Światowy Indeks Prześladowań 2024

Burkina Faso

Wnioski

Okres badawczy: 01.10.2022 – 30.08.2023

W ostatnich latach wpływ islamistów w kraju rozszerzył się na miasta, które wcześniej były poza ich zasięgiem.  Dotyczy to w szczególności ugrupowania o nazwie „Grupy Wsparcia Islamu i Muzułmanów” (JNIM). Chrześcijanie są atakowani i zabijani, a ich kościoły są niszczone. Podobne ataki w Nigrze, Mali i innych krajach Sahelu sprawiają, że sytuacja w Burkina Faso jest bardzo poważna. Chrześcijanie stają się obiektem ataków w domach, kościołach i miejscach pracy. Setki kościołów zostało zamkniętych z powodu działalności dżihadystów. Członkowie rodziny i lokalnej społeczności odrzucają konwertytów i próbują zmusić ich do wyrzeczenia się wiary w Chrystusa. Z powodu gróźb chrześcijanie obawiają się publicznie wyrażać swoją wiarę. Zakres wolności religijnej chrześcijan kurczy się, w miarę jak ideologie dżihadu zyskują na popularności i zdobywają zwolenników w społeczeństwie. Konwertyci z islamu są najbardziej prześladowaną grupą chrześcijan w kraju. 

1. Tło

Burkina Faso od lat cierpi z powodu zawirowań politycznych i dyktatury wojskowej. Obalenie prezydenta Blaise'a Compaoré w 2014 r. po 27 latach rządów, otworzyło kolejny burzliwy rozdział w historii tego kraju. Burkina Faso pozostaje jednym z najsłabiej rozwiniętych krajów świata. 80% ludności żyje z uprawy ziemi na własne potrzeby.

Region w coraz większym stopniu staje się polem bitwy o wpływy geopolityczne między mocarstwami zachodnimi a Rosją, co dodatkowo zaostrza już istniejące problemy. Sytuacja w zakresie praw człowieka w kraju dramatycznie pogorszyła się w 2022 r. i kontynuowała trend spadkowy w 2023 r., co zostało udokumentowane przez Human Rights Watch, Amnesty International i International Crisis Group. Burkina Faso cierpi z powodu ekspansji dżihadystów, zorganizowanej przestępczości i korupcji, a wszystko to przyczynia się do złożoności tragicznej sytuacji kraju.

W ostatnich latach naród był świadkiem fali brutalnych ataków islamistycznych grup zbrojnych, w wyniku których zginęło wielu cywilów i wojskowych. Na terenie kraju działają między innymi następujące ugrupowanie terrorystyczne: Jamaat Nusrat al-Islam wal Muslimeen (JNIM - ugrupowanie wspierające islam i muzułmanów), Państwo Islamskie Prowincji Afryki Zachodniej (ISWAP), Państwo Islamskie Wielkiej Sahary, (ISGS), Al-Kaida w Islamskim Maghrebie (AQIM), al-Murabitoun, Ansar Dine i Boko Haram. Nasilenie aktywności dżihadystów spowodowało gwałtowny wzrost wewnętrznych przesiedleń, dotykając prawie 2 miliony ludzi, czyli około 10% ludności kraju.

Niestabilność polityczna i dwa przewroty wojskowe jeszcze bardziej pogorszyły sytuację mieszkańców Burina Faso. Pierwszy zamach stanu w styczniu 2022 r. obalił prezydenta Rocha Marca Christiana Kaboré, co doprowadziło do ustanowienia rządu przejściowego. W wyniku drugiego zamachu stanu w październiku 2022 r. kierowanego przez kapitana Ibrahima Traoré ustanowiono ostatecznie reżim wojskowy.

Pośród politycznych zawirowań mniejszość chrześcijańska w Burkina Faso doświadcza dotkliwych prześladowań. Chrześcijanie są atakowani przez islamistów ze względu na ich tożsamość religijną, co prowadzi do ofiar śmiertelnych, zniszczenia kościołów i powszechnych wysiedleń. Chrześcijańskie kobiety i dziewczęta boją się uprowadzeń, gwałtów i tego, że zostaną zmuszone do wyjścia za mąż za muzułmanina, podczas gdy chłopcy są często rekrutowani w szeregi bojówek terrorystycznych. Ataki na chrześcijan stanowią nie tylko naruszenie praw człowieka, ale także podważają strukturalną integralność kościoła chrześcijańskiego w kraju, przyczyniając się do jego osłabienia i marginalizacji. 

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Najbardziej niebezpieczna dla chrześcijan jest północna i wschodnia część kraju, zwłaszcza poza głównymi miastami regionu. W zachodniej części kraju chrześcijanie doświadczają presji ze strony grup etniczno-religijnych.  

3. Kogo dotykają prześladowania?

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Kościół rzymskokatolicki jest najliczniejszym wyznaniem chrześcijańskim w kraju. Dotychczas większość przywódców politycznych kraju była katolikami. Katolicy, ze względu na ich dużą liczbę, są mniej dotknięci przemocą i prześladowaniami niż inne wspólnoty chrześcijańskie.

Społeczności konwertytów

Do tej kategorii zalicza się chrześcijan nawróconych z islamu oraz tradycyjnych religii afrykańskich. Konwertyci ze środowiska muzułmańskiego doświadczają najsilniejszych prześladowań ze strony swoich rodzin i członków lokalnej społeczności.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Wspólnoty baptystyczne, ewangelikalne i zielonoświątkowe skupiają się głównie w większych miastach. Częściej niż tradycyjne wyznania chrześcijańskie stają się celem ataków islamistów, ponieważ dużo bardziej angażują się w prozelityzm. 

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Ekstremizm islamski w połączeniu z uciskiem klanowym

W Burkina Faso dochodziło w ostatnich latach do napaści islamskich terrorystów, zwłaszcza w regionie północnym i sporadycznie w stolicy.  Grupa dżihadystyczna Ansar ul Islam została utworzona w 2016 roku i próbowała narzucić swoje prawa w północnej części kraju za pomocą metod siłowych i pokojowych. Nusrat al-Islam wal Muslim („Grupa wspierająca islam i muzułmanów”) koncentruje się bardziej na zwalczaniu obecności Francji i krajów sprzymierzonych z Francją. Jej kaznodzieje usiłują przekonać młodzież, że to Francuzi i zepsuta moralność Zachodu ponosi winę za wszystkie nieszczęścia i niepowodzenia społeczeństwa Burkina Faso. Terroryści dokonywali napadów na kościoły i chrześcijan. W obawie przed kolejnymi atakami niektóre kościoły zaostrzyły środki bezpieczeństwa. Rząd jest obwiniany za brutalność wobec ludności cywilnej, gdy próbuje zwalczać terrorystów, którzy często infiltrują społeczności cywilne.

Korupcja oraz przestępczość zorganizowana

W wielu krajach regionu Sahelu korupcja umożliwia dżihadystom rekrutację, zakup broni i bezkarną działalność. W opinii eksperta krajowego: „Poziom korupcji na szczeblu rządowym jest bardzo wysoki.. W różnych regionach kraju dochodzi do napadów rabunkowych i porwań. Rząd robi niewiele lub nic, aby opanować przestępczość, nawet w stolicy kraju - Wagadugu”.

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Zwłaszcza na wschodzie kraju wpływy rządu centralnego są słabe, a w siłę urosły ugrupowania islamistyczne. Okoliczności sprzyjają uprowadzeniom kobiet przez członków lokalnych bojówek. Kobiety są zmuszane do małżeństwa, wykorzystywane do pracy i zmuszane do przejścia na islam. Przemoc seksualna jest powszechnym narzędziem ataku na wspólnoty chrześcijańskie.  Częstym celem ataków są córki liderów wspólnot chrześcijańskich. Kobiety nawrócone z islamu lub tradycyjnych religii są zmuszane do małżeństwa, zamyka im się dostęp do edukacji, grozi wyrzuceniem z rodziny, śmiercią i aresztem domowym.   

Formy wywierania nacisku:

  • Uprowadzenie;
  • Ograniczanie kontaktów społecznych/międzyludzkich;
  • Odebranie prawa własności/wydziedziczenie;
  • Wymuszony rozwód; Wymuszone małżeństwo;
  • Zmuszenie do opuszczenia domu - wypędzenie;
  • Uwięzienie przez rodzinę (areszt domowy);
  • Przemoc fizyczna;
  • Przemoc psychiczna;
  • Przemoc seksualna.

Mężczyźni

Islamskie ugrupowania dżihadystyczne działające w regionie Sahelu często siłą rekrutują swoich członków z krajów takich jak Burkina Faso. Chrześcijańscy mężczyźni i chłopcy padają ofiarą przymusowej rekrutacji i ataków fizycznych. Porwania i zabójstwa chrześcijańskich mężczyzn wywołują strach i traumę w społecznościach chrześcijańskich, a także osłabiają ekonomicznie rodziny. Wielu mężczyzn i chłopców decyduje się na ucieczkę do bezpieczniejszych miejsc w kraju lub za granicę. Przywódcy kościelni, głównie mężczyźni, są porywani i zabijani.

Formy wywierania nacisku:

  • Uprowadzenie;
  • Zmuszenie do ucieczki z miasta/kraju;
  • Pobór do wojska/milicji/służba wbrew sumieniu;
  • Śmierć;
  • Przemoc fizyczna;
  • Przemoc psychiczna.

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

RokMiejscePkt
20242075
20232371
20223268
20213267
20202866

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

W ciągu ostatnich pięciu lat wynik Burkina Faso stopniowo wzrastał. W ŚIP 2024 ogólny wynik wzrósł o kolejne cztery punkty, osiągając 75 pkt, a kraj znalazł się na 20 miejscu listy. Ten znaczący wzrost jest ściśle powiązany z nasileniem działań ruchów dżihadystycznych i kryzysem społeczno-gospodarczym, który szczególnie dotyka chrześcijan w kraju. Kluczowym czynnikiem wzrostu był gwałtowny wzrost przemocy i presji doświadczanej w całym kraju, wymierzonej głównie w chrześcijan. Rozszerzająca się działalność grup dżihadystycznych doprowadziła do zamknięcia wielu kościołów i chrześcijańskich ośrodków edukacyjnych, zwiększając presję wewnątrz kościoła i społeczności chrześcijańskiej. Celowe ataki i ofiary śmiertelne wśród chrześcijan wytworzyły atmosferę strachu. Wiele osób boi się uczestniczyć w nabożeństwach i decyduje się zabrać dzieci z chrześcijańskich szkół. Co więcej, różne frakcje dżihadystów przejęły kontrolę nad niektórymi regionami kraju, przejmując funkcje administracji państwowej i odpowiedzialność za zapewnienie podstawowych usług komunalnych. Niepokoje polityczne w kraju, które obejmowały przewroty wojskowe w styczniu i październiku 2022 r. w obliczu pogarszającego się kryzysu bezpieczeństwa, jeszcze bardziej utrudniły tę i tak już trudną sytuację. Radykalno-islamistyczne nastroje w krajach sąsiednich takich jak Niger i Mali również przyczyniają się do poczucia braku bezpieczeństwa w Burkina Faso. Niegdyś wyjątkowo tolerancyjne społeczeństwo przeszło niepokojącą transformację, czego dowodem jest wzrost nietolerancji wobec społeczności niemuzułmańskich. Konflikty etniczne przeplatające się z religijnymi nasiliły się, zwiększając presję na konwertytów i różne grupy chrześcijańskie. Jeśli kraj będzie podążał niezmienionym kursem, Burkina Faso stanie się bardzo niebezpiecznym i wyjątkowo kruchym państwem, stanie u progu ryzykowanej niestabilności.

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Życie prywatne 11.7
Życie w rodzinie 9.7
Życie w społeczeństwie 13.2
Życie w państwie 11.5
Życie w kościele 13.8
Przemoc fizyczna 15.6

 

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

12 października 2022 r: „Domniemani islamscy bojownicy nakazali zamknięcie trzech kościołów w Samou, niedaleko Bogande w Regionie Wschodnim. Bojownicy nakazali również obywatelom noszenie krótkich spodni, zapuszczanie brody i pozbycie się świń”. (Źródło: Międzynarodowy Report o Wolności Religijnej Amerykańskiego Departamentu Stanu za rok 2022, dot. Burkina Faso)

Życie prywatne

Chrześcijanie, zwłaszcza konwertyci z islamu, spotykają się z wrogimi reakcjami, kiedy próbują rozmawiać na tematy religijne, co jest nowym zjawiskiem. W niektórych rejonach kraju chrześcijanie nie mogą posiadać materiałów chrześcijańskich w domach, ponieważ grozi im niespodziewane wtargnięcie terrorystów i przeszukania. Konwersja, choć nie jest prawnie zabroniona, w niektórych rejonach budzi silny sprzeciw muzułmańskiej społeczności i prowadzi do całkowitej izolacji chrześcijan.

Życie rodzinne

W szkołach prowadzonych lub założonych przez muzułmanów, chrześcijańscy uczniowie zmuszani są do brania udziału w lekcjach islamu. Takie przypadki odnotowano np. w Bobo Dioulasso, a nawet w stolicy kraju Wagadugu. Pojawiła się informacja, że islamscy terroryści zabili nauczycieli, którzy odmówili nauczania islamu. Konwertyci są wydziedziczani. Chrześcijanie muszą ostrożnie wybierać miejsca ślubów i innych ceremonii, tak by nie narazić się na ataki dżihadystów.

Życie w społeczeństwie

Chrześcijanie są silnie atakowani w regionie północnym, który graniczy z Mali. Prowincja Soum wydaje się być epicentrum aktywności islamskich ugrupowań. Tutaj porywano chrześcijan i atakowano siły bezpieczeństwa. Ruch Ansar al-Islam zmusił nauczycieli szkolnych do zastąpienia francuskiego arabskim jako językiem wykładowym w szkołach. Szkoły, które nie uczą islamu, zostały spalone. Wielu chrześcijan uciekło ze swoich domów. Jako broń przeciwko chrześcijankom wykorzystywano małżeństwo z muzułmanami. Tam, gdzie chrześcijanie stanowią mniejszość, często utrudnia się im dostęp do zasobów wspólnotowych.

Życie w państwie

Kościoły mają trudności w uzyskaniu pozwoleń od władz administracyjnych np. na zakup ziemi. W północnych, wschodnich i zachodnich częściach kraju, gdzie islam jest silnie reprezentowany, a ideologia radykalna ma swoje przyczółki, chrześcijanie są coraz częściej uważani za wrogów.

Życie w kościele

Mimo że kraj jest oficjalnie świecki, a chrześcijanie stanowią ponad 20% populacji, wiele kościołów żyje w strachu przed atakami bojówek islamistycznych. Wspólnoty chrześcijańskie są pod stałą obserwacją grup terrorystycznych oraz lokalnych przedstawicieli władz w północnej, wschodniej i zachodniej części kraju. W społecznościach z większością muzułmańską praca z młodzieżą może odbywać się w bardzo ograniczonym zakresie. Państwo nie zabrania sprzedaży oraz dystrybucji Biblii i materiałów chrześcijańskich, ale jeśli zajmują się tym konwertyci z islamu lub religii tradycyjnych ryzykują, że będą mieli z tego powodu poważne kłopoty.

 8. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Burkina Faso zobowiązało się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

  1. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (ICCPR).
  2. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (CAT).
  3. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW).
  4. Konwencja o prawach dziecka (CRC).

Burkina Faso nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych poprzez łamanie/dopuszczając do łamania następujących praw chrześcijan:

  1. Chrześcijanie są zabijani za wiarę (Art. 6 ICCPR).
  2. Chrześcijańscy konwertyci z islamu są poddawani ostracyzmowi, spotykają się z przemocą ze strony swoich rodzin i grozi im wydziedziczenie (Art. 18 ICCPR).
  3. Ugrupowania islamistyczne monitorują chrześcijan i ich działalność (Art. 17 ICCPR).
  4. Chrześcijańskie konwertytki narażone są na wymuszone małżeństwa z muzułmanami (Art. 23 ICCPR; Art. 16 CEDAW).
  5. Sprawcy przemocy wobec chrześcijan pozostają bezkarni (Art. 2 ICCPR).

9. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Islam w Burkina Faso podlega radykalizacji. Peryferie kraju znajdują się pod kontrolą islamistów, a meczety i medresy coraz częściej nauczają radykalnych wersji islamu sunnickiego, stanowiącego zagrożenie nawet dla muzułmanów sufickich. Na tych obszarach nie ma miejsca dla mniejszości religijnych. Nauczyciele szkolni są zmuszani do nauczania Koranu, w przeciwnym razie grożą im reperkusje. W Burkina Faso rodzą się też nastroje antyislamskie i powstają grupy samozwańczej straży obywatelskiej.

10. Open Doors w Burkina Faso

Open Doors rozpoczęło pracę w Burkina Faso w 2019 roku po tym, jak nasiliła się przemoc dżihadystów. Naszym celem jest wzmocnienie Kościoła, aby potrafił reagować na prześladowania w sposób biblijny. Duchowo wspieramy chrześcijan i troszczymy się o najbardziej potrzebujących poprzez szkolenia (świadomość prześladowań), pomoc w kryzysie, oraz opiekę duszpasterską i psychologiczną.

11. Módl się za Burkina Faso

  • Módl się o mądrość dla rządu i jego międzynarodowych partnerów, gdy starają się ustanowić pokój i bezpieczeństwo w Burkina Faso.
  • Módl się, aby Jezus Chrystus przyniósł uzdrowienie i pocieszenie dla straumatyzowanych chrześcijan.
  • Módl się, aby Bóg położył kres zabójstwom.
  • Módl się o ochronę lokalnych partnerów Open Doors podczas ich podróży do niebezpiecznych regionów oraz o Boże błogosławieństwo dla panów i logistyki.

Burkina Faso: informacje i pomoc

Wiadomości

Najnowsze wiadomości z Burkina Faso

Przeczytaj tutaj najnowsze wiadomości i osobiste relacje prześladowanych chrześcijan z krajów należących do Światowego Indeksu Prześladowań i zaprenumeruj nasz bezpłatny magazyn.

Pomódl się

Pomódl się

Modlitwa jest pierwszą rzeczą, o którą proszą nas prześladowani chrześcijanie i dlatego jest istotną częścią naszej posługi. Dowiedz się tutaj, jak możesz modlić się za prześladowanych chrześcijan.

Darowizna

Darowizna

Bez Waszego zaangażowania nasza globalna posługa nie byłaby możliwa. Twoje wsparcie finansowe zmienia życie prześladowanych chrześcijan!