladowanych chrześcijan poprzez:  

• Szkolenia i wsparcie w zakresie gotowości na prześladowania 
• Programy uczniostwa  
• Pomoc w zdobywaniu ekonomicznej niezależności  

Spis treści

11. Módl się za Mali

• Módl się o stabilność i powrót do normalnego życia w Mali, co jest kluczowe dla obalenia grup ekstremistycznych i przywrócenia pokoju.
• Módl się za przesiedlonych chrześcijan z północnych części Mali, którzy próbują rozpocząć życie od nowa w nowym środowisku po utracie wszystkiego. Proś Jezusa Chrystusa, aby ich pocieszył i dał im praktyczną pomoc poprzez innych chrześcijan.
• Módl się za ekstremistów islamskich, którzy zwracają się przeciwko chrześcijanom w Mali. Módl się, aby Bóg zmiękczył ich serca i aby dostrzegli chwałę Jego Ewangelii i łaski.
• Módl się za malijskich chrześcijan, którzy są wyczerpani życiem w ciągłym zagrożeniu, dyskryminacją i prześladowaniami. Módl się, aby Duch Święty umacniał, prowadził i rozpalał ich wiarę.
• Módl się o mądrość, siłę i Boże prowadzenie dla lokalnych partnerów Open Doors, którzy poszukują chrześcijan i służą tym, którzy potrzebują pomocy.

.