Brunei

Spis treści

Wnioski

Okres badawczy: 01.10.2022 – 30.08.2023

Konwertyci z islamu spotykają się z presją zarówno ze strony swoich rodzin jak i społeczności lokalnej. Jeśli sprawa zostanie wniesiona przeciwko takiej osobie, przejście na inną religię jest karane zgodnie z prawem szariatu. Podejmuje się wszelkie działania mające na celu przywrócenie konwertytów do ich pierwotnej religii. Nietradycyjne wspólnoty chrześcijańskie nie mogą zarejestrować swojej działalności, lecz aby legalnie działać, są rejestrowane jako firmy, stowarzyszenia. W związku z tym są one traktowane jako organizacje świeckie i przez to zobowiązane są do corocznego przesyłania urzędom raportów finansowych i operacyjnych z prowadzonej działalności. Całe społeczeństwo (w tym chrześcijan) dotykają różnorakie skutki obowiązkującego prawa szariatu.

Spis treści

1. Tło

W kraju rządy sprawuje sułtan Brunei jako monarcha absolutny. Cieszy się on głębokim szacunkiem, dlatego też zapotrzebowanie na angażowanie się w życie polityczne jest niewielkie. W czerwcu 2022 r. sułtan dokonał poważnych przetasowań w składzie swojego gabinetu wymieniając ośmiu ministrów. Zakres jego ministerialnych obowiązków pozostał niezmieniony, ale nastąpiła zmiana godna uwagi. Po raz pierwszy od 1958 r. na członka gabinetu została mianowana kobieta, obejmując tekę jako Ministra Edukacji (The Scoop, 7 czerwca 2022 r.).

Mieszanka malajskich i islamskich wartości kulturowych, stanowi podstawę narodowej filozofii. Określana jest jako Melayu Islam Beraja (MIB). W maju 2014 r. wprowadzono kodeks karny szariatu (stosowany jest również wobec niemuzułmanów), ale jego wdrożenie nastąpiło dopiero w 2019 r. Międzynarodowe media szybko zwróciły uwagę jak poważne konsekwencje zrodziło to dla społeczności LGBTI w kraju.  Wezwały one do bojkotu i niekorzystania z luksusowych hoteli, należących do firmy, której właścicielem jest sułtan. Jak dotąd nie zgłoszono żadnych przypadków naruszeń przeciwko mniejszościom.

57% populacji Brunei stanowią etniczni Malajowie i zakłada się, że są oni wyznawcami islamu. Mieszkająca tam chińska społeczność jest buddyjska i chrześcijańska (chrześcijanie stanowią 12% całej populacji). Chrześcijanie mogą swobodnie sprawować kult, ale nie wolno im prowadzić działalności misjonarskiej oraz publiczne demonstrować przynależności religijnej.

Oprócz Kościoła rzymskokatolickiego i anglikańskiego, w Brunei funkcjonuje kilka kościołów protestanckich, które służą również społecznościom emigrantów (na przykład Filipińczykom i Hindusom). 

Spis treści

2. Sytuacja w różnych regionach kraju

Kraj jest niewielki i nie ma szczególnych obszarów, w których prześladowania chrześcijan są bardziej nasilone. 

Spis treści

3. Kogo dotykają prześladowania?

Tradycyjne społeczności chrześcijańskie

Kategoria ta obejmuje kościół rzymskokatolicki i anglikański. Kościoły te są ściśle monitorowane i muszą zachować ostrożność, choć doświadczają one znacznie mniejszej presji niż nowo powstałe wspólnoty protestanckie czy też konwertyci.

Społeczności konwertytów

Konwertyci ze środowisk muzułmańskich spotykają się silnym sprzeciwem ze strony rodziny i znajomych, ponieważ konwersja jest uważana za niezgodną z prawem. Gdy informacja o czyimś nawróceniu wyjdzie na jaw, władze interweniują, by zmusić daną osobę do powrotu do pierwotnej wiary.

Nietradycyjne społeczności chrześcijan

Kategoria nietradycyjnych społeczności obejmuje wspólnoty ewangelikalne i zielonoświątkowe. Są bacznie obserwowane przez władze i lokalną społeczność.

Spis treści

4. Główne źródła prześladowań i dyskryminacji

Islamski ekstremizm w połączeniu z dyktatorską paranoją

W sferze cywilnej i administracyjnej, prawo szariatu zostało w pełni wdrożone jeszcze przed uzyskaniem przez Brunei niepodległości w 1984 roku. Państwo oferuje różne zachęty dla potencjalnych konwertytów na islam (zwłaszcza pochodzących spośród rdzennych społeczności), m.in. pomoc w znalezieniu mieszkania i ułatwienia w dostępie do opieki społecznej (zasiłków). Członkowie rodziny i sąsiedzi z łatwością mogą zaszkodzić konwertytom, donosząc na nich do wydziału bezpieczeństwa (KDN), co ma często miejsce. Organ rządowy, którym jest Najwyższa Rada Malajskiej Monarchii Islamskiej, ma na celu upowszechniać filozofię MIB (Melayu Islam Beraja) i czuwać and tym, aby stała się integralną częścią przepisów prawa i krajowej polityki. 

Spis treści

5. Czym różnią się prześladowania mężczyzn i kobiet?

Kobiety

Chociaż Brunei jest krajem sygnatariuszem Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW), to jednak kobiety i mniejszości religijne nadal są dyskryminowane przez nowy Kodeks Karny i prawo Szariatu. Ze względu na ścisłe wdrażanie prawa islamskiego, chrześcijańskie kobiety powinny ubierać się skromnie i mogą być zmuszane do noszenia hidżabu w państwowych instytucjach edukacyjnych, czy też w urzędach. Gdy konwersja kobiet lub dziewcząt wyjdzie na jaw, członkowie rodziny zazwyczaj wyrzekają się ich. Mogą być one zmuszane do uczestniczenia w programach tzw. rehabilitacji duchowej. Nierzadko zdarza się, że kobiety są zmuszane do małżeństwa z muzułmaninem, a w przypadku mężatek – straszone są odebraniem prawa do opieki nad dziećmi, aby zapewnić im muzułmańskie wychowanie.

Typowe formy nacisku:

• odebranie prawa do opieki nad dziećmi;
• zmuszanie do przestrzegania religijnych nakazów związanych z ubiorem;
• wymuszone małżeństwo;
• uwięzienie przez rodzinę (areszt domowy);
• przemoc psychiczna.

Mężczyźni

Konwertyci na chrześcijaństwo doświadczają najsilniejszej presji związanej z ich wiarą. W przypadku mężczyzn i chłopców, gdy rodzina odkrywa ich nawrócenie to wyrzeka się ich i zmusza do wyprowadzenia z domu rodzinnego. W sytuacji prześladowania przez władze, narażeni są na bicie, upokarzanie i bardzo surowe traktowanie. Uczniowie mogą również doświadczać dyskryminacji i przemocy słownej w placówkach edukacyjnych.

Typowe formy nacisku:

• nakaz opuszczenia domu – wypędzenie;
• przemoc fizyczna;
• przemoc słowna.

Spis treści

6. ŚIP: Perspektywa 5-letnia

Wykres: Wynik w zaokrągleniu.

Krótki opis zmiany wyniku i jej przyczyny

W 2024 wynik Brunei w ŚIP wzrósł o 0,7 punktu, odzwierciedlając stabilną, ale trudną sytuację chrześcijan w kraju. Wprowadzenie w życie Kodeksu Karnego opartego na prawie szariatu jeszcze nie wpłynęło na wyniki i poza zwiększoną niepewnością i strachem nie wiadomo, co tak naprawdę będzie oznaczać w przyszłości dla chrześcijan. Najbardziej wzrosła presja wobec sposoby funkcjonowania kościołów, ponieważ bardziej odczuwalne stały się ograniczenia dotyczące pracy wśród młodzieży, zwłaszcza gdy taka działalność może być interpretowana jako działalność misyjna. Odczuwalna presja jest na bardzo wysokim poziomie. Punktacja w kategorii przemoc fizyczna potroiła się, ale jest nadal na bardzo niskim poziomie. Kontrolowanie, obserwowanie i szpiegowanie chrześcijan pozostają dla władz ważniejsze, niż stosowanie represji.

Spis treści

7. Szczegółowe dane na temat przemocy i wywieranej presji

Poziomy przemocy i presji

Wykres: Wzorzec prześladowań dla Brunei.

Maksymalna liczba punktów dla każdej z sześciu kategorii wynosi 16,7 pkt. Łączna liczba punktów dla sześciu kategorii wynosi 100 pkt (6 x 16,7 = 100).

Przykładowe akty przemocy w opisywanym okresie sprawozdawczym

• W Brunei obowiązuje zakaz importu Pisma Świętego i publicznego obchodzenia świąt Bożego Narodzenia.
• Chrześcijańscy duchowni oraz pracownicy napotykają wiele ograniczeń (są także stale monitorowani).
• Zarówno rodzimi, jak i zagraniczni chrześcijanie są obiektem agresywnej islamizacji.i. 

Życie prywatne

Prawo Brunei stanowi, że porzucenie islamu jest albo karane śmiercią albo wieloletnim wyrokiem więzienia wraz z karami cielesnymi. Konwertyci na chrześcijaństwo nie mogą wypowiadać się na tematy związane z ich przekonaniami, ponieważ może to zostać zinterpretowane jako działalność misyjna, co jest sprzeczne z prawem szariatu i może zostać ukarane więzieniem lub grzywną. Chrześcijanie, a zwłaszcza przywódcy kościelni, podlegają stałej inwigilacji władz.

Życie w rodzinie

W szkołach nie można prowadzić zajęć na temat chrześcijaństwa, natomiast wszyscy uczniowie zobligowani są do nauki zasad islamu (a raczej jego odmiany, którą jest narodowa filozofia MIB). W obiektach państwowych instytucji edukacyjnych, wszystkie uczennice muszą zakrywać głowę chustą. Dzieci, których rodzice nawrócili się na chrześcijaństwo odczuwają ogromną presję, zwłaszcza gdy okaże się, że ich rodzice to konwertyci. Prawo zabrania muzułmanom przekazywania opieki nad nieletnimi osobie, która nie jest muzułmaninem. Dlatego nie-muzułmanie nie mogą adoptować muzułmańskich dzieci.

Życie w społeczeństwie

Islam przeniknął do każdego aspektu życia społecznego, a chrześcijanie poddawani są presji ze strony społeczeństwa i rządu, aby brać udział w islamskich obrzędach i ceremoniach. Podczas Ramadanu obowiązują surowe przepisy i kary dotyczące przestrzegania pory modlitw, zarówno dla muzułmanów, jak i nie-muzułmanów. Liczba członków kościołów ma tendencję malejącą, ponieważ ludzie przechodzą na islam, przede wszystkim, aby uniknąć presji społecznej, ale także dla korzyści finansowych, takich jak otrzymywanie 1 000 BN$ rocznie przez okres 10 lat. Czasami zgłaszane są również inne proponowane zachęty. Islamskie wysiłki misyjne (dawah) są szeroko nagłaśniane na łamach krajowych gazet, w których to konwertyci na islam są wymieniani wraz z ich nowymi imionami.

Życie w państwie

Chrześcijanie mając na uwadze obowiązujące prawo o podżeganiu do buntu oraz MIB, jak i Kodeks Karny Szariatu, ogromnie zwracają na to co mówić i pisać, aby uniknąć kłopotów, zwłaszcza że nie jest jasne, które z ich wypowiedzi mogą być uznane za kontrowersyjne. Premie i awanse są przeznaczone wyłącznie dla Malajów (grupa etniczna) i konwertytów na islam, co stanowi kolejną zachętę dla chrześcijan, aby przejść na islam.

Życie w kościele

Obecnie sześć kościołów ma legalne pozwolenie na prowadzenie swojej działalności, które uzyskały jeszcze w czasach kolonialnych. Obecnie rząd nie zezwala na rejestrację nowych związków wyznaniowych. Władze wysyłają swoich informatorów, aby inwigilowali działania kościołów, zwłaszcza tych zarejestrowanych, w tym np. treść kazań.  Zdarza się, że informatorami stają się członkowie kościoła skuszeni łapówkami. Duchowni muszą zwracać uwagę na to, co mówią, aby nie zostało to zinterpretowane jako krytyka lub obraza rządu albo rodziny królewskiej. Kontroli podlegają również materiały drukowane, wykorzystywane przez wspólnoty. Obowiązuje zakaz importu literatury religijnej.

Spis treści

8. Naruszenie zobowiązań i praw międzynarodowych

Państwo Brunei Darussalam zobowiązało się do przestrzegania i ochrony praw podstawowych w następujących traktatach międzynarodowych:

1. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW).
2. Konwencja o prawach dziecka (CRC).

Brunei nie wypełnia swoich zobowiązań międzynarodowych, regularnie naruszając/nie chroniąc następujących praw chrześcijan:

1. Chrześcijańscy rodzice nie mogą wychowywać swoich dzieci zgodnie ze swoimi religijnymi wartościami (art. 14 CRC).
2. Chrześcijańskie konwertytki narażone są na przymusowe małżeństwa z muzułmanami lub utratę prawa do opieki nad dziećmi (art. 16 Konwencji CEDAW). 

Spis treści

9. Sytuacja innych mniejszości religijnych

Władze Brunei zakazują działalności grupom niesunnickim takim jak szyici i członkom islamskiej sekty Ahmadijja, którzy uznawani są za odszczepieńców i są prześladowani. Niedozwolony jest również ateizm. Działalność hinduistów została ograniczona na tyle, że jedyna świątynia hinduistyczna w kraju znajduje się w koszarach wojskowych brytyjskiego pułku Gurkha. Społeczności Sikhów i Buddystów również odwiedzają świątynię, aby się tam pomodlić. Obywatelom chińskiego pochodzenia zakazano świętowania nowego roku tradycyjnym tańcem smoka. Muzułmańscy misjonarze koncentrują swoje działania (dawah) na praktykującej animizm rdzennej społeczności Iban.

W dniu 15 października 2019 r. po raz pierwszy w historii Brunei niemuzułmanin został oskarżony o kradzież zgodnie z prawem szariatu (Borneo Bulletin, 15 października 2019 r.). Wpisy zamieszczane w mediach społecznościowych w Brunei wyrażały zaskoczenie faktem, że prawo szariatu zostało najwyraźniej zastosowane także wobec niemuzułmanów.

Spis treści

10. Open Doors w Brunei

Kościół w Brunei funkcjonuje pod brzemieniem prawa szariatu, które weszło w życie w tym kraju 3 kwietnia 2019 r. i stosowane jest wobec wszystkich mieszkańców, zarówno muzułmanów, jak i niemuzułmanów, w tym emigrantów. Dlatego Open Doors wzywa wszystkich chrześcijan z całego świata do zwiększenia wsparcia modlitewnego na rzecz wierzących, lokalnych kościołów, sułtana i przedstawicieli jego rządu.

Spis treści

11. Módl się za Brunei

• Módl się, aby pastorzy zawsze byli wzmocnieni i wyposażeni, aby dobrze przewodniczyć i prowadzić swoje kościoły.
• Módl się, aby młodzi chrześcijanie oparli się pokusie przejścia na islam, aby mogli zawrzeć małżeństwo. Poproś też Boga, aby zachęcił młodszych chrześcijan do pozostania w kraju, aby Kościół pozostał zdrowy w dłuższej perspektywie.
• Dziękuję Bogu za to, że jest bardziej sprawiedliwy niż szariat (prawo islamskie).